كەشە تۇندە قىرعىزستان پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتتارى جەدەل جيىن وتكىزىپ، پرەزيدەنت سوورونباي جەەنبەكوۆكە يمپيچمەنت جاريالاۋ ماسەلەسىن تالقىلاپتى. بۇل تۋرالى قىرعىز اقپارات قۇرالدارى جازىپ جاتىر.

وپپوزيتسيالىق «اتا-مەكەن» پارتياسىنىڭ دەپۋتاتى قانىبەك يماناليەۆ يمپيچمەنت پروتسەسسى باستالعانىن ايتىپتى.

«جوگوركۋ كەنەشتىڭ جارتى دەپۋتاتى يمپيچمەنتكە قول قويدى. بۇل وتە كۇردەلى پروتسەدۋرا. بىراق ول باستالدى»، - دەپتى دەپۋتات يماناليەۆ.

«اتا-مەكەن» پارتياسىنىڭ تاعى ءبىر دەپۋتاتى ەلۆيرا سۋراباليەۆا ءوزىنىڭ Facebook-تەگى پاراقشاسىندا: «قازىر ءبىز وسى يمپيچمەنت ماسەلەسىن اقىلداسىپ جاتىرمىز»، - دەپ مالىمدەگەن.

ال Twitter-دەگى پاراقشاسىندا: «سۋ جاڭا سپيكەر ابىلداەۆ پرەزيدەنت جەەنبەكوۆكە يمپيچمەنت جاريالاۋ تۋرالى قۇجاتقا قول قويعان جوق»، - دەپ جازدى.

دەپۋتات رىسكەلدى مومبەكوۆ: «40 شاقتى ادام قاتىستى. ولاردىڭ نەشەسى قول قويعانىن ناقتى بىلمەيمىن. ءبىز تاڭعى 10-نان بەرى ءالى تولىق جينالا الماي وتىرمىز. كەشە دە ءسويتىپ وتىردىق. مىكتىبەك يۋسپوۆيچ ەكىارادا ءجۇر. ولارمەن دە، بىزبەن دە بايلانىس جاساپ وتىر. قازىر ءۇش توپ ءۇش ءتۇرلى ادامدى پرەمەرلىككە ۇسىنىپ جاتىر. ولار: سادىر جاپاروۆ، ومىربەك بابانوۆ پەن تىلەك توكتوگازيەۆتەر»، - دەپتى يمپيچمەنتكە قاتىستى باق-قا بەرگەن سۇحباتىندا.

ال دەپۋتات ايدا كاسىماليەۆا پرەزيدەنت سوورونباي جەەنبەكوۆ تۋرالى جازبا جاريالاپ: «مەن ۇلكەن ساياساتقا 2017 جىلى سوورونباي ءشاريپوۆيچتىڭ كومانداسىمەن كەلدىم. ول كەزدە جەەنبەكوۆ پرەمەر-مينيستر ەدى. ءبىز بىرگە باستادىق. ول پرەزيدەنت بولعان كەزدە دە وزگەرگەن جوق. مەيىرىمدى، اشىق، قاراپايىم، سەنگىش، ەڭبەكقور جانە جاۋاپتى قالپىن ساقتاپ قالدى. مەن ءوز اقىلىما سەنەمىن. قالعانى - ساياسات»، - دەپتى.

ءوزىن قىرعىزستاننىڭ باس پروكۋرورى دەپ جاريالاعان «چون كازات» پارتياسىنىڭ ليدەرى سىيمىك جاپىكەەۆ جەەنبەكوۆ پەن ماترايموۆ كلاندارىنا قاتىستى ءۇش بىردەي قىلمىستىق ءىس قوزعالعانىن مالىمدەگەن.

«اسكەري پروكۋراتۋرادان ارنايى تەرگەۋ توبى قۇرىلدى. تەكسەرۋ باستالدى. ءبىز بۇل ءىستى جاي عانا اۋىزبەن ايتىپ قويماي، ونىڭ قورىتىندىلارىن دا جاريالايتىن بولامىز»، - دەپتى جاپىكەەۆ.

