تاۋلى قاراباقتا قايتادان سوعىس وتى تۇتاندى. ارمەنيا بيلىگى قاقتىعىستى ءازىربايجان باستادى دەپ ايىپتاپ وتىر. ءازىربايجان اسكەرىنىڭ شابۋىلى جەكسەنبى كۇنى تاڭعى ۋاقتا باستالعان. ال ءازىربايجان بيلىگى مۇنى «كونتر شابۋىل» دەپ مالىمدەگەن. ولاردىڭ وزىنشە، سوعىستى الدىمەن ارمەنيا باستاعان.

ءبىر انىعى – ءازىربايجان مەن ارمەنيا قارۋلى كۇشتەرىنىڭ اراسىنداعى تاۋلى قاراباقتاعى اسكەري شابۋىلدار ءالى توقتاعان جوق. سوعىس وشاعىنان ءتۇرلى حابارلار تاراۋدا. ەكى تاراپ تا ءوز قارسىلاستارىنىڭ كوبىرەك زارداپ شەككەنىن ايتىپ جاتىر. ءازىربايجان اسكەريلەرى قاراباقتاعى بىرنەشە اۋىلدى ءوز باقىلاۋىنا العانىن حابارلاعان. ارمەنيا بۇل اقپاراتتى جوققا شىعارعان. ازىرگە بەلگىلىسى ەكى تاراپتان دا قازا تاپقاندار بار. ولاردىڭ اراسىندا بەيبىت تۇرعىندار دا بارى راستالعان.

ارمەنيا

27 قىركۇيەك كۇنى ارمەنيا پرەمەرى نيكول پاشينيان «Facebook-تەگى» پاراقشاسىندا جازبا جاريالاپ، ءازىربايجان قارۋلى كۇشتەرىنىڭ تاۋلى قاراباقتاعى ەلدىمەكەندەرگە شابۋىل جاساعانىن مالىمدەدى.

ارمەنيا مەن ءوزىن-ءوزى «ءازىربايجاننان تاۋەلسىز رەسپۋبليكا» دەپ جاريالاعان تاۋلى قاراباقتا اسكەري جاعداي ەنگىزىلگەن. ارمەنيا ۇكىمەتى ەلدەگى اسكەرگە جارامدى ازاماتتاردى شۇعىل ۇيىمداستىرىپ، اسكەر قاتارىنا شاقىرعان.

ارمەنيا پرەمەرى نيكول پاشينيان تاۋلى قاراباقتى «تاۋەلسىز ەل» رەتىندە مويىنداۋ مالىمدەمەسىن قاراستىراتىنىن حابارلاعان. وسىعان دەيىن ارمەنيا قاراباق بيلىگىنە اسكەري ارالاسىپ، كومەكتەسكەنىمەن، ونىڭ تاۋەلسىزدىگىن رەسمي مويىنداماعان ەدى.

نيكول پاشينيان اسكەري مالىمدەمە جاساپ، «ءازىربايجان ارميان حالقىنا قارسى سوعىس اشتى. ەرەۆان تاۋلى قاراباق قاۋىپسىزدىگىنىڭ كەپىلى»، - دەپ مالىمدەگەن.

ءازىربايجان

ءازىربايجان قورعانىس مينيسترلىگى كەرىسىنشە، سوعىستى ارمەنيا باستاعانىن ايتادى. ارمەنيا ءازىربايجان اسكەرىنە جانە سول ايماقتاعى ەلدىمەكەندەرگە وق جاۋدىرعان.

ءازىربايجان پارلامەنتى تاۋلى قاراباقتاعى جاعدايعا بايلانىستى ەلدە اسكەري جاعداي ەنگىزدى. دالىرەك ايتساق، ءازىربايجان استاناسى باكۋدە جانە وزگە قالالاردا كومەندانتتىق ساعات ەنگىزىلدى.

ءازىربايجان پرەزيدەنتى يلحام اليەۆ اسكەري مالىمدەمە جاساپ، «ءازىربايجان قارۋلى كۇشتەرىنىڭ قازىرگى اسكەري وپەراتسياسى تاۋلى قاراباقتى وككۋپاتسيادان بوساتادى»، - دەپ مالىمدەگەن.

تۇركيا

تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعان ارمەنيا بيلىگىن ايىپتاعان. ارمەنيا قارۋلى قاقىعىستى ۋشىقتىردى دەپ مالىمدەپ، ءازىربايجاندى قولدايتىنىن جەتكىزگەن. بۇل تۋرالى تۇركيا پرەزيدەنتىنىڭ رەسمي وكىلى يبراگيم كالىن حابارلادى.

ال ارمەنيا پرەمەرى نيكول پاشينيان الەمدىك قاۋىمداستىققا قايرىلا سويلەپ، تۇركيانى بۇل جانجالعا ارالاسپاۋعا شاقىرۋدى سۇراعان.

قازاقستاننىڭ پوزيتسياسى

كەشە قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى تاۋلى قاراباقتاعى جاعدايعا قاتىستى رەسمي مالىمدەمە جاسادى. قايسىبىر تاراپتى جاقتايتىن يا جاقتامايتىنىن ايتقان جوق. بەيتاراپ پوزيتسيا ۇستاندى. الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، تاراپتاردى تاتۋلاستىرۋ ءۇشىن الاڭ ۇسىندى.

«قازاقستان رەسپۋبليكاسى 2020 جىلعى 27 قىركۇيەكتە تاۋلى قاراباقتا ورىن العان ارميان-ازەربايجان قاقتىعىسىنىڭ ۋشىعۋىنا اسا الاڭداۋشىلىعىن بىلدىرەدى. 

بىزگە دوستاس ازەربايجان رەسپۋبليكاسى مەن ارمەنيا رەسپۋبليكاسىن جاعدايدى تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن بارلىق شارالاردى قابىلداۋعا، كۇش قۇرالدارىن پايدالانۋدان باس تارتۋعا جانە ماسەلەنى كەلىسسوزدەر ارقىلى شەشۋگە شاقىرامىز.

حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ الاڭدارىندا جانجالدى شەشۋدىڭ بەيبىت جولدارىن ىزدەۋگە كومەكتەسۋگە دايىنبىز. اوسشك (ازياداعى ءوزارا ىقپالداستىق جانە سەنىم شارالارى كەڭەسى) قازىرگى توراعاسى رەتىندە كەڭەستىڭ سەنىم شارالارى پاكەتىن پايدالانۋدى ۇسىنامىز»، - دەلىنگەن مالىمدەمەدە.

رەسەيدىڭ پوزيتسياسى

كەشە ارمەنيا پرەمەر-ءمينيسترى نيكول پاشينيان مەن رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين تەلەفون ارقىلى سويلەسىپ، تاۋلى قاراباقتاعى جاعدايدى تالقىلاپتى. كرەملدىڭ رەسمي سايتى سولاي دەپ جازدى.

باستاماشى بولىپ ارمەنيا پرەمەرى حابارلاسقان. تاۋلى قاراباقتاعى جانجالدى توقتاتۋ ءۇشىن رەسەي تارابى دا الاڭ ۇسىنىپتى.

«قاقتىعىستى ءارى قاراي بولدىرماۋ ءۇشىن بارلىق شارالاردى قابىلداۋ كەرەك .ەڭ ماڭىزدىسى سوعىستى توقتاتۋ كەرەك»، - دەپتى پۋتين.

باتىس باسىلىمدارى ارمەنيا مەن رەسەي ستراتەگيالىق سەرىكتەس دەپ جازادى. سەبەبى، رەسەي قارۋلى كۇشتەرى ارمەنيا تەرريتورياسىندا اسكەري بازا ۇستاپ وتىر.

جالپى، 1994 جىلى ەكى تاراپ قارۋلى قاقتىعىستى توقتاتۋ تۋرالى كەلىسىمگە كەلگەن. الايدا، اراكىدىك ەكى ەل اسكەريلەرىنىڭ اراسىندا ءىرىلى-ۇساقتى قاقتىعىستار ورىن الىپ كەلەدى. كەيىنگى ايلاردا وسىنداي قارۋلى قاقتىعىستار جيىلىگەن. ەستەرىڭىزدە بولسا، بيىل شىلدە ايىندا ءازىربايجان مەن ارمەنيا اراسىندا قارۋلى قاقتىعىس بولعان. ول كەزدە 17 ادام قايتىس بولعان. وسىدان كەيىن ءازىربايجان پرەزيدەنتى رەسەيدى ايىپتاپ سويلەگەن. «رەسەي ارمەنياعا قارۋ-جاراق جىبەرۋدى كوبەيتتى»، - دەپ مالىمدەگەن.

بۇۇ مالىمدەمەسى

بۇۇ باس حاتشىسى انتونيۋ گۋتتەرريش تاۋلى قاراباقتاعى اسكەري قاقتىعىستارعا قاتىستى مالىمدەمە جاساپ، بۇۇ پوزيتسياسىن بىلدىرگەن.

ول مالىمدەمەسىندە ەكى تاراپقا دا ۇندەۋ تاستاپ، «اسكەري قيمىلداردى دەرەۋ توقتاتىپ، كەلىسسوز وتكىزۋگە» شاقىرعان. بۇۇ باس حاتشىسى انتونيۋ گۋتتەريش ءوز سوزىندە ءازىربايجان جانە ارمەنيا ليدەرلەرىمەن تەلەفون ارقىلى سويلەسەتىن ايتقان.

ەو

ەو رەسمي وكىلى جوزەپ بوررەل ءازىربايجان سىرتقى ىستەر مينيسترىمەن تەلەفون ارقىلى سويلەسىپ، تاۋلى قاراباقتاعى قاقتىعىس جايىن تالقىلاعان.

ەىقۇ

ەىقۇ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسىنىڭ توراعاسى گەورگي تسەرەتەلي قارۋلى قاقتىعىستى توقتاتىپ، مينسك جۇمىس توبى اياسىندا كەلىسسوزدەردى جالعاستىرۋعا شاقىرعان.

اقش

اقش بيلىگى تاۋلى قاراباقتاعى قاقتىعىستاردى ايىپتاپ، وق اتۋدى دوعارۋعا شاقىرعان.

پرەزيدەنت دونالد ترامپ اق ۇيدەگى بريفينگ كەزىندە: «اقش تاۋلى قاراباقتاعى جانجالدى مۇقيات باقىلاپ وتىر. ءبىز تاراپتاردى قاقتىعىتى دەرەۋ توقتاتۋعا شاقىرامىز»، - دەگەن.

ال اقش پرەزيدەنتتىگىنە ۇمىتكەر جوزەپ بايدەن قاراباقتاعى قاقتىعىستار ايماقتاعى ءىرى جانجالعا ۇلاسىپ كەتۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتىپ، اقش پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىن قاقتىعىستى توقتاتۋعا ارالاسۋدى تالاپ ەتكەن.

ارگەنتينا

ارگەنتينا بيلىگى تاۋلى قاراباقتاعى قاقتىعىستارعا قاتىستى الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، ءازىربايجان مەن ارمەنيا بيلىگىن ەىقۇ-نىڭ مينسك جۇمىس توبى شەڭبەرىندە كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋگە شاقىرعان.

يران

يراننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى باكۋ مەن ەرەۆانعا ۇندەۋ تاستاپ، قاقتىعىستى دەرەۋ توقتاتۋعا شاقىرعان.

يراننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى موحامماد زاريف ءازىربايجان جانە ارمەنيا سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىمەن تەلەفون ارقىلى cويلەسكەن.

ەستونيا

ەستونيا بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندە تاۋلى قاراباقتاعى جاعدايدى تالقىلاۋدى ۇسىنعان.

ۋكراينا

«ۋكراينانىڭ حالىقارالىق اۋەجەلىسى» ارمەنيا مەن ءازىربايجان اراسىنداعى قاقتىعىستارعا بايلانىستى ەرەۆانمەن اراداعى اۋە بايلانىستارىن ۋاقىتشا توقتاتقان.

گرەتسيا

گرەتسيا بيلىگى تاۋلى قاراباقتاعى قاقتىعىستار كەزىندە بەيبىت تۇرعىنداردىڭ قازا تاپقانىن ايىپتاپ، جانجالدى توقتاتۋ كەرەكتىگىن ايتقان. بۇل تۋرالى گرەتسيا سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى مالىمدەگەن.

مەكسيكا

مەكسيكا بيلىگى دە قاراباقتاعى جانجالدارعا قاتىستى الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، جانجالدى بەيبىت جولمەن شەشۋگە ۇندەگەن.

ءتۇيىن. تاۋلى قاراباق ارمەنيا مەن ءازىربايجان اراسىنداعى داۋلى تەرريتوريا. قاراباقتاعى قاقتىعىس 1988 جىلى تاۋلى قاراباق اۆتونوميالىق وبلىسى ءازىربايجان كسر-ءنىڭ قۇرامىنان شىققانىن جاريالاعان كەزدە باستالعان. 1992-1994 جىلدارداعى قارۋلى قاقتىعىستار كەزىندە ارمەنيا اسكەرىنىڭ قولداۋىنا يە بولعان سەپاراتيستەر ازىربايجانعا تيەسىلى تاۋلى قاراباق پەن وعان جاقىن ورنالاسقان جەتى وبلىستى ءوز باقىلاۋىنا العان. 1988-1994 جىلدارى ارالىعىندا بولعان اسكەري قاقتىعىس كەزىندە 30 مىڭ ادام قازا تاۋىپ، جۇزدەگەن مىڭ ادام بوسقىنعا اينالعان. ال 1994 جىلى قارۋلى قاقتىعىستى توقتاتۋ تۋرالى بىشكەك پروتوكولى قابىلدانىپ، وعان ارمەنيا دا، ءازىربايجان دا قول قويعان.

Abai.kz