بۇگىندە الەمنىڭ 43 ەلىندە 7 ميلليوننان استام ەتنيكالىق قازاق تۇرادى. ولاردىڭ باسىم بولىگى قازاقستانمەن شەكارالاس رەسەي، قىتاي، موڭعوليا، تۇركىمەنستان، وزبەكستان جانە قىرعىز ەلدەرىن مەكەندەيدى. اشىعىن ايتۋ كەرەك، قاي جەردە تۇرساڭ، سول مەملەكەتتىڭ زاڭىنا سايكەس بيلىگىنە باعىنىپ، قۇقىقتىق تالابىن ورىنداپ، مورالدىق كودەكسىنە مويىنسۇنۋعا مىندەتتىسىڭ. ويتكەنى «قوعامدا ءومىر سۇرە وتىرىپ، قوعامنان تىس قالا المايسىڭ». الايدا وزگە ەلدىڭ  ازاماتى بولا تۇرا، ءوزىڭنىڭ تاريحي تامىرىڭنان اجىراپ قالماي، انا ءتىلىڭدى، ءدىنىڭ مەن ءدىلىڭدى، اتا-تەگىڭدى، تۋعان جەرىڭدى، ۇلتىڭ مەن جۇرتىڭدى، قانى ءبىر حالقىڭدى ۇمىتپاي، ءداستۇر-سالتىڭدى سارقىتتاي ساقتاپ قالۋ - ادامي اسىل بورىش ەكەنىن ءاربىر ارلى ازامات ايتپاي-اق ايقىن ءتۇيسىنۋى ءتيىس. وسىنى ۇعىنا بىلگەن قانداستارىمىزدىڭ كوپشىلىگى اتاجۇرتىمەن  ارا-قاتىناسىن ۇزەي، ءتۇپ-تامىرىن تۇگەندەپ جۇرەدى. بۇگىندە شەكەرانىڭ ارعى شەبىندەگى اعايىندار اراسىندا قازاقتىڭ مادەني قۇندىلىقتارىنا قۇرمەتپەن قاراپ، تاريحي وتانىن تانىپ-بىلۋگە تالپىنىس جاسايتىن جاستاردىڭ كوبەيە ءتۇسۋى كوڭىل توعايتادى. 

ءبىز شەتەلدە تۇراتىن وتانداستارىمىزدىڭ قازاق حالقىنىڭ اجىراماس بولىگى جانە «ۇلتتىق كودتىڭ» تاسىمالداۋشىسى ەكەنىن جاقسى تۇسىنەمىز. ماسەلەن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى ن.ءا. نازارباەۆ ءوزىنىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسىندا قوعامدىق سانانى جاڭعىرتۋدىڭ العى شارتى «ءتول مادەنيەتىن، ۇلتتىق كودىن ساقتاۋ» ەكەنىن ايرىقشا اتاپ ءوتتى. وسىعان بايلانىستى شەتەلدەگى قازاق قاۋىمىنىڭ اراسىندا حالىقتىق  سالت-ءداستۇردى، انا ءتىلى مەن ۇلتتىق مۋزىكاسىن، ادەبيەت پەن قولونەردەن قول ۇزبەي ەرەكشە وزەكتىلىككە يە. بۇگىنگى تاڭدا ۇلتتىق مادەنيەت پەن ءتىلدى ساقتاپ قالۋداعى باستى ءرول بۇكىل الەمدە «جۇمساق كۇش» رەسۋرسى دەپ تانىلعان مادەني ورتالىقتاردىڭ ەنشىسىنە ءتيىپ وتىر. تۇپتەپ كەلگەندە، ءتول مادەنيەتىن، عىلىمى مەن ءتىلىن دامىتۋ ارقىلى تۇتاس مەملەكەتتىڭ وڭ ءيميدجىن قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك مول. 

وسى ورايدا شەتەلدەگى قازاق قوعامداستىعىمەن قارىم-قاتىناس پەن بايلانىستاردى دامىتۋدىڭ پارمەندى ينفراقۇرىلىمى رەتىندە «Abai Yui» مادەني-ىسكەرلىك ءۇيى جەلىسىن قۇرۋ - «وتانداستار قورى» كوممەرتسيالىق ەمەس اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ نەگىزگى جوباسى بولىپ تابىلادى. 

