بايدەن پرەزيدەنت بولعان سوڭ، قازاقستانعا، جالپى ءبىزدىڭ ايماققا قاتىستى ۆاشينگتوننىڭ ساياساتى وزگەرە مە، وزگەرمەي مە دەگەن سۇراق جاپ-جاقسى تالقىلانىپ جاتىر.

اقش-تىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ باستى باعىتتارىنىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ ورنى قانداي ەكەنى بەسەنەدەن بەلگىلى عوي. ول تىزىمدە ءبىز كوش باستاپ تۇرماعانىمىز انىق. ونىڭ ۇستىنە پرەزيدەنت بولعانىمەن بايدەن جانە دەموكراتيالىق پارتيا شەشۋشى ورگان – سەناتتا باسىمدىققا يە بولا قويعان جوق، وندا ترامپشىلدار دا ءالى دە ءوز كۇشىندە قالدى. جاڭا پرەزيدەنتتىڭ باستامالارىن ولار بىردەن جانە وڭايلىقپەن قولداي قويماس: ساياسي تارتىس زاڭدىلىعى سونداي.

سوندا دا مىنا نارسەلەردى ايتپاسقا بولماس.

بىرىنشىدەن، ەكونوميكالىق، ساۋدا-ساتتىق سالاسىندا ءبىز اقش-پەن سونشالىقتى تىعىز بايلانىستا ەمەسپىز. ءيا، «شەۆرون» جانە باسقا دا ۇلكەندى-كىشىلى فاكتورلار بار. بىراق اقش ءۇشىن ولار سونشالىقتى شەشۋشى ەمەس. ءبىزدىڭ ءالى دە اۆتوريتاريزمنەن ارىلا قويماعان ەلگە اقش ينۆەستيتسياسى مولىنان قۇيىلادى دەپ بولجاۋ قيىن بولار. ونىڭ ۇستىنە الەمدىك داعدارىس پەن كوروناۆيرۋس پاندەمياسى سەكىلدى تەجەگىش-كەدەرگىلەر تاعى بار.

ەكىنشىدەن، اقش رەسەي مەن قىتايعا قاتىستى ءوزىنىڭ سىنشىل، باسەكەلەس ساياساتىن جالعاستىراتىنى انىق. ول ساياسات ترامپ نە بايدەنگە بايلانىستى ەمەس، ول سول ەلدىڭ يستەبليشمەنتىنىڭ و باستان ءوزارا كەلىسىلگەن، ورتاق ۇستانىمى. ونىڭ وڭ دا، سول دا اسەرى ەكى الپاۋىتتىڭ تۋرا ورتاسىندا ورنالاسقان بىزگە دە تيەرى ءسوزسىز.

ۇشىنشىدەن، اۋعانستان فاكتورى بۇرىنعىشا بىزگە اسەر ەتە بەرمەك. ياعني، وسى باعىتتاعى، سونىڭ ىشىندە، ناركوترافيككە بايلانىستى اقش-تىڭ قيمىل-ارەكەتىنىڭ ءبىر ۇشى بىزگە دە تيەدى.

تورتىنشىدەن، اقش-تاعى دەموكراتتار ءداستۇرلى تۇردە ادام قۇقى مەن دەموكراتيا پرينتسيپتەرىنىڭ الەمدە ورنىعۋىنا ءمان بەرىپ كەلەدى. كەزىندە اقش مەمحاتشىسى مادلەن ولبرايت قازاقستان دەموكراتيالىق كۇشتەرىمەن بولەك كەزدەسىپ جاتاتىن. ورتا ازياداعى ەڭ العاش تاۋەلسىز باسپاحانانى الماتىدا اشۋ تۋرالى ۇسىنىستى دا ايتىپ ەدىك. بىراق ءبىر سەبەپتەرمەن ول باسپاحانا بىشكەكتە اشىلدى.

ترامپتىڭ كەزىندە باسقاشا ساياسات جۇرگىزىلدى.

ارينە، بىزگە ەشكىم شەتەلدەن كەلىپ، دەموكراتيانى ورناتىپ بەرمەيدى. ول كەرەك تە ەمەس! ءبىز - ءوز تاعدىرىن ءوزى شەشەتىن تاۋەلسىز ەلمىز.

بىراق بۇل ماسەلەنىڭ ءبىر استارى بار.

ونىڭ ءمانىسى مىنادا.

قازاقستان - حالىقارالىق دەموكراتيالىق ۇيىمداردىڭ مۇشەسى جانە دە دامىعان ەلدەرمەن قارىم-قاتىاھناستا ءوزى دەموكراتيالىق مەملەكەت رەتىندە تانىستىرعىسى كەلەدى.

ال اقش بولسا، وسى بەدەلدى ۇيىمداردىڭ نەگىزگى قۇرىلتايشىسى ءارى دەمەۋشىسى، باستى اكتسيونەرى.

مىنە، ول ۇيىمدار مەن دامىعان ەلدەردىڭ بارشا قاۋىم مويىنداعان دەموكراتيالىق ستاندارتتارى بار. ولار بيلىك تارماقتارىنىڭ تەپە-تەڭدىگى، شىنايى ساياسي باسەكە، ءسوز بوستاندىعى، سوت تاۋەلسىزدىگى، ادام قۇقى، ءادىل سايلاۋ سەكىلدى ماڭىزدى ماسەلەلەرگە قاتىستى ورتاق پريتسيپتەر مەن تالاپتار.

ءدال وسى ستاندارتتاردىڭ ورىندالۋ قاجەتتىگى تۋرالى ءبىز تالاي رەت وبسە، ەۋروپارلامەنت، ەۋروپا كەڭەسى، اقش كونگرەسى مەن مەمدەپارتامەنتىنىڭ مىنبەسىنەن ايتقانبىز.

مەنىڭشە، ءبىز، قازاقستاندىق دەموكراتتار، وسى جۇمىسىمىزدى ءبىز ودان ءارى جانداندىرۋىمىز كەرەك.

P.S. اقش-تاعى وسى سايلاۋدىڭ ءبىز ءۇشىن تاعى ءبىر ساباعى بار. وسى ناۋقاندا شىنىمەن دە ەل قاق جارىلدى. وسى ءجايتتى ەسكەرگەن جەڭىمپاز بايدەن العاشقى كۇنى-اق «مەن ماعان داۋىس بەرگەندەردىڭ عانا ەمەس، داۋىس بەرمەگەندەردىڭ دە مۇددەسىن ەسكەرىپ، جۇمىس ىستەيمىن» دەپ مالىمدەپ، ەلدى بىرلىككە شاقىردى.

وتكەن پرەزيدەنت سايلاۋىندا اقوردا وزىنە دەگەن قارسىلىقتى اپ-انىق سەزدى ەمەس پە؟ ولاي بولسا، تەك «نۇروتاننىڭ» عانا ەمەس، بۇكىل حالىقتىڭ باسشىسى بولعىسى كەلسە، پرەزيدەنت توقاەۆقا نەگە ءدال وسىلاي سويلەپ، ءدال وسىنداي قيمىل-ارەكەت جاساماسقا؟

ءامىرجان قوسان

Abai.kz