قىرعىزستاندىق «akipress.org» اگەنتتىگى پرەزيدەنت جەەنبەكوۆكە يمپيچمەنت جاريالانعان جاعدايدا قىرعىزستاندى كىم باسقاراتىنى تۋرالى جازىپتى. قىرعىز كونستيتۋتسياسىنا سايكەس، ءۇش جاعدايدا پرەزيدەنت وكىلەتىگى توقتاتىلۋى مۇمكىن.

• ءوز ەركىمەن دوعارىسقا (وتستاۆكاعا) كەتكەن جاعدايدا;
• كونستيتۋتسيا تالاپتارىنا ساي قىزمەتىنەن الىنعان جاعدايدا;
• دەنساۋلىعىنا بايلانىستى ءوز مىندەتىن اتقارا المايتىن نەمەسە قايتىس بولعان جاعدايدا.

يمپيچمەنت پروتسەدۋراسى قالاي جاسالادى؟

جوگوركۋ كەنەش (پارلامەنت) دەپۋتاتتاردىڭ 3/1-ءى (نەمەسە باسىم بولىگى) پرەزيدەنتكە ايىپ تاعىپ، يمپيچمەنت جاريالاۋدى ۇسىنادى. ودان كەيىن ارنايى كوميسسيا قۇرىلىپ، ۇسىنىس قارالادى. ءارى قاراي، پرەزيدەنتتىڭ جۇمىسىندا قىلمىستىق قۇرامنىڭ بار-جوقتىعىن باس پروكۋراتۋرا تەكسەرەدى. سودان كەيىن پارلامەنت داۋىسقا سالىپ، بارلىق دەپۋتاتتىڭ 3/2-ءىنىڭ داۋىسىمەن پرەزيدەنتتى قىزمەتىنەن الادى.

يمپيچمەنتتىڭ مەرزىمى قانشا؟

يمپيچمەنت جاريالاۋدىڭ ناقتى مەرزىمى جازىلماعان. ول ءبىر كۇننىڭ ىشىندە جاريالانۋى مۇمكىن. بىراق، پرەزيدەنت جۇمىسىنا قاتىستى العاشقى ايىپتاۋلار جاريالانعان كۇننەن باستاپ 3 ايدىڭ ىشىندە يمپيچمەنت پروتسەسسى وتكىزىلۋى ءتيىس.

يمپيچمەنت جاريالانسا، قىرعىزستاندى كىم باسقارادى؟

پرەزيدەنتتىڭ وكىلەتتىگى مەرزىمىنەن بۇرىن توقتاتىلعان جاعدايدا، جاڭا پرەزيدەنت سايلانعانعا دەيىن پرەزيدەنت مىندەتىن جوگوركۋ كەنەش (پارلامەنت) سپيكەرى اتقارادى. ەگەر پارلامەنت سپيكەرى اتقارا الماعان جاعدايدا، ۋاقىتشا بيلىك تىزگىنى پرەمەر-مينيسترگە نەمەسە پرەمەر مىندەتىن اتقارۋشى ادامعا بەرىلەدى.

قىرعىزستان تاريحىندا ەشبىر پرەزيدەنتكە يمپيچمەنت جاريالانباعان. پارلامەنت 2019 جىلى ماۋسىمدا ەكس-پرەزيدەنت المازبەك اتامباەۆتى ەرەكشە پرەزيدەنتتىك ستاتۋسىنان (ساياسي يممۋنيتەتى) ايىرعان. ال بۇل ستاتۋس پاكەتىنە پرەزيدەنتتەرگە بەرىلەتىن ماتەريالدىق يگىلىكتەرمەن قاتار، «پرەزيدەنتتەر قۋدالانبايدى»، «ولاردىڭ وزدەرى مەن وتباسىلارى ەرەكشە قورعالادى» دەگەن سەكىلدى ايرىقشا تارماقتار كىرەتىن. ءوز ۋاعىندا اتامباەۆتى بۇل ستاتۋستان ايىرۋ پروتسەسسى – يمپيچمەنت پروتسەسسىنە ۇقساس بولعان. بۇل ماسەلە پارلامەنتتە 15 كۇن بويى قارالعان.

ايتا كەتەيىك، 4 قازاندا قىرعىزستاندا پارلامەنت سايلاۋى ءوتتى. «جوعارعى كەڭەستىڭ» سايلاۋىنا بارلىعى 16 ساياسي پارتيا قاتىسقان. Cايلاۋ قورىتىندىسى بويىنشا ءبىرىنشى ورىندا «بيريمديك» پارتياسى، ەكىنشى ورىندا «مەكەنيم كىرگىزستان» پارتياسى، ءۇشىنشى ورىندا «كىرگىزستان» پارتياسى تۇرعان بولاتىن. ءسويتىپ سايلاۋ ەسەبىمەن كەلىسپەي، قارسى بولعان حالىق ميتينگىگە شىقتى.

نارازى حالىق «اق ءۇي» مەن پارلامەنت عيماراتتارىن باسىپ العان. پرەمەر-مينيستر كۋباتبەك بورونوۆ پەن پارلامەنت سپيكەرى داستان جۇمابەكوۆ وتستاۆكاعا كەتكەن. ال پرەزيدەنت سوورونباي جەەەنبەكوۆ ەكى مارتە جەدەل ۇندەۋ جاساپ، تاراپتاردى كەلىسسوزگە شاقىرعان. الايدا ەشقانداي رەسمي كەلىسسوزدەر وتپەگەن.

وپپوزيتسيالىق توپ جەتەكشىلەرى بيلىك ءترانزيتىن وتكىزەتىن كوورديناتسيالىق كەڭەس قۇرعان. بۇل كوورديناتسيالىق كەڭەس ەكس-دەپۋتات سادىر جاپاروۆتى پرەمەرلىككە ۇسىنعان. شۇعىل جينالىپ، جاسىرىن وتىرىس وتكىزگەن پارلامەنت دەپۋتاتتارى جاپاروۆتىڭ كانديداتۋراسىن ماقۇلداعان.

الايدا وپپوزيتسيالىق توپتىڭ جارتى بولىگى بۇل شەشىممەن كەلىسپەي، ءوز الدارىنا بولەك كوورديناتسيالىق كەڭەس قۇرىپ، ءوز پرەمەرلەرىن سايلايتىنىن مالىمدەگەن. ولار سونداي-اق، پرەزيدەنت جەەنبەكوۆتىڭ وتستاۆكاسىن تالاپ ەتكەن.

ال سوورونباي جەەنبەكوۆ وسىدان بىرنەشە كۇن بۇرىن باق-قا سۇحبات بەرىپ، ءوزىنىڭ لەگيتيمدى پرەزيدەن تەكەنىن ايتقان.

«بۇل – بيلىكتى زاڭسىز باسىپ الۋ. ميتينگىگە شىققانداردىڭ ماقساتى – سايلاۋدىڭ قورىتىندىلارىن جويۋ عانا ەمەس، ەلدىڭ تىنىش ءومىرىن بۇزۋ! مۇنىڭ بارلىعى – مەنى بيلىكتەن كەتىرۋ ءۇشىن جاسالىپ جاتىر.

مەن لەگيتيمدىمىن. لەگيتيمدى پرەزيدەنت رەتىندە مەندە قۇزىرەت بار. مەن ولاردىڭ باستارىن بىرىكتىرىپ، ارقايسىسىمەن جەكە-جەكە كەلىسسوز جۇرگىزۋگە دايىنمىن. بۇل مەنىڭ مىندەتىم! مەن دايىنمىن»، - دەگەن سوورونباي جەەنبەكوۆ.

Abai.kz