جوبا مادەني مۇرانى كوپشىلىككە كەڭىنەن تاراتۋ، الىس-جاقىن شەت ەلدەردەگى قازاق دياسپوراسىمەن ىسكەرلىك جانە گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى نىعايتا ءتۇسۋ ءۇشىن شەتەلدەگى قازاق ۇلتتىق مادەني ورتالىقتارىنىڭ جۇمىسىن دۇرىس ۇيلەستىرۋگە باعىتتالعان. 

قازىرگى تاڭدا مادەني-گۋمانيتارلىق ىنتىماقتاستىقتىڭ ءتۇرلى باعىتتارىندا الەم بويىنشا 250-گە جۋىق قازاق بىرلەستىگى جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ كوپشىلىگىمەن تۇراقتى بايلانىس ورناتىلعان.

بۇل قوعامدىق جوبا، ياعني ساياسي نەمەسە كوممەرتسيالىق ەمەس. نەگىزگى ميسسياسى - دۇنيەجۇزىندەگى بارلىق قازاق مادەني-ىسكەرلىك ۇيىمدارىن ءبىرتۇتاس جەلىگە بىرىكتىرۋ. شتاب-پاتەرى ەل ورداسى - نۇر-سۇلتان قالاسىندا. ايماقتارداعى وكىلدىكتەرمەن كۇنى بۇگىنگە دەيىن 67 كەلىسىمگە قول قويىلدى.

«اباي ءۇيى»: 

• «اباي» مادەني ورتالىعى  

• «اتامەكەن» ىسكەرلىك ءۇيى 

• «اتاجۇرت» شەتەلدەگى قازاقتىلدى باق قاۋىمداستىعى
• «جاس قازاق» جاستار كلۋبى سىندى 4 تارماقتان جاساقتالعان

«اباي ءۇيى» بۇرىننان جۇمىس ىستەپ تۇرعان قوعامدىق بىرلەستىكتەر بازاسىندا، الىس-جاقىن شەتەلدەگى قازاق دياسپوراسى وكىلدەرىنىڭ قولداۋىمەن اشىلادى.  

بيىلعى جىلدىڭ اياعىنا دەيىن الەمنىڭ 5 ەلىندە «اbai Yui» مادەني-ىسكەرلىك ۇيلەرىن اشۋ جوسپارلانىپ وتىر. اتاپ ايتساق، ومبى قالاسىندا (رەسەي فەدەراتسياسى), بەرلين قالاسىندا (گەرمانيا), ىستامبۇل شاھارىندا (تۇركيا), تاشكەنت (وزبەكستان) جانە بىشكەك قالاسىندا (قىرعىزستان).

قازىردىڭ وزىندە ونىڭ ەكەۋى ەلگە ەسىگىن ايقارا اشىپ، قانداستارعا قالتقىسىز قىزمەت ەتە باستادى. ومبى قالاسىنداعى العاشقى «Abai Yui»-ءنىڭ سالتاناتتى اشىلۋ ءراسىمى 22 قىركۇيەك قازاقستاندىق جانە رەسەيلىك مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ رەسمي تۇلعالارى، ديپلوماتيالىق قىزمەت وكىلدەرى مەن وتانداستارىمىزدىڭ قاتىسۋىمەن ونلاين فورماتتا ءوتتى.

مادەني ىسكەرلىك ۇيلەرىن اشاردا قالالارعا تاڭداۋ قالاي جاسالدى؟ بۇل تۇرعىدا ءبىز بىرنەشە كريتەريلەرگە سۇيەندىك.

