2021 جىلعى 3 ناۋرىزدا نۇر-سۇلتان قالاسىندا «ايەلدەردىڭ ەكونوميكالىق مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋ شارالارى مەن قۇرالدارى» اتتى ءىس-شارا ءوتتى. 

ءىس-شارا قر پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق-دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيا، ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى، قازاقستانداعى «بۇۇ-ايەلدەر» قۇرىلىمى، «اتامەكەن» ۇكپ جانە «اتامەكەن» ىسكەر ايەلدەر كەڭەسىمەن ۇيىمداستىرىلدى.

ءىس-شاراعا ۇلتتىق كوميسسيانىڭ مۇشەلەرى، اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ، ۇلتتىق ەكونوميكا، ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ، سىرتقى ىستەر مينيسترلىكتەرى جانە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار مەن بانك سەكتورىنىڭ («وتباسى بانك» اق، «قازاقستان حالىق بانكى» اق، «دامۋ» كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ قورى» اق),  قر «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ، حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى قاتىستى.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ءىس-شارا قاتىسۋشىلارىنا ارنايى بەينەۇدەۋ جولداپ، قازىرگى كەزدە مەملەكەتتىڭ جان-جاقتى دامۋى كوپ جاعدايدا ايەلدەر قۇقىعىنىڭ قامتاماسىز ەتىلۋى، ولاردىڭ ءوز مۇمكىندىكتەرىن تولىق پايدالانۋىنا بارلىق قاجەتتى جاعدايدى قالىپتاستىرۋمەن تىكەلەي بايلانىستى ەكەنىنە اتاپ ءوتتى.

«بۇگىندە، ەلىمىزدىڭ قىز-كەلىنشەكتەرى ءتۇرلى سالادا قىزمەت ەتىپ، تابىسقا جەتۋدە. بۇل سىزدەرگە ءتان ەڭبەكقورلىلىق پەن ىسكەرلىكتىڭ ايقىن كورىنىسى. ايەلدەردىڭ قوعامداعى ءرولىن كەڭەيتە ءتۇسۋ مەملەكەتتىمىزدىڭ الدىندا تۇرعان نەگىزگى مىندەتتەردىڭ ءبىرى. وسىعان وراي ناقتى شارالار قولعا الىندى. سونىڭ ارقاسىندا ەلىمىزدەگى شاعىن جانە ورتا بيزنەس سالاسىندا ەڭبەك ەتەتىن ايەلدەردىڭ ۇلەسى 43%-دان استى. جەكە كاسىپكەرلەردىڭ تەڭ جارتىسىنان كوبى وزدەرىڭىز سياقتى قىز-كەلىنشەكتەر. ىسكەر ارۋلارىمىزدىڭ ارقاسىندا 1 ميلليوننان استام ازاماتىمىز تۇراقتى جۇمىسپەن قامتىلىپ وتىر»، - دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

ءىس-شاراعا قر پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق-دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيا ءتورايىمى ءلاززات رامازانوۆا مودەراتورلىق ەتتى.

«ايەلدەردىڭ ءوزىن-ءوزى دامىتۋى ولاردىڭ قوعامداعى الەۋمەتتىك مارتەبەسىنىڭ نىعايۋى، جالپى قازاقستاندىق وتباسىلاردىڭ ءاۋ-اۋقاتىنىڭ جاقسارۋىمەن تىعىز بايلانىستى. سوندىقتان قازىرگى مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىنىڭ قول جەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ، قىز-كەلىنشەكتەردى ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ جانە حالىقارالىق قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ جوبالارىنا قاتىسۋعا تارتۋ اسا ماڭىزدى.  بۇل رەتتە قىز-كەلىنشەكتەردى جىگەرلەندىرۋ جانە ولارعا لايىقتى ءبىلىم داعدىلارىن ۇسىنۋ وتە ماڭىزدى رول اتقارادى. وسىعان بايلانىستى  ايەلدەرگە قاجەتتى قۇزىرەتتى قامتاماسىز ەتۋ قاجەت. بۇل باعىتتا بارلىق كۇش-جىگەرىمىزدى بىرىكتىرەر بولساق، قازاقستاندىق قىز-كەلىنشەكتەردىڭ ءال-اۋقاتىن جاقسارتۋعا جاقسى سەرپىن بەرە الامىز»،- دەدى ءلاززات رامازانوۆا.

ءىس-شارا اياسىندا قر ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى، قر «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى جانە قر پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق-دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيا اراسىندا ۇشجاقتى مەموراندۋمعا قول قويىلدى. وسىلايشا قازاقستاننىڭ بارلىق وڭىرلەرىندە ايەلدەر كاسىپكەرلىگىن دامىتۋ باعىتىندا جۇمىس ىستەيتىن 17 ورتالىق قۇرۋ كوزدەلىپ وتىر. سونداي-اق ايەلدەر كاسىپكەرلىگىن دامىتۋعا، جالپى ايەلدەر بيزنەسىن ناسيحاتتاپ، تانىتۋ باعىتىندا ءتۇرلى ءىس-شارالار بىرلەسىپ ۇيىمداستىرۋعا كەلىستى.

