كارانتين ءوز ناتيجەسىن بەرىپ، ەلىمىزدە كوروناۆيرۋس قارقىنى باسەڭدەدى. الايدا، ءبىز بۇل ىندەتتى تولىعىمەن اۋىزدىقتاعان جوقپىز. كوروناۆيرۋس پەن پنەۆمونيادان ءولىم-ءجىتىم قاتتى تومەندەي قويمادى.

بۇل ىندەتپەن كۇرەس وڭاي بولايىن دەپ تۇرعان جوق، بىراق، باستىسى ءبىز دۇرىس باعىتتامىز. جاقسىلىققا سەنە ءبىلۋ كەرەك، حالقىمىز «جاقسى ءسوز – جارىم ىرىس» دەيدى. جاقسى وي بولماسا، سەنىم بولماسا قيىندىقتى ەڭسەرۋىمىز ەكىتالاي.

وسى ەپيدەميا باستاۋ العاننان بەرى ءبىزدىڭ حالىق ءبىر-بىرىنە قامقورلىق جاساپ، قولداۋ ءبىلدىردى. ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىز بەن ازاماتشالارىمىزدىڭ ءبىر-بىرىنە دەگەن جاناشىرلىعى، باۋىرلاستىق تانىتۋى، تىلەكتەس بولۋى، ءبىر-بىرىنە تىرەك، مەدەت بولۋى، ءبىر جۇدىرىقتاي جۇمىلۋى – مىنە، ەلىمىزدە كوروناۆيرۋستىڭ باسەڭدەۋىنىڭ ەڭ نەگىزگى سەبەبى وسى. بۇل حالىقتىڭ ۇلەسى.

حالىق قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاسادى، ءوز كۇشىمەن بارلىق امالداردى قاراستىردى. حالقىمنىڭ ەرلىگىنە، باۋىرمالدىعىنا ءتانتىمىن.

ەلىمىز بۇرىن-سوڭدى بولماعان كۇردەلى احۋالمەن بەتپە-بەت كەلىپ وتىر. ۇكىمەت تاراپىنان دا قاجەتتى كومەك كورسەتىلىپ، ىندەتپەن كۇرەستە ۇلكەن جۇمىستار اتقارىلدى. مىنا قاۋىپتى اۋرۋدىڭ ەرەكشەلىگىن ەسكەرە كەلە، بارشامىزعا «ساقتانساڭ — ساقتارمىن» دەگەن قاعيدالى ءسوزدى باستى نازاردا ۇستاعانىمىز ءجون.

قازىردە الەم بولىپ وسى ىندەتتى اۋىزدىقتايتىن ۆاكتسينا جاساپ، مىڭداعان عالىمدار قىزۋ جۇمىس ۇستىندە. بۇل ءۇمىت ۇيالاتادى. دەگەنمەن، قانداي ۆانتسينا نەمەسە ءدارى-دارمەك بولماسىن اۋرۋدان تولىققاندى ايىقتىرمايدى. بۇل جەردە ادامنىڭ يممۋنيتەتى ماڭىزدى ءرول اتقارادى. سوندا، ادام اعزاسى اۋرۋعا قارسى تۇرۋعا شاماسى جەتپەسە، ون جەردەن مىقتى ۆاكتسينا سالساڭ دا ۇلكەن ناتيجە بەرمەيدى. سوندىقتان، بارىمىزگە الدىمەن يممۋنيتەتىمىزدى جاقسارتۋ قاجەت. مۇنى باستى نازاردان شىعارماۋىمىز ءتيىس.

«اس – ادامنىڭ ارقاۋى» دەپ تەگىن ايتىلماسا كەرەك. راسىمەن، ادام دەنساۋلىعىنىڭ باستى كەپىلى — ۋاقىتىلى ءارى دۇرىس تاماقتانۋ.

مىنا كارانتين كەزىندە كوپشىلىگى قىمبات ءدارى-دارمەكتەردى جاپپاي ساتىپ الىپ جاتتى. ارينە، ءدارى-دارمەك اۋىر ناۋقاستارعا اسا قاجەتتى، الايدا، وزگەلەرىنە دارىلەردى ۇيمەلەتىپ الۋدىڭ ەش كەرەگى جوق. ونىڭ ورنىنا تاماق العان ءجون.  تۋراسىن ايتقاندا، قاراجاتتىڭ باسىم بولىگىن تاماققا جۇمساۋ قاجەت بولادى.

ۇكىمەت تاراپىنان ۇلكەن قولداۋ بولۋى كەرەك. جۇمىسسىزدىققا جول بەرمەي، جۇمىس ورنىن قىسقارتپاي، ازاماتتارىمىزدىڭ قاراجاتسىز قالماۋىن ءجىتى قاداعالاۋى قاجەت. تۇرعىندارىمىز تابىسسىز قالماۋى ءتيىس، ەگەر بۇل جاعداي ەلەنبەيتىن بولسا، زاردابى اۋىر بولماق.