ەڭ الدىمەن، قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن رەسەي فەدەراتسياسى ۇكىمەتتەرى اراسىنداعى كەلىسىمدى ىسكە اسىرۋ نەگىزگە الىنىپ، تاراپتار تەڭدىگىنە سايكەس الماتىدا رەسەيلىك، ال ومبىدا قازاقستاندىق مادەنيەت ورتالىعىن اشۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. ورايى كەلگەندە، ايتا كەتەيىك، 2010 جىلعى حالىق ساناعى بويىنشا ومبى قالاسىندا 78 مىڭ قازاق تۇرادى. ولار جالپى سانى جاعىنان مەملەكەت قۇراۋشى ورىس ۇلتىنان كەيىن، ەكىنشى ساتىدا تۇر. قازاق قاۋىمى بەلسەندى قوعامدىق قىزمەت اتقارادى. تەك وسى ءوڭىردىڭ وزىندە 10 شاقتى قازاق قوعامدىق ۇيىمى ۇدايى جۇمىلا جۇمىس ىستەيدى. 

جاھاندى ىندەت جايلاعان كۇللى الەمدىك كۇردەلى جاعدايدا جايباراقات وتىرماي «وتانداستار قورى» قوعامعا قوزعاۋ سالاتىن بىرقاتار قوماقتى ىستەردى قولعا الدى. قازاق جازبا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن قالاعان ۇلتىمىزدىڭ ۇلى اقىنى اباي قۇنانباەۆتىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويى اياسىندا دا اۋقىمدى اۋديتوريانى قامتىعان ءىس-شارالار جۇزەگە اسىرىلدى. وسى باعىتتاعى تىڭ باستاما «اbai Yui»-ءنىڭ ەكىنشىسى باعزىدان باۋىرلاس، تاعدىرى تامىرلاس تاتۋ كورشىمىز وزبەكستان استاناسى - تاشكەنت تورىندە اشىلدى. قوڭسى قونعان ەلدەگى «ينتەرتسەنتر» مەملەكەتتىك مەكەمەسىنە كەڭەستىك كەزەڭنەن بەرى رەسمي تىركەلگەن «رەسپۋبليكالىق قازاق ۇلتتىق مادەني ورتالىعى»، «وتانداستار قورى» قاشاننان-اق قالىپتى قاتىناس ورناتىپ، قارىمدى ىستەردىڭ ۇيىتقىسى بولىپ كەلەدى. جاڭاشىل قادامنىڭ تاشكەنت قالاسىندا جاسالۋى دا بەكەر ەمەس. بەيرەسمي دەرەككە قاراعاندا، بۇگىندە 1 جارىم ميلليوننان استام قانداسىمىز تۇراتىن «ءوز-اعامىز» - وزبەك ەلىندە 372 قازاق مەكتەبى جانە قازاعى قالىڭ 8 وبلىستاعى 43 اۋداندا ۇلتتىق مادەني ورتالىعىمىز بار. وتاندىق وقۋ ورىندارىنا دا نەگىزىنەن وزبەكستاندىق قازاق جاستارى اعىلىپ كەلەدى.  

ءساتىن سالسا، مۇنداي ىزگى ءىس، يگى شارالار الداعى كەزدە وزگە ەلدەردە دە وتەدى. جاقسى باستاما، جاڭاشىل قادام جالعاسا بەرمەك. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز - ەتنيكالىق قازاقتار قالىڭ شوعىرلانىپ، جيناقى تۇراتىن بارلىق ەلدەردە «مادەني-ىسكەرلىك ۇيلەرىن» اشۋ.

جاڭادان اشىلعان ورتالىقتار ارقىلى قازاقتىڭ ۇلتتىق مادەنيەتى مەن ونەرىن شەتەلدەردە تانىمال ەتۋ جانە ىلگەرىلەتۋ، سونداي-اق وتانداستاردى قولداۋ، ولاردىڭ ۇلتتىق-مادەني سايكەستىگىن قالىپتاستىرۋ جۇيەلى تۇردە جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى. 

