قازاق قوعامىندا قىزۋ تالقىلانعان بۇگىنگى كۇننىڭ اسا وزەكتى ماسەلەسى بورات بولدى. بوراتقا رەنجىمەس بۇرىن اۋەلى وزىمىزگە كەلەسىدەي سۇراقتاردى قويايىقشى. بۇل جاعدايعا قالاي جەتتىك؟ نە سەبەپ؟ كىم كىنالى؟ ءبىز وسىنداي قورلاۋعا لايىقپىز با؟

كەلەسى جىلى تاۋەلسىزدىگىمىزگە 30 جىل تولادى. وسى ۋاقىتقا دەيىن نە تىندىردىق؟ ەش «اتتانسىز»، ەموتسياسىز، پافوسسىز، بولعان جاعدايلارعا سەرگەك قارايىقشى. وسى سۇراقتارعا مۇقيات ويلانايىقشى...

- 30 جىلدىڭ ىشىندە ەلىمىزدە بىردە-ءبىر رەت ءادىل ءارى تازا سايلاۋ وتپەسە;

- قويمالارىمىز جارىلىپ، بەيبىت كۇندە ءوز زىمىراندارىمىز ءوز ۇيلەرىمىزگە ءتۇسىپ جاتسا;

- ءبىلىم الۋعا ءتيىس ستۋدەنتتەر مەن ءبىلىم بەرۋگە ءتيىس وقىتۋشىلاردى تۇككە تۇرعىسىز يميدجدىك شاراشالاردا «ماسسوۆكا» رەتىندە پايدالاناتىن بولساق;

- مۇعالىمدەرىمىز كوشە سىپىرىپ، ءۇي ارالاپ جۇرسە;

- ديپلومدى جاستارىمىز جۇمىس تابا الماي كوشە كەزىپ جۇرسە;

- ەل استاناسىنىڭ برەند بولىپ قالىپتاسىپ قالعان ادەمى اتاۋىن حالىقپەن ساناسپاي ءبىر-اق كۇندە وزگەرتىپ كۇلكىگە، ال ءالىپبيىمىزدى لاتىنعا كوشىرەمىز دەپ «قويىرتپاققا» اينالدىرساق;

- كوز ءتىرى ادامعا كوشە بەرىپ، ەسكەرتكىش قويساق;

- جاڭادان سالىنعان قۇرىلىستارىمىز ساپاسىز بوپ قۇلاپ جاتسا;

- جاي عانا ءوز پىكىرىن ءبىلدىرۋ ءۇشىن كوشەگە شىققان جاستارىمىزدى شاشىنان، اتا-اجەلەرىمىزدى قول-اياعىنان سۇيرەپ «اۆتوزاكقا» قاماساق;

- مۇحتار شاحانوۆ، زەينەپ احمەتوۆا سياقتى ۇلت زيالىلارى تۇرعاندا، ءدىنى بار دا، ۇلتى جوق، دۇنيەتانىمى كۇماندى ادامدار ۇلتقا اقىل ايتاتىن بولسا;

- ۇلتقا شىن جانى اشيتىن قۋاندىق شاماحايۇلى سياقتى ينتەللەكتۋالدارىمىز جۇمباق جاعدايدا قازا تاۋىپ جاتسا;

- ات توبەلىندەي عانا ۇلت جاناشىرلارىنىڭ ۇلتتىڭ ۇپايى كەتەتىن ماسەلەلەرگە قاتىستى جانايقايلارىنا قۇلاق اسپاي، «قازاقتىڭ تويى بىتپەسىن»، دەپ «پارازيت-شەگىرتكەلەردى» اۋليەدەي كورىپ، قالتاسىن قامپايتىپ، اسپانعا كوتەرىپ جۇرسەك;

- بار تاپقان-تايانعانىمىزدى تويعا شاشىپ، ونىمەن قويماي توي ءۇشىن نەسيەگە بەلشەدەن باتىپ، ونى تولەي الماي، مەملەكەتتەن كرەديتتىك راقىمشىلىق تالاپ ەتسەك;

- ادامدار جاپپاي ىندەپ جۇقتىرىپ ءولىپ جاتسا دا، تىعىلىپ توي تويلاپ، قاباتوۆ سياقتى تۇككە تۇرعىسىز ارتىسسىماقتاردىڭ «پلينتۋستان» تومەن ازىلدەرىنە ءماز بولىپ جۇرسەك;

- 30 جىلدىڭ ىشىندە جۇمىس ىستەپ تۇرعان زاۋىت-فابريكالاردى جاۋىپ، كىتاپحانالاردى – سىراحانالارعا اينالدىرىپ، مەشىت پەن تويحانادان وزگە ەشتەڭە دە سالا الماساق;

- ءوز ەلىمىزدە ءوز ۇلتىمىزدىڭ وكىلدەرىمەن وزگە تىلدە سويلەسەتىن بولساق;

- «ەت پەن سۇيەكتەن جارالعان قاراپايىم جۇمىر باستى پەندە ءوز-وزىنە ءۇش رەت وق اتىپ، سۋيتسيد جاسايدى» دەپ الەمدىك كريميناليستيكاعا جاڭالىق ەنگىزىپ، سوعان ءوزىمىز سەنەتىن بولساق;

- الەمدىك پاندەميا شارىقتاپ تۇرعاندا توي-تومالاقتان قالماي، ىندەت جۇقتىرىپ، باۋداي ءتۇسىپ جاتساق;

- ونەر-ءبىلىم بار جۇرتتار مارسقا اپپارات ۇشىرىپ جاتقاندا، «قۇرباندىققا قانداي مال شالعان دۇرىس»، «توقالدى قاي جاستا الۋ كەرەك»، «قالاي كوبىرەك ساۋاپ جيناۋعا بولادى»، «قالاي دۇرىس دارەت الۋ كەرەك»، «بيلىك باسىنداعىلار نەگە ناماز وقىمايدى» دەگەن سياقتى «سروگى ءوتىپ كەتكەن» سۇراقتارمەن باس قاتىرىپ، ەتەك پەن بالاقتىڭ اڭگىمەسىنەن ءارى اسا الماي جۇرسەك;

- كەز-كەلگەن وعاش پىكىر ايتقان ادامدى لەزدە تاۋىپ الىپ، «ا ليا كادىروۆ ستايل» پىكىرىنەن باس تارتقىزىپ، كەشىرىم سۇراتىپ، ونى ۆيدەوعا ءتۇسىرىپ جاريالاۋدان ءلاززات الساق;

- ءبىلىمدى، باس كوتەرەر ازاماتتارىمىز ساياسي كونيۋنكتۋراعا تاۋەلدى بولىپ جۇرسە;

- وزگەشە ويلايتىن ادامداردى قۋدالاپ، جۇمىستان شىعارىپ، قىسىم كورسەتىپ، قوعامنان الاستايتىن بولساق;

- ۇلتتىق قوردىڭ قارجىلارى شەتەل بانكتەرىندە بۇعاتتالىپ جاتسا;

- كەز-كەلگەن جۇمىسقا پاراسىز، تامىر-تانىسسىز كىرە المايتىن بولساق;

- قوعام شىندىعىن جازاتىن ناعىز جازۋشىلار مەن جىرلايتىن اقىندارىمىز تەپەرىش كورىپ، شەندىلەرگە ودا، ماداق ارنايتىن اقىنسىماق، جازۋشىسىماقتارىمىز ارداقتالىپ، دارىپتەلىپ جۇرسە;

- كەز-كەلگەن جاعدايدى اقىلمەن ەمەس، ەموتسيامەن شەشەتىن بولساق;

- ەڭ باستىسى وسى جوعارىدا ايتىلعان جايتتاردىڭ بارىنە كوز جۇما قاراپ، ءۇنسىز باس شۇلعىپ، «سەن تيمەسەڭ مەن تيمە» دەپ جۇرە بەرەتىن بولساق كىمگە رەنجىپ، نە ءۇشىن وكپە-ناز ارتامىز؟

مۇنىڭ ءبارىن الەمدىك قاۋىمداستىق كورمەيدى دەيسىزدەر مە؟ كورىپ وتىر. ءبىلىپ وتىر. ىشتەرىنەن مىسقىلداپ كۇلىپ وتىر. وسىدان كەيىن كولدەنەڭ كوك اتتىنىڭ مازاعىنا قازاق قالماعاندا، كىم قالادى؟

مەملەكەتتىك تۋىمىز ىلىنگەن سايلاۋ ۋچاسكەسىندە، مەملەكەتتىك ەلتاڭبامىز بەينەلەنگەن بيۋللەتەنمەن «جەڭۋى ءتيىس كانديداتتىڭ نەمەسە پارتيانىڭ» پايداسىنا كارۋسەل جاساپ، فالسيفيكاتسياعا جول بەرىپ، وسىدان كەيىن الەۋمەتتىك جەلىدە تۋىمىزبەن ماقتاعاننان كەلىپ-كەتەر پايدا قانداي؟ قۇر اتتانمەن، باي-بالام سالۋمەن، ەموتسيامەن ەشتەڭە دە شەشىلمەيدى!

قىسقاسى، جوعارىداعى جىپكە تىزىلگەن كەمشىلىكتەردىڭ بىردە-ءبىرى بولماعاندا بورات تا بولماس ەدى. وسىدان كەيىن ويلانىپ، اتالعان كەمشىلىكتەردى تۇزەمەسەك ءالى تالاي سۇمدىقپەن بەتپە-بەت كەلەرىمىز انىق. جۇمىرتقادان ءجۇن قىرىققان كاپيتاليستەر الەمى قازاقتىڭ ماڭدايىنا جابىسقان وسى ءبىر كەمشىلىكتەرىنىڭ وزىنەن اقشا جاساپ، قالتالارىن قامپايتىپ وتىر. مويىنداساق تا، مويىنداماساق تا بۇگىنگى كۇننىڭ شىندىعى وسى. بورات قازاققا وي سالۋى ءتيىس... ايتپاقشى، «حالقىم دەگەن قاپەزدى جاۋ دەپ ۇستاپ بەرگەن» كىم ەدى...؟

ورالبەك ج. وتەعۇلوۆ،

اقتوبە قالاسىنان

Abai.kz