كىشىسىنەن باستاپ ۇلكەنى بولسىن دۇرىس تاماقتانۋلارى ءتيىس. قانداي تاعامدارعا باسىمدىلىق بەرۋ كەرەك دەسە، ارينە – بۇل ءسۇت ونىمدەرى. ءسۇت، ايران، قىمىز، شۇبات، سۇزبە، يوگۋرت. سونداي-اق، سۇيىق تاعامداردى كوپ ءىشۋ كەرەك. ەت جانە تاۋىق سورپاسى. ودان بولەك كوكونىستەر، جەمىس-جيدەكتەر تاعام راتسيونىندا مىندەتتى بولۋى شارت. مايلى تاماققا اۋەس بولماۋ قاجەت، ونى ازداتقان دۇرىس. جانە «نان سوعارلىقتى»، نان ونىمدەرىن كوپتەپ تۇتىنۋدى دوعارۋ قاجەت.

ەندى ىشكەن تاماقتى دۇرىس قورىتۋ ءۇشىن، جاياۋ ءجۇرۋدى، ساياباقتاردا نەمەسە كوشەدە كەشكى سەرۋەن قۇرۋدى ادەت ەتكەن ءجون. ىندەتپەن كۇرەسۋدىڭ ناتيجەلى بولۋى ءۇشىن ەڭ اۋەلى ادامعا سابىر، ءتوزىم كەرەك. پسيحولوگيالىق تۇرعىدان ادام ءوزىن جايلى سەزىنۋى اسا ماڭىزدى.

ساراپشىلار الەم بويىنشا كوروناۆيرۋستىڭ ەكىنشى تولقىنى كۇزدىڭ ورتاسىنا كەلەدى دەگەن بولجام جاساپ وتىر. ءبىز بۇعان دايىن بولۋىمىز قاجەت.

ۇكىمەت تاراپىنان قانداي شارالار تياناقتى جاسالۋى كەرەك؟ ەڭ الدىمەن، دارىگەرلەردىڭ دايىندىقتارىن، بىلىكتىكتەرىن قايتا شىڭداۋ! ولارعا جاعداي جاسالىپ، تولەماقىلارىن ەسەلەپ بەرۋ. جەدەل جاردەم كومەگىندە قاجەتتى قۇرال-جابدىقتار تەك قاعاز جۇزىندە ەمەس، ءىس جۇزىندە بولۋى شارت. اۋرۋحانالاردىڭ احۋالى جاقسى بولۋى كەرەك.

كوزبوياۋشىلىقتىڭ زامانى ءبىتتى. حالىق ءبارىن جاقسى ءبىلىپ، تۇسىنەدى. ءبىز ەشنارسەنى جاسىرماي، باردى بار، جوقتى جوق دەپ ايتا ءبىلۋىمىز كەرەك. كوروناۆيرۋس كوپ نارسەنىڭ بەتىن اشتى، كىم ەكەنىمىزدى، قانداي وسال جەرىمىز بارىن، قاي باعىتتاردى دۇرىس قولعا العانىمىزدى.

مىنا كارانتين ءبىتسىن-بىتپەسىن بىزگە باستىسى ەش بوساڭسىماۋ. بۇرىنعىداي جەڭىل كوزقاراس تانىتۋدى ۇمىتقانىمىز ابزال. قۇلاعىمىزعا ۇيرەنشىكتى بولعان قاراپايىم ساقتىق شارالارىن – ماسكا تاعىپ ءجۇرۋ، قوعامدىق ورىنداردا اراقاشىقتىقتى ساقتاۋ، گيگيەنا، وتىرعان ورنىڭدى تازا ۇستاۋدى ەش دوعارتپاۋ قاجەت. وسى كەزدە بىزگە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك تانىتۋ قاجەت بولادى. امان قالۋىمىز، ىندەتتىڭ كەڭ تارالۋىنا جول بەرمەۋىمىز تىكەلەي وزىمىزگە بايلانىستى.

ىردۋ-دىردۋ، توي-تومالاقتى ۇزاق مەرزىمگە توقتاتۋ كەرەك. ەشقانداي مەرەكەنى دە اتاپ ءوتۋدىڭ قاجەتى دە جوق.  قازىر توي تويلاۋدىڭ، سالتاناتتى شارالار جاساۋدىڭ ەش قيسىنى جوق. مىنا كارانتين بىتكەننەن سوڭ دا بيىلعى جىلعا جانە كەلەر جىلعا دا وسىنداي دۇنيەلەردى وتە قاتاڭ شەكتەگەن ءجون.  زاڭ جۇزىندە شەكتەۋ قويىلسا ءتىپتى جاقسى.

مەملەكەتتىك قارجىنى تەك قاجەتىنە جاراتىپ، مۇنداي ىندەت كەزىندە قيسىنسىز شىعىنداردىڭ ورنىنا – حالىققا كومەك مولىنان بولۋ قاجەت. حالىق اش وتىرماۋى ءتيىس. ىستەيتىن جۇمىسى، الاتىن ءتيىستى جالاقىسى بولۋى شارت.

ىندەت اۋلامىزدان ءالى كەتە قويمادى، كۇن ساناپ ءبىر-بىرلەپ ازاماتتارىمىزدى اكەتۋدە. ءار قازاق مەنىڭ جالعىزىم. ءوزىمىز از عانامىز. بىزگە ەكىنشى رەت مۇمكىندىك بەرىلمەۋى مۇمكىن، سوندىقتان قىراعىلىق تانىتۋىمىز كەرەك. جوعارى قىراعىلىق تانىتۋ ارقىلى بۇل ىندەتتى مىندەتتى تۇردە جەڭەمىز. ءلايىم سولاي بولعاي.

تورەگەلدى شارمانوۆ,

اكادەميك.

Abai.kz