«Abai Yui» قىزمەتىنىڭ باسىم ءبىر باعىتى - قازاق قوعامداستىعى وكىلدەرىنىڭ انا ءتىلىن مەيلىنشە مەڭگەرىپ، ۇلتتىق سالت-ءداستۇردى ساقتاپ قالۋ بولماق. ماسەلەن، ءدال وسى ءمىۇ قازاق ءتىلى مەن مادەنيەتىن وقىتۋ ورتالىعىنا اينالادى. قازىرگى ۋاقىتتا «وتانداستار قورى» قازاق ءتىلىن وقىتۋدىڭ ونلاين-سىنىپتارى مەن وفلاين كۋرستارىن ۇيىمداستىرۋ بويىنشا بىرنەشە تىلدىك جوبالاردى ىسكە اسىرۋدا. اتاپ ايتساق، «ونلاين قازاق ءتىلى» كۋرسىنىڭ ءبىرىنشى سەمەسترى اقپان - مامىر ايلارى ارالىعىندا وتكىزىلىپ، وعان 835 قانداسىمىز قاتىستى. تۇراقتى ءدارىس العان 210 ادام ارنايى سەرتيفيكات الدى. قىركۇيەك ايىنىڭ باسىندا باستالعان ەكىنشى سەمەستر ەندى جەلتوقسان ايىنىڭ اياعىنا دەيىن جالعاسادى. انا ءتىلىن وقىتاتىن ونلاين كۋرس ساباقتارى اپتاسىنا ءۇش رەت، ۋاقىت بەلدەۋىنىڭ ايىرماسىنا قاراي كۇنىنە ءتورت مارتە وتكىزىلىپ تۇرادى.  

وسى ورايدا الەمنىڭ 12 ەلىندە قازاق ءتىلىن وقىتىپ-ۇيرەتەتىن 31 ونلاين-سىنىپ اشۋدى دا جوسپارلاپ وتىرمىز. سونىمەن قاتار،  اعىمداعى 2020 - 2021 وقۋ جىلىندا ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋدى ءساتتى تاپسىرعان 909 قانداسىمىز باكالاۆريات بويىنشا مەملەكەتتىك گرانتقا يە بولدى. بۇدان بولەك 825 ەتنيكالىق قازاق جاستارى دايىندىق بولىمىنە وقۋعا ءتۇستى. وسى باعىتتاعى وزىق تاجىريبەنىڭ بارلىعى الداعى كەزدە «Abai Yui»-نە باعدارلاناتىن بولادى.

وتانداستاردى قولداۋ ماقساتىندا كارانتين كەزىندە ولاردىڭ شىعارماشىلىق الەۋەتىن ىسكە اسىرۋعا باعىتتالعان ءىس-شارالار كەشەنى ازىرلەندى. وتانداستارمەن، قازاق مادەني ورتالىقتارىمەن ونلاين كەزدەسۋلەر كەزىندە كونتسەرتتەر مەن باسقا دا مادەني ءىس-شارالار وتكىزۋ تۋرالى وتىنىشتەر بىرنەشە رەت ايتىلدى. اعا بۋىن مەيىرىمدى جانە قازاق اندەرىنىڭ دىبىستارىن ساعىنادى، ال جاستار وزدەرىنىڭ مادەني باستاۋلارىنا قوسىلعىسى كەلەدى. مۋزىكالىق ەرەكشەلىكتەردىڭ ايىرماشىلىعىن ەسكەرە وتىرىپ، ءبىز شەتەلدە تۇراتىن وتانداستار ءۇشىن قازاقستاندىق ارتىستەردىڭ قاتىسۋىمەن وتەتىن ونلاين-كونتسەرتتەر – «ۇلى دالا ەلىنەن» جوباسىن ازىرلەدىك. جوبا اياسىندا ءتۇرلى جانرلىق ورىنداۋداعى 2 كونتسەرت قويىلدى. امبە الەمگە ايگىلى «TURAN» ەتنو-فولكلورلىق ءانسامبلىنىڭ فولكلورلىق-ەتنوگرافيالىق ستيلدەگى العاشقى ونلاين-كونتسەرتى وسى جىلى 22 تامىزدا ءوتتى. كونتسەرت وتانداستار ورتاسىندا كەڭ رەزونانس تۋدىردى. اسىرەسە جاڭالىققا جانى قۇمار جاستاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىردى. 27 قىركۇيەكتە وتكەن «قازاعىم-اي» كونتسەرتى دە ۇلتتىق مۋزىكا ونەرىنىڭ ءداستۇرلى جانرىن دارىپتەپ، ونى ايرىقشا سۇيەتىندەر سۇيسىنە كورگەن كورنەكتى شارا بولدى. انسۇيەر قاۋىمدى ادەمى اسەرگە بولەگەن كونتسەرت جەر-جاھانداعى قالىڭ قازاقتىڭ جادىندا جاتتالىپ، ساناسىندا ساقتالىپ قالعان سالتاناتتى كەشكە اينالدى. كونتسەرتتىك باعدارلامادا جانعالي ءجۇزباي، ەرلان رىسقالي، ەربولات شالدىبەكوۆ، كلارا تولەنباەۆا، ارداق بالاجانوۆا جانە ت. ب. مۋزىكانتتار ونەر كورسەتتى. 

