ۇلتتىق بولمىس ارقاشان دامۋدىڭ كەپىلى بولا بەرمەي̆دى
كەي̆دە ۇلتتىق بولمىس قانداي̆ بولسا، ناتيجە دە سونداي̆ ما دەپ وي̆لاي̆مىن. ءبىز ءۇشىن ءوز بولمىسىمىز ءمىنسىز كورىنەدى، ناتيجەمىزدىڭ بۇرىستىعىن باي̆قاعىمىز كەلمەي̆دى. بولمىسىمىزعا قاتىستى سىن اي̆تساڭ، جالعان نامىسقا بەرىلگەندەر ادامنىڭ نە اي̆تقىسى كەلگەنىن تۇسىنۋگە تىرىسپاي̆، بىردەن باس سالىپ جاعاڭنان الادى. سول ءۇشىن مىسالدى وزىمىزدەن الماي̆، سىرتتان كەلتىرەي̆ىن.
مەن وتىزعا جۋىق ەلدى ارالادىم. تايلاندقا بارساڭىز، كوزىڭىزگە الدىمەن تۇسەتىن نارسە - سىمدار. ولار جان-جاعىڭىزدا وتە كوپ. ماسەلەن، بىزدە ءبىر باعانادان ەكىنشى باعاناعا ارى بارسا بىرنەشە ەلەكتر سىمى تارتىلسا، تاي̆لاردا ونداعان، ءتىپتى جۇزدەگەن سىمداردىڭ ورامى توبەڭدە ءىلىنىپ تۇرادى. كوزگە سونداي̆ سۇي̆كىمسىز كورىنەدى. ولاردا بۇل ناتيجە قاي̆دان بولدى؟
تاي̆ حالقىنىڭ ۇلتتىق بولمىسىندا "ساباي̆" دەگەن ءداستۇر بار. ءبىزدىڭ تىلگە اۋدارساق، "جيزن بەز ناپرياگا" دەگەندى بىلدىرەدى. تايلار ميىن اشىتىپ، جانىن قيناعاندى ۇناتپاي̆دى. ماسەلەن، دەلىك، ءبىر سىم ۇزىلسە، نە ول ەسكىرىپ اۋىستىرۋ كەرەك بولسا، ولار ونى ىزدەپ نە جاماپ-جالعاپ باسىن قاتىرماي̆دى، الادى دا ۇستىنەن جاڭا سىمدى جالعاپ كەتە بەرەدى. ەسكى سىمدار سول كۇي̆ى قالادى. ءسوي̆تىپ قالىڭدىعى قۇشاققا سىي̆ماي̆تىن ورامدار پاي̆دا بولادى. سىزدىڭشە بۇل دۇرىس ناتيجە مە؟
ال ەندى تاي̆لاردىڭ كورشىلەرى مالاي̆لارعا بارساڭىز، كوشەدە ءبىر سىم كورمەي̆سىز. وي̆تكەنى ولار سىمنىڭ ءبارىن جەردىڭ استىمەن وتكىزەدى. مالاي̆زيا بۇل تۇرعىسىنان العاندا - فوتوگرافتىڭ جۇماعى، وي̆تكەنى ولار قالانىڭ سۋرەتتەرىنەن سىمداردى فوتوشوپپەن ءوشىرىپ وتىرماي̆دى.
مالاي̆ حالقىنىڭ ۇلتتىق بولمىسى تارتىپكە، ۇقىپتىلىققا جاقىن. بريتانيانىڭ بودانى بولعان ەل ولاردىڭ بولمىسىنىڭ وسى قىرلارىن كوشىرسە كەرەك. كورشى ەلدەر بولسا دا، بولمىسى ەكى ءتۇرلى. قاراپاي̆ىم مىسالدان ەكەۋىنىڭ ناتيجەسى ەكى بولەك ەكەنىن كورەمىز.
بولمىسىن سىناعانى ءۇشىن ادامدى نامىسسىز ساناپ، پاتريوت نە ۇلتشىل ەمەس دەپ اي̆تۋعا بولماي̆دى. جانە ۇلتتىق بولمىستى تەك داستۇرگە باي̆لاپ، ول بولماسا ادام پاتريوت بولا الماي̆دى دەپ وي̆لاۋ دا دۇرىس ەمەس. بۇلاي̆ تەك ونشا اقىلدى ەمەس ادام عانا اي̆تا الادى.
ۇلتتىق بولمىس ارقاشان دامۋدىڭ كەپىلى بولا بەرمەي̆دى، كەرىسىنشە، كەي̆بىر جاعداي̆دا تەجەگىش بولۋى دا مۇمكىن.
ساباي̆ ءبىزدىڭ ءداستۇر بولعاندا، ونىڭ بۇرىس ناتيجەسىن كورگىمىز كەلمەي̆، كەرىسىنشە، اقتاۋشى ەدىك، سولاي عوي̆؟
نەمىستەر، مىسالى، وتە ۇلتشىل، وتە پاتريوت حالىق. وزدەرىن قۇرمەتتەۋلەرى دە بەكەر ەمەس. بۇكىل الەمگە ساپالى تاۋارىمەن، اۆتوكولىكتەرىمەن، حيميا وندىرىسىمەن، تاقتايداي جولدارىمەن، پۋنكتۋالدىعىمەن تانىمال. وسىنىڭ ءبارى داستۇردەن بولەك ولاردىڭ پاتريوتتىق سەزىمىن، ۇلتشىلدىعىن قورەكتەندىرىپ تۇر. ۇلتتىق بولمىسىنداعى دۇرىس قاسيەتتەر دۇرىس ناتيجە بەرىپ كەلەدى.
⠀
ءبىز دە ءوزىمىزدى ۇلتشىل سانايمىز. بىراق ونى نە قورەكتەندىرەدى؟ وتىز جىل بويى ءداستۇر مەن بابا جولى تۋرالى عانا ەستىدىك. بۇدان باسقا اۋىز تولتىرىپ ايتاتىن ەشتەڭەنى ەستىمەدىك. ناتيجەسىن دە دۇرىس دەپ ايتۋعا كەلمەيدى: ازايعان كوررۋپتسيا، ساپاسى ارتقان ءبىلىمدى بايقامادىق. دەمەك، ۇلتتىق بولمىستى قورەكتەندىرۋ ءۇشىن ءداستۇر جەتكىلىكسىز. باسقا دا كوپ كومپونەنت كەرەك. ءسىز نەنى اتاپ وتەر ەدىڭىز؟
باقىتجان بۇقاربايدىڭ جازباسى
Abai.kz