ءىس-شارا قاتىسۋشىلارى ايەلدەرگە ارنالعان ەكونوميكالىق قولداۋ شارالارىن ىسكە اسىرۋداعى تاجىريبەلەرىمەن ءبولىسىپ، ەداۋىر ءتيىمدى جوبالار جايىندا جانە ولاردىڭ كەلەشەگىن ايقىنداۋ جونىندە ءوزارا پىكىر الماستى.

«دامۋ» كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ قورى» اق باسقارما ءتورايىمى گاۋحار بورىباەۆا  ءىس-شارادا سويلەگەن سوزىندە، قوردىڭ تاراپىنان قولداۋ تاپقان بارلىق جوبالاردىڭ 51%-دان استامى ايەلدەر كاسىپكەرلىگى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. مۇنداي جوبالاردىڭ جالپى سوماسى 1,26 تريلليون تەڭگەنى قۇراعان. بۇل دامۋ ينستيتۋتى قولداعان بارلىق بيزنەس-يدەيالاردىڭ تەڭ جارتىسى.

«ايەلدەر كاسىپكەرلىگى ادەتتە ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا - 68%، جىلجىمايتىن مۇلىك وپەراتسيالارىنا قاتىستى سالادا - 60%، باسپاناعا ورنالاسۋ جانە تاماقتانۋ قىزمەتتەرى سالاسىندا - 58% كوبىرەك. دەگەنمەن كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ جانە قولداۋ جونىندە مەملەكەتتىك ساياساتتى ىسكە اسىرىپ وتىرعان دامۋ ينستيتۋتى رەتىندە ايەلدەر كاسىپكەرلىگىنىڭ ونەركاسىپتىك وڭدەۋ سالاسىنا بەت بۇرعانى جايىندا جاقسى كورسەتكىشتەر بارى ءبىزدى قۋانتاتىنىن اتاپ وتكىمىز كەلەدى. قور كليەنتتەرىنىڭ ورتاشا ستاتيستيكالىق كەلبەتى: ءار ەكىنشى كليەنت ورتاشا جىلدىق تابىسى 67 ملن.تەڭگە شاماسىندا، 3 ملن.تەڭگە سالىق تولەپ، 10 ادامدى جۇمىسپەن قامتىپ وتىرعان جەكە كاسىپكەرلىكپەن اينالىساتىن 39-40 جاس شاماسىنداعى ايەل»، - دەدى گاۋحار بورىباەۆا.

«وتباسى بانكى» اق باسقارما ءتورايىمى ءلاززات يبراگيموۆا ايەلدەرگە ارنالعان يپوتەكالىق نەسيە ۇسىنۋ  باعدارلاماسىن ەنگىزۋ جونىندە بانكتىڭ جوسپارىمەن ءبولىستى.

«جاقىن ارادا «وتباسى بانكى» ازيا دامۋ بانكىمەن بىرلەسىپ، ايەلدەرگە يپوتەكالىق نەسيە بەرۋ باعدارلاماسىن ىسكە قوسۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. بۇل ازياداعى، بالكىم الەم بويىنشا دا، ءبىرىنشى رەت ىسكە قوسىلاتىن ايەلدەرگە ارنالعان يپوتەكا باعدارلاماسى بولماق. باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا ازيا دامۋ بانكىنەن 38 ملرد.تەڭگە قاراجات تارتىلدى. بانك وسى قاراجات ەسەبىنەن 3 970 ايەلدى قارجىلاندىرۋدى جوسپارلاپ وتىر»،- دەدى ءلاززات يبراگيموۆا.

قازاقستانداعى «بۇۇ-ايەلدەر» قۇرىلىمىنىڭ وكىلى ماريا دوتسەنكو ءىس-شارادا سويلەگەن سوزىندە گەندەرلىك تەڭدىك پەن ايەلدەر مەن قىزداردىڭ قۇقىقتارى، ولاردىڭ مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋ باعىتىندا  قازاقستان ۇكىمەتى مەن قۇرىلىم سەرىكتەستەرىنىڭ قولعا العان جۇمىسىن حالىقارالىق ۇيىم  قولدايتىنىن اتاپ ءوتتى. «تۇراقتى دامۋ سالاسىنداعى ماقساتتارعا جەتۋ جانە حالىقارالىق مىندەتتەمەلەردى ورىنداۋعا باعىتتالعان ۇكىمەتتىڭ جۇمىستارىنا قولداۋ تانىتىپ، ايەلدەردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايىن جاقسارتۋ، تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋ، وزىق الەۋمەتتىك نورمالاردى ىلگەرىلەتۋدە  ايتارلىقتاي جەتىستىككە جەتۋ جولىندا بىرلەسىپ جۇمىس جاساي بەرمەكپىز»، - دەدى ماريا دوتسەنكو.

ءىس-شارا قاتاڭ تۇردە بارلىق سانيتارلىق تالاپتاردى ساقتاي وتىرىپ ۇيىمداستىرىلدى، وعان تەك COVID-19 انىقتالماعانىن راستايتىن تەستى بار قاتىسۋشىلار  قاتىسقانىن ەسكە سالامىز.

 Abai.kz