سونداي-اق، وتانداستارىمىزدىڭ سۇرانىسى بويىنشا دومبىرادا ويناۋدى ۇيرەنۋ كۋرستارى مەن حالىقتىق قولدانبالى ونەردىڭ ءارتۇرلى تۇرلەرىندەگى جەتەكشى قولونەرشىلەردىڭ شەبەرلىك سىنىپتارى ۇيىمداستىرىلدى. 

بۇگىنگى تاڭدا ۇلى دالانىڭ ءداستۇرلى مۋزىكاسى بۇكىل الەمدەگى قازاقتاردىڭ ءازيز جۇرەگى مەن جان دۇنيەسىن ءوزىنىڭ تاريحي وتانىمەن تابىستىرىپ، اتاجۇرتپەن جالعايتىن التىن كوپىر، كوزگە كورىنبەيتىن جىبەك ءجىپ سەكىلدى. مۋزىكا ەلدەر اراسىنداعى شەكارانى كەڭەيتەدى جانە ادامدار اراسىندا بايىپتى بايلانىس ورناتۋعا كومەكتەسەدى. ءدال وسى شىعارماشىلىق جوبالار ارقىلى ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ ەتنيكالىق جانە تاريحي وتانىمەن بايلانىسى ورناتىلىپ، وتانداستارىمىزدىڭ شىعارماشىلىق الەۋەتىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن جاعدايلار جاسالۋدا. بۇل ىستە بىزگە وتانداستاردى وقىتۋعا جانە ءوزىنىڭ كاسىبي شەبەرلىگىمەن بولىسۋگە قۇشتار كوڭىلىمەن قۇلشىنا كەلىسەتىن كوپتەگەن شىعارماشىلىق ادامداردىڭ كوپتەپ كومەك بەرگەنىن اتاپ ايتقان ابزال. بىردە-ءبىر ادام بىزبەن ىنتىماقتاسۋدان جانە شەتەلدەگى قازاق قوعامداستىعىن قولداۋدان باس تارتقان ەمەس. بۇل، ءبىزدىڭ ويىمىزشا، قازاق حالقىنىڭ تۇرعىلىقتى گەوگرافياسىنا قاراماستان، ۇلتىمىزدى ۇيىستىرىپ،  بىرلىگىن نىعايتا تۇسۋدە، اسىرەسە جاھاندى دەرت دەندەگەن كۇردەلى جاعدايدا ءبىر-بىرىمىزگە دەگەن شىنايى قولداۋ بولىپ تابىلادى. «Biz birgemiz!» دەگەن قاناتتى ءسوز ءيىسى قازاق ءۇشىن جالاڭ ۇران ەمەس، ناقتى ارەكەتكە اينالدى.

وسى ورايدا شەكسىز العىس ايتىپ، شىنايى قۇرمەت، ىستىق ىقىلاسىمىزدى قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ساۋلە جانپەيىسوۆاعا بولە-جارا ارناعىمىز كەلەدى. ۇدايى ۇلتتىق ونەردى ۇلىقتاپ جۇرەتىن ساۋلە حانىم ءوزى باسقاراتىن «امانات» ونەر ورتالىعىن «وتانداستارمەن» سەرىكتەس ەتىپ، «دومبىرا - ۇلتتىق رۋح اسپابى» ونلاين جوباسىن جۇيەلى تۇردە جۇزەگە اسىرۋعا بەلسەنە اتسالىستى. قازاقتىڭ ساز اسپابىن ۇيرەتەتىن وقۋعا نيەت بىلدىرگەن قاتىسۋشىلاردىڭ ارنايى ءبىلىمى مەن دايىندىعى بولماسا دا، بىرنەشە ساباق بارىسىندا «قارا جورعا» جانە «ەلىم-اي» اتتى 2 كومپوزيتسيانى تولىق مەڭگەرىپ، دومبىرا تارتۋدىڭ قىر-سىرىن وقىپ-ۇيرەندى. وتانداستارىمىز تىڭ باستامانى جوعارى باعالاپ، جىلى لەبىز ءبىلدىردى، العىسىن جاۋدىردى. ونلاين جوباعا الەمنىڭ 10 ەلىنەن 50 ادام قاتىسىپ، تەگىن ءدارىس الدى. بۇل - اقش، موڭعوليا، رەسەي، كورەيا، تۇركيا، شۆەتسيا، يران، وزبەكستان، بەلگيا جانە قىتاي قازاقتارى. بۇل جوبا ءالى دە جالعاسىن تابادى. الداعى ۋاقىتتا قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىمەن بىرلەسە دومبىرا، قوبىز جانە تاعى باسقا دا ۇلتتىق اسپاپتاردا ويناۋدى ۇيرەتۋ كۋرسىن وتكىزۋ جوسپاردا بار. 

ەتنوديزاينەر، كونسترۋكتور-مودەلەر، ۇلتتىق ديزاين اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، ەۋرازيالىق ديزاينەرلەر وداعىنىڭ قۇرمەتتى ديزاينەرى، كوپتەگەن ۇلتتىق سىيلىقتاردىڭ يەگەرى قازيپا قاليقىزىمەن بىرلەسىپ وتكىزىلەتىن «Hazifa_otandastar_mektebi» ونلاين-شەبەرلىك مەكتەبى جوباسىن دا جەكە-دارا اتاپ وتكەن ءجون. وتانداستارىمىزدىڭ حالىقتىق قولدانبالى ونەرىن وقىتۋ كۋرستارى «Instagram» الەۋمەتتىك جەلىسىندەگى «Hazifa_otandastar_mektebi» بەتىندە جۇرگىزىلدى. ءبىر مەزەتتە 600-گە جۋىق ادام ونلاين-ساباقتارعا جانە تانىمال قولدانبالى ونەر شەبەرلەرىنىڭ شەبەرلىك ساباقتارىنا قاتىسۋعا مۇمكىندىك الدى. بەرەرى مول، ونەرى زور بۇل جوبا ەندى قازاقستاندىق تانىمال ىسمەرلەردىڭ شەبەرلىك ساباقتارىمەن جالعاسادى. ولاردىڭ قاتارىندا «قازاق ۇلتتىق اسپاپتارىنىڭ تاريحى» تاقىرىبى بويىنشا ءدارىس بەرەتىن حالىق اسپاپتارىن زەرتتەۋشى جانە كوللەكتسيونەر تالعات مەيىربەك، «بىلعارىدان جاسالعان كادەسىي بۇيىمدارىنا ۇلتتىق ويۋ-ورنەك سالۋدان» ساباق وتەتىن ەۋرازيالىق ديزاينەرلەر وداعىنىڭ مۇشەسى ابىلقايىر ورازباقوۆ جانە «كيىزدەن ۇلتتىق بۇيىمدار جاساۋ ادىستەمەسى» تاقىرىبىندا دۇنيەجۇزىلىك قولونەر قاۋىمداستىعى سىيلىعىنىڭ يەگەرى، قولدانبالى ونەر شەبەرى ۇلبوسىن داۋلەنوۆا شەبەرلىك شىڭداۋ كۋرسىن وتكىزدى.   

ديزاينەر، تىگىن بۇيىمدارى بويىنشا كاسىبي شەبەر-كونسترۋكتور باقىتگۇل توقتىباەۆا ۇلتتىق ساحنا كوستيۋمدەرى مەن ۇلتتىق توي كويلەكتەرىن تىگۋ بويىنشا وتانداستارىمىزبەن وزىق تاجىريبەسىن ءبولىستى. جاس تالانتتار بايقاۋىنىڭ جەڭىمپازى، قىتايدان كەلگەن رەپاتريانت، كاسىپكەر، اعاش شەبەرى، قولونەرشى سەرىكجان جالىن ۇلتتىق اسپاپتار، اعاشتان جيھاز جانە ىدىس-اياقتار جاساۋدىڭ قىر-سىرىن ۇيرەتتى. ەتنو-ديزاينەر، تىگىن بۇيىمدارى بويىنشا كاسىبي شەبەر-كونسترۋكتور، «قادام كZ» كاسىپورنىنىڭ باسشىسى، ءتۇرلى مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ قاتىسۋشىسى اسەل ومىربەكوۆا «ۇلتتىق ناقىشتا اياق كيىم تىگۋ ءادىسىن وقىتۋ» بويىنشا ماستەر-كلاسس وتكىزدى. بۇل ەلدىڭ ەرەكشە قىزىعۋشىلىعىن تۋعىزعان جاڭا جوبانى جۇزەگە اسىرۋعا اتسالىسقان ۇلتجاندى ازاماتتاردىڭ ءبىر پاراسى عانا. 

كۇنى بۇگىنگە دەيىن وسى ونلاين-ساباقتى قايتا جالعاستىرۋدى وتىنگەن  وتانداستارىمىزدىڭ دا، قولدانبالى ونەر شەبەرلەرى دە از ەمەس. بۇل تەرەڭنەن تامىر تارتقان ۇلتتىق ونەردىڭ ومىرشەڭ ءارى ءالى دە وتە وزەكتى ەكەنىن دالەلدەي ءتۇستى.  

وسى وزىق جوبالارمەن قاتار ورەسى بيىك ورەندەردىڭ وي-ءورىسىن ارتتىرىپ، تانىم كوكجيەگىن كەڭەيتەتىن شىعارماشىلىق بايقاۋلار دا وتكىزىلدى. اقپان ايىندا ۇلى ويشىل ءابۋ ناسىر ءال - ءفارابيدىڭ 1150 جىلدىعىنا جانە قازاق جازبا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، فيلوسوف اباي قۇنانباەۆتىڭ 175 جىلدىعىنا وراي الىس-جاقىن شەت ەلدەردەگى ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ بالالارى اراسىندا «انا ءتىلىم – ارداعىم» حالىقارالىق شىعارماشىلىق بايقاۋى ءوتتى. بايقاۋعا يران، بەلارۋس، موڭعوليا، وزبەكستاننان 32 ادام قاتىستى.

«اباي الەمى» حالىقارالىق بايقاۋى 2020 جىلدىڭ 28 ءساۋىرى مەن 28 ماۋسىمى ارالىعىندا ونلاين فورماتتا ءوتىپ، عالامدىق تۇلعا، ۇلتىمىزدىڭ ۇلى اقىنى اباي قۇنانباەۆتىڭ تۋعانىنا 175 جىلدىق مەرەيتويىنا  ارنالدى. 18 جاستان 35 جاسقا دەيىنگى قانداس جاستار قاتىسقان بايقاۋعا 8 ەلدەن 40 جۇمىس كەلىپ ءتۇستى. قىتاي، موڭعوليا، رەسەي، وزبەكستان، ۋكراينا، يران، قاراقالپاقستان جانە بەلارۋس ەلىندەگى ەتنيكالىق قازاقتار ەرەكشە ىقىلاس تانىتتى.  

شىعارماشىلىق كونكۋرستاردى وتكىزۋ تاجىريبەسى جاستار اراسىندا ءبىز جوققا شىعارا المايتىن بىرقاتار پروبلەمالاردى انىقتادى. بۇگىنگى تاڭدا شەتەلدەگى قازاق قاۋىمىنىڭ جاس بۋىنى قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتىن بىلۋگە اسا قۇلىقتى ەمەس. بۇلاي تۇجىرىم جاساۋعا شەتەلدىك وتانداستاردىڭ انا ءتىلى مەن قازاق ادەبيەتى بويىنشا وتكىزىلگەن كونكۋرستارعا بەي-جاي قاراۋى جانە ءتىلدى مەڭگەرۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندىگى، سونداي-اق كەيبىر ەلدەگى قازاق جاستارىنىڭ ءتىل ءبىلىمى سايىسىنا سالعىرت قاراۋى دالەل بولا الادى. نەگىزىنەن وزبەكستان، موڭعوليا، يران جانە قىتايدا تۇراتىن قانداس بالالار مەن جاستار بەلسەندى قاتىسادى. ويتكەنى، وسى مەملەكەتتەردە تۇراتىن ەتنيكالىق قازاقتار انا ءتىلىن ساقتاۋعا بارىن سالىپ باعادى جانە انا ءتىلىنىڭ قولدانىس اياسى تەك وت باسى، وشاق قاسىنداعى قارىم-قاتىناسپەن شەكتەلىپ قالمايدى. ىزدەنىس بار، ىلگەرىلەۋ بايقالادى. سونىمەن قاتار، موڭعوليا مەن وزبەكستاندا قازاقتار انا تىلىندە باستاۋىش سىنىپتان باستاپ ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگىنە يە. ەۋروپا مەن رەسەيدەگى جاعداي باسقاشا. جاستار ءىس جۇزىندە قازاق ءتىلىن بىلمەيدى جانە ولاردى وقۋعا دەگەن ىنتاسى تومەن. ناقتى جاعدايدى نازارعا الا وتىرىپ، ءبىز قايدا بارا جاتقانىمىزدى تۇسىنەمىز جانە الداعى جوبالاردى ىسكە اسىرۋ كەزىندە وسىنى ءجىتى نازاردا ۇستاپ، ەرەكشە ەسكەرەتىن بولامىز. بۇل جاعدايدى از عانا ۋاقىت ارالىعىندا وزگەرتۋ مۇمكىن ەمەس، تەك ماقساتتى جانە جۇيەلى جۇمىس قانا بۇل جاعدايدى وڭالتا الادى. بۇل باعىتتا بىزبەن سەنىمدى سەرىكتەس بولىپ، بىرلەسكەن جۇمىسقا كىرىسۋگە دايىن قازاق مادەني ورتالىقتارىنا ۇلكەن ءۇمىت ارتامىز.

وتانداستاردىڭ مۇددەسىن ەسكەرە وتىرىپ، ءبىز ۇسىناتىن تىڭ جوبالار ولاردى تانىمال تۇلعا، تاعىلىمدى ادامدارمەن تانىستىرادى جانە وزەكتى تاقىرىپتاردى تالقىعا سالادى. ماسەلەن، ادام  بالاسىنىڭ باعا جەتپەس بايلىعى - دەنساۋلىقتى ساقتاۋعا بايلانىستى وتانداستارىمىزعا «ايكۋنە» ءادىسى بويىنشا ەجەلگى تۇركى مەديتسيناسىنا نەگىزدەلگەن قازاق ۇلتتىق گيمناستيكاسىنىڭ نەگىزدەرىن مەڭگەرۋ ۇسىنىلدى. ۇيدە وتىرىپ-اق وتانداستارىمىز ۇلتتىق تاعامدار، ونىڭ ەرەكشەلىكتەرى مەن ارتىقشىلىقتارى تۋرالى كەرەكتى كەڭەستەر الدى. «قازاقتىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارى - ۇلى دالا برەندى» جوباسى وسى تاقىرىپقا ارنالدى.

بيىل كوپتەگەن قىزىقتى ءىس-شارالار وتكىزىلدى، دەگەنمەن  مادەنيەتكە قاتىستى تۇسىنىك اياسىن ءالى دە كەڭەيتە ءتۇسۋ جاعى كەمشىن. بىزگە قازاق ونەرىنىڭ بارلىق تۇرلەرى مەن جانرلارىن قامتىپ، وتانداستارىمىزدى ءداستۇرلى جانە زاماناۋي قازاق مادەنيەتىنىڭ كەڭىستىگىنە كەڭىنەن تارتۋ قاجەت. الداعى كەزدە دە كوپتەگەن تىڭ جوبالار مەن شاراپاتى مول شارالار كۇتىپ تۇر. 

ءاليا ابەلدينوۆا 

«وتانداستار قورى» كەاق شەتەلدەگى وتانداستاردى قولداۋ دەپارتامەنتىنىڭ باسقارۋشى ديرەكتورى

Abai.kz