رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ بىرقاتار ەلدەرگە بارىپ، كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ قايتتى. بۇل ادەتتەگى جوسپار بويىنشا ىسكە اسقان كەزدەسۋدەن بولەك بولاتىن. اقش-تىڭ رەسەيگە قارسى سانكتسيالارى مەن «سولتۇستىك اعىم-2» گاز قۇبىرىن توقتاتىپ تاستاۋعا جاساپ جاتقان ارەكەتتەرى ماسكەۋدى جاڭا وداقتاستار ىزدەۋگە، سەرىكتەستەرىنىڭ وزدەرىنە قانشالىقتى سەنەتىنىن بىلۋگە ماجبۇرلەپ وتىر.

رەسەي ءسىم باسشىسى سەرگەي لاۆروۆ 9-11 ناۋرىز ارالىعىندا پارسى شىعاناعى ەلدەرىنە بارىپ قايتتى. انىعى كاتار، ءباا، ساۋد ارابياسىندا بولدى. وندا ەلدەر اراسىنداعى ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناس تالقىعا ءتۇستى. الايدا بۇل ەلدەردىڭ مۇناي سەكتورىنداعى ۇلەسىن جانە اقش-تىڭ اراب ەلدەرىندەگى ساياساتىن باعامداپ، تەك قانا ەكونوميكالىق بايلانىستار ءسوز بولماعانىن تۇسىنۋگە بولادى.

بايدەن بيلىگى كەلىسىمەن ۆاشينگتان ەر-ريادقا قىسىم كورسەتە باستادى. مىسالى، ترامپتىڭ ساۋد ارابياسىنا 5 ملرد دوللارعا قارۋ ساتۋ تۋرالى بۇيرىعىنىڭ كۇشىن جويدى. بۇل ارينە ساۋد ارابياسىن ويلاندىرىپ تاستاعانى انىق. ساراپشىلار ماسكەۋ جابىق ەسىك ارتىنداعى كەلىسسوز بارىسىندا ەر-ريادقا قارۋ ۇسىندى دەپ بولجاۋدا.

لاۆروۆ 22 ناۋرىزدا قىتايعا بارىپ قايتتى. ونىڭ ءىس-ساپار بارىسىندا «كارانتينى قۇرىپ كەتسىن» دەگەن جازۋى بار ماسكا تاعۋىنىڭ ءوزى ساياسي سيگنال بولاتىن. «قىتاي ۆيرۋستى جەڭدى، رەسەي ۆاكتسينا شىعارىپ، جارتى الەمگە ساۋدالاۋدا، ال باتىس الەمى ۆيرۋسپەن كۇرەستە ناتيجە كورسەتە الماۋدا» دەگەن سيگنالدى جولدادى دەيدى ساراپشىلار.

لاۆروۆ قىتايمەن ەكى ەل اراسىنداعى شەكارانى تەزدەتىپ اشۋ، ساۋدا ساتتىقتى دامىتۋ، باتىستىڭ نەگىزسىز ايىپتاۋلارىنا بىرلەسە جاۋاپ بەرۋ، ءوزارا ساۋدادا دوللاردان باس تارتۋ سىندى ماسەلەلەردى تالقىلادى. ارينە باستى اكتسەنت مۇناي مەن گازدى ساتۋعا قاتىستى بولدى. سەبەبى ەۋروپاعا سالىنىپ جاتقان گاز قۇبىرى سانكتسيا اسەرىنەن توقتاپ قالسا، ماسكەۋ گازىن قىتايعا ساتۋعا مۇددەلى. قازىردىڭ وزىندە قىتايدىڭ رەسەي گاز نارىعىنداعى ۇلەسى ۇلكەن.

ءساۋىردىڭ باسىندا لاۆروۆتىڭ ۇشاعى ۇندىستانعا كەلىپ توقتادى. ءۇندىستان رەسەي ءۇشىن ماڭىزدى ەلدىڭ ءبىرى. سەبەبى، ءۇندىستان ءالى بىردە-ءبىر اسكەري بلوكقا كىرگەن ەمەس. ول رەسمي تۇرعىدان اقش-تى دا، رەسەيدى دە، قىتايدى دا قولدامايدى. نارىعى ۇلكەن، حالقى كوپ. رەسەي قارۋىن تۇراقتى ساتىپ الاتىن ەلدەردىڭ ءبىرى. ءتىپتى، رەسەيلىك س-400 كەشەندەرىن ساتىپ العانى ءۇشىن ۆاشينگتون مەن دەلي اراسىندا قىرعي-قاباقتىق تا پايدا بولعان. پەنتاگون ۇندىستانعا بۇل ارەكەتى ءۇشىن سانكتسيا سالۋدى دا ۇسىنعان بولاتىن.

لاۆروۆ ۇندىستانعا ساپارى بارىسىندا دەليدى اقش-تىڭ بارلاۋ دروندارىن ساتىپ الۋدان باس تارتۋعا شاقىرعان-مىس. سەبەبى اقش بارلاۋ دروندارى C-400 كەشەندەرىنىڭ ىشكى قۇرىلىمى جايلى اقپارات جيناقتايتىن تەحنولوگيامەن جاراقتانعان. ودان بولەك ارينە ۆاكتسينا ماسەلەسى تالقىلاندى. ۆاكتسينا ءۇندىستان ءۇشىن اۋاداي قاجەت. ءۇندىستاندا رەسمي تۇردە 13 ملن ادام ۆيرۋس جۇقتىرىپ، 170 مىڭ ادام كوز جۇمعان. رەسەيلىك «سپۋتنيك-V» ۆاكتسيناسىن ساتىپ الۋعا نيەتتى دەليگە ماسكەۋ قاجەتتى كولەمدە ۆاكتسينانى جەتكىزۋگە دايىن ەكەنىن ايتتى. ال دەلي ءۇندىستاندا رەسەيلىك ۆاكتسينا شىعاراتىن بىرنەشە زاۋىت سالۋعا ۇسىنىس تاستادى.

لاۆروۆتىڭ جورىعى پاكىستاندا جالعاسىن تاۋىپ، ماسكەۋ مەن يسلاماباد بىرنەشە كەلىسىمگە قول قويدى. ونىڭ ىشىندە رەسەيلىك ۇشاقتاردى ساتىپ الۋ بويىنشا دا كەلىسىم بار.

كۇنى كەشە رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى قازاقستانعا كەلدى. ول قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆپەن جانە سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مۇحتار تىلەۋبەردىمەن كەزدەستى.

مۇحتار تىلەۋبەردى: «ءبىز قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى ايماقتىق ارىپتەستىك بويىنشا 17-ءشى فورۋمعا دايىندالاتىن بولامىز. ەستەرىڭىزدە بولسا بۇل فورۋم كەيىنگە قالدىرىلىپ، كوكشەتاۋعا اۋىستىرىلعان ەدى. ەكى ەل باسشىسىنىڭ قاتىسۋىمەن وتەتىن بۇل فورۋمدا ەكى ەلدى تولعاندىرعان ماسەلەلەر تالقىلانىپ، شەشىمىن تابادى دەگەن ويدامىن»، - دەدى.

سەرگەي لاۆروۆ ەكى ەل اراسىنداعى عارىشتى يگەرۋ بويىنشا بىرقاتار جۇمىستار جاسالىپ جاتقانىن ايتتى. «بايقوڭىر» عارىش ايلاعىن جالعا الىپ وتىرعان رەسەي قازاقستانمەن بىرلەسە وتىرىپ گاگاريننىڭ عارىشقا ۇشقانىنا 60 جىل مەرەيتويىن بىرلەسە اتاپ وتۋگە كەلىسكەنىن حابارلادى.

بايقوڭىر عارىش ايلاعىندا عانا ەمەس، بايقوڭىر قالاسىندا دا رەسەيدىڭ قۇزىرى ءجۇرىپ كەلەدى. ونداعى مەكتەپتەگى وقىتۋ باعدارلامالارى، ءرۋبلدىڭ ءجۇرۋى تالاي تالقىعا ءتۇسىپ، ەل اراسىندا داۋ تۋىنداتقان بولاتىن.

«بۇگىن ءبىزدىڭ كۇن تارتىبىمىزدە قازاقستاننىڭ عارىشتى يگەرۋ پوتەنتسيالىن كوتەرۋ بويىنشا جۇمىستار تۇر. سونىمەن قاتار، وزگە ەلدەرگە عارىش ايلاعىن كوممەرتسيالىق تۇرعىدان قولدانۋعا مۇمكىندىك بەرۋدى دە تالقىلاپ وتىرمىز. گاگاريننىڭ مەرەيتويىن اتاپ ءوتۋ بويىنشا دا كەلىستىك»، - دەدى لاۆروۆ.

ەكى ەل اراسىