رەسەيمەن سوڭعى ۋاقىتتا كيكىلجىڭدەر سانى ارتتى. ال بۇل ەلمەن ءبىز اسكەري جانە ەكونوميكالىق وداقتامىز. ودكب مەن ەاەس ءبىزدىڭ دامۋىمىزعا ايتارلىقتاي كەدەرگى جاساۋدا. جاناما تۇرعىدان ءسال-ءپال پايداسى بار شىعار، مىسالى بىرلەسكەن اسكەري جاتتىعۋ جاساۋ ارقىلى ساربازدار تاجىريبە جينايدى دەگەن سياقتى، ال تۇتاستاي الساق كەرى اسەرى كوبىرەك. جالپى مەن كوپتەگەن وداققا كىرۋ مەملەكەتتى اياقتان تارتۋشى فاكتوردى ارتتىرادى دەپ ويلايمىن. ويتكەنى ءار وداقتىڭ الدىندا قۇجات تۇرىندە قول قويىپ، ىسكە اسىرۋعا ءتيىس مىندەتتەمەلەرىڭ بولادى. ولاردى ۇناسا دا، ۇناماسا دا جاساۋعا ءتيىسسىڭ.

ماسەلەنكي ودكب-دا بولعانىمىز ءۇشىن، قاراباق سوعىسىندا ازەربايجان باۋىرىمىزعا قاراتىپ ءبىر جىلى ءسوز ايتا المادىق. سەبەپ سول ءبىر وداقتا بولعانىمىز. ال ەاەس-تە بولعانىمىز ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزعا كەرى اسەرىن بەرۋدە. رەسەيلىك نارىق قازاقستانعا ەنتەلەپ كىرىپ جاتىر. ەكونوميكا ءرۋبلدىڭ قۇنىنا تاۋەلدەنە ءتۇستى. باتىس سانكتسيا سالعان سايىن، رۋبل قۇلاپ، ارتىنشا تەڭگە تەنتىرەپ كەتەتىن جاعدايعا جەتتىك. ەكونوميست ەمەسپىن، بىراق شامامەن وسىلاي.

پايداسى جوق، زيانى كوپ بۇل وداقتاردان شىعىپ، اقىرىنداپ ءوزىمىزدىڭ ەكونوميكامىزعا پايدالى جوبالارمەن اينالىسايىق. ەشقانداي وداققا كىرمەستەن، مەملەكەتارالىق ەكەۋارا كەلىسىمدەر ارقىلى دا ەلدى دامىتۋعا بولادى. ۇناسا جالعاستىراسىڭ، ۇناماسا كەلىسىمدى توقتاتاسىڭ. كىرۋ وڭاي، شىعۋ قيىن وداقتار سياقتى ەمەس، كەلىسىمدى ءۇزۋ وڭايىراق.

الەمنىڭ دامىعان ەكىنشى ەكونوميكاسى قىتاي جانىمىزدا جاتىر. سۇمدىق ەكونوميكا مەن كۇش. ەلىمىزدە سينوفوبيا باسىم، ونىڭ باسىم بولىگىن رەسەيلىك تاراپ ءورشىتىپ قويادى. قىتاي كورشى، ونىمەن ەكونوميكالىق بايلانىس ارقىلى پايدا تابۋ بىزگە ءتيىمدى. قىتايمەن ەكونوميكالىق بايلانىس رەسەيمەن قاتىناس جاساۋدا بالانس ساقتاۋعا كومەكتەسەدى. 2019 جىلى قىتاي ەكونوميكاسى پاندەميا كەسىرىنەن ورىن العان الەمدىك داعدارىستا ءوسۋىن توقتاتپاعان ەلدەردىڭ ءبىرى. ال رەسەي كەرىسىنشە داعدارىستىڭ كۇشەيۋ شەگىندە قالدى. سوعان قاراماستان رەسەي ىقپالى ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزدا ارتىپ كەلەدى. رەسەي قازاقستاننىڭ باستى ساۋدا قاتىناسىنداعى سەرىكتەسى سانالادى. بۇل قاۋىپتى، سەبەبى ساۋدا قاتىناسى رەسەيمەن تەك ەكى ەل اراسىنداعى كەلىسىم بويىنشا ەمەس، وداقتاستىق ءپرينتسيپى بويىنشا دا بەكىتىلگەن. ونىڭ ۇستىنە رەسەي قازاقستان سياقتى شيكىزات ساتۋشى ەل، جاڭا ءونىم مەن نارىققا شىعاراتىن تاۋار الۋاندىعى از. ال قىتاي الەمدىك فابريكا، تاۋار ءوندىرۋ بويىنشا كۇللى الەمدى قامتاماسىز ەتەدى. التى قۇرلىقتا تولىقتاي. قازاقستان قىتاي ەكونوميكاسىندا تىم از ءرول وينايدى. بەيجىڭ قازاقستاندى كوبىنە ترانزيتتىك باعىتتا قولدانۋدى ويلاستىرعان، ەۋروپاعا تاۋار تاسيدى، ال جولدان قازاقستان سالىق، اقىلى جول ارقىلى پايدا تابادى. جوسپار وسى. ەشقانداي وداقسىز، ەكىجاقتى پايداعا نەگىزدەلگەن. باستىسى ىسكە اسۋى مەن پايدا تابۋدى قاداعالاپ وتىرسا بولعانى. وسىنى كورگەن سايىن، رەسەيلىك تاراپ قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق باعىتى قىتايعا ءوتىپ كەتە ما دەپ، بارىن سالىپ، ىشكە ەنۋدى ويلايدى. كەيدە ساياسي ەسكەرتۋ سىماقتار جاساپ قويادى.

قورىتا ايتقاندا قىتايمەن ەكونوميكالىق بايلانىستان قاشقاقتاۋدىڭ قاجەتى جوق. باستىسى ەشقانداي وداقسىز، ساياسيلانىپ كەتپەيتىن قۇجاتتارسىز، پايدا تابۋعا نەگىزدەلگەن تاۋار ساتۋ قاتىناسىن تۇزەپ الۋ كەرەك. بولدى. بۇل ءبىر جاعىنان رەسەيدى دە اۋىزدىقتاپ وتىرۋعا سەپ بولادى.

اسحات قاسەنعاليدىڭ جازباسى

Abai.kz