قازىر جيناقتاۋشى قورداعى اقشاعا قاتىستى پىكىر ەكىداي بولىپ جارىلدى. سالىمشىلار ءوز اقشاسىنىڭ تابىس اكەلگەنىن قالايدى. ەاەو اياسىندا سالىمىشىلاردىڭ رەسەي قاعاز شىعاراتىن فابريكالارىنىڭ اكتسياسىن ساتىپ الۋعا كىرىسەتىن كەز كەلدى. ويتكەنى، قازاق ءتىلدى بيزنەس دامۋ ءۇشىن تمد «ەكونوميكالىق كەڭىستىك كەرەك». ءبىز زاۋىت تا، فابريكا دا سالا المايمىز. تەحنيكالىق ۇلت ەمەسپىز. بىراق تمد-لىق تۇركى الەمى سۋساپ وتىرعان تۇركى تىلىندەگى تەلە-كينو جانە باسپا ونىمدەرىن شىعارۋدا كوشباسشى بولا الامىز. 

وعان جيناق قورىنداعى اقشانى ءتيىمدى پايدالانۋ ارقىلى قول جەتكىزۋگە بولادى. جازۋشىلار وداعىنىڭ باس بولۋىمەن اۋەلى 14 وبلىستا قازاق ءتىلدى اۋدارماشىلار مەكتەبىن قالىپتاستىرىپ، رەسەيدەگى قانداستارىمىزدى وسى ىسكە تارتۋدى جولعا قويعانىمىز ءلازىم. ول ءۇشىن زاڭمەن جازۋشىلار وداعىنا، كومپوزيتورلار وداعىنا، سۋرەتشىلەر وداعىنا، ونەر وقۋ ورىندارىنا قازاق مادەنيەتىن ساقتاپ جانە وزگە ەلدەرگە ناسيحاتتاپ تاراتاتىن ەرەكشە مارتەبە بەرىلۋى كەرەك. 

بيزنەستىڭ دامۋىنىڭ ءبىرىنشى زاڭى: «اقشادان اقشا جاسالادى». بۇل دەگەنىڭىز، كىتاپ بيزنەسىن دامىتۋ ءۇشىن – ەڭ اۋەلى اقشا جۇمساۋ كەرەك دەگەن ءسوز. ول اقشا بار. جيناقتاۋشى قوردا ەشكىمگە تابىس اكەلمەي ءولى كۇيىندە جاتىر. ەگەر ونى  رف قاعاز شىعاراتىن فابريكالارىنىڭ اكتسياسىنا اينالدىرساق، ءىس العا جىلجيدى. جانە باسپا بوياۋىن شىعاراتىن حيميا ءوندىرىسىن دامىتاتىن ۋاقىت تا تۋدى. كىتاپقا قاجەت شيكىزات وزىمىزدە شىقپاي ەشتەڭكە ونبەيدى. قازىر استىقتى اۋدانداردا قاعاز شيكىزاتى بولىپ تابىلاتىن سابان ەشكىمگە كەرەكسىز بولىپ ورتەلىپ جاتىر. ونى وڭدەۋمەن اينالىستاتىن جان جوق. ءارى كىتاپقا سالىناتىن سالىق، تاسىمال ءتاريفى دەگەنىنىڭىز باعاسى شارىقتاپ اسپانداپ تۇر. وسى باستى كەدەرگىنى مۇلدەم الىپ تاستاۋدى كەلەسى سايلانعان دەپۋتاتتار ءبىر جونگە كەلتىرەدى دەگەن ءۇمىت تە جوق ەمەس. 

تمد كەڭىستىگىندەگى ورىس كىتابىنىڭ باسىمدىققا يەلىگى تمد الەمىن جاۋلاپ العان باي ىشكى نارىعىندا. الەمدەگى اقش كينوسىنىڭ باسىمدىققا يەلىگى تۋراسىندا دا تاپ وسىنى ايتار ەدىك.  

بۇدان شىعاتىنى نە ورىسشا، نە اعىلشىنشا سويلەمەيتىن ەلدەردىڭ بيزنەسمەندەرى مەن قالامگەرلەرىنىڭ ءام ونەر ادامدارىنىڭ تالانتى مەن بىلىكتىلىگى ءام قارىمى ولاردان كەم دەگەندى بىلدىرمەيدى. بىراق ولار «ىشكى نارىققا» قاتىستى تەك وزدەرىنىڭ ەلىنە عانا تانىمال بولىپ قالا بەرەدى. ءبىز الاش بالاسى بولىپ جۇمىلساق، ءبىر كەزدەگى تۇركى شاعاتايىن تمد ايماعىندا قايىرا جاڭعىرتىپ، ونەر سالاسىنداعى قازاق بيزنەسىنىڭ تامىرىنا قان جۇگىرەتە الامىز. ءارى رف بىزگە كەلەتىن كىتاپتىڭ جانە ينتەرنەت ارقىلى ساۋدالانتىن باسپا ونىمدەرىنىڭ قازاقشا اۋدارماسى بولماسا ىشكى نارىققا كىرگىزىلمەۋىنە توسقاۋىل قوياتىن ۋاقىت جەتتى. وعان قاتىستى زاڭ شىعارىلادى دەگەن ءۇمىتمىز دە جوق ەمەس.

بۇل باعىتتاعى قادام العا باسۋى ءۇشىن جيناقتاۋشى قورداعى اقشانى تمد ەلدەرى تۇركى حالىقتارىنىڭ تىلىندەگى باسپا، كىتاپ جانە تەلەونىمدەرگە سالىپ تابىس ءتۇسىرۋدىڭ جاڭا كوزىن اشۋعا ءتيىسپىز. جاستار كىتاپ وقىمايدى دەپ جاتامىز. ولاي ەمەس، ولار بىزگە سوڭعى كەزدە اۋديونۇسقاسى كىتاپپەن قوسا شىعارىلسا تىڭدار ەدىك دەگەن ءوز ءۋاجىن ايتاتىن بولدى. بۇل قالامگەرلەر قاۋىمىنىڭ ەسكەرەتىن دۇنيەسى. قازاق كىتاپتارىنىڭ اۋديونۇسقاسىن ساتىلىمعا شىعارۋىن رەتتەيتىن ءبىر ارنايى ورتالىق كەرەك-اق. 

انگلوساكسون گەگەمونياسى ەۋروپا ەلدەرىنىڭ ۇلتتىق مادەنيەتىنە زور قاۋىپ ءتوندىرىپ، ونداعى باستى ۇلتتار ءوز مادەنيەتىن قورعاۋ ءۇشىن ارنايى باعدارلامالار قابىلداپ جاتىر. تمد تۇركىلەرىنە تونگەن ورىس مادەنيەتىنىڭ گەگەمونياسى نازاردان تىس قالىپ كەلەدى. 

بۇدان قۇتىلۋدىڭ جولى بار ما؟! ءيا، بار. اعىلشىن ءتىلدى مادەني قىسپاققا قارسى تۇرۋدى بۇكىل الەمگە وڭتۇستىك كورەيا كورسەتىپ بەردى. قازىر الەمدەگى دامىعان ەلدەردە تۇراتىن ءجۇز مىڭداعان كارىس ءتىلىن ۇيرەنۋگە دەن قويىپ، كارىستىك "ايدول"-عا ەلىكتەپ ۇقساپ باعۋعا دەن قويۋدا.

بىزدە وزبەك دياسپوراسى جانە كورشى وزبەكستاندا قىپشاق ديالەكتىسىندە سويلەيتىن 7 ميلليونداي جۇرت بار. جانە قازاقشاسى قازاقتى جاڭىلدىراتىن تاجىكتەر دە ەلىمىزدە تۇرىپ جاتىر. ىشكى نارىقتا سولاردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن پايدالانىپ، تاجىكستان مەن وزبەكستاننىڭ كىتاپ نارىعىنا شىعا الامىز. ال، شىعۋدىڭ جولى – قازاقستان جازۋشىلار وداعى جانىنان ادەبيەت جانە اۋدارما ينستيتۋتىن اشۋ. وعان تمد تۇركى جۇرتىنىڭ اۋدارماعا ەبى بار جاستارىن تارتۋ. ءام ەڭ ارزان ءام جۇرت قالتاسى كوتەرەتىن كىتاپتاردى شىعارۋعا قول جەتكىزۋ. 

قازاق ءتىلدى بيزنەس ءوز ماڭىنا قانى مەن ءتىلى ءبىر وزگە ۇلتتار مەن ۇلىستاردى ۇيىستىرعاندا عانا داميدى. ايتپەسە، رەسەيدەگى تۇركىلەرمەن بىرگە قازاق تا ورىس مادەنيەتىنىڭ وڭەشىندە جۇتىلىپ كەتەدى. ەل بولامىز دەسەك، كىتاپ وقۋ ءام تەلەديدار كورۋ مادەيەتىمىزدى تۇزەيىك!

ءابىل-سەرىك الياكبار

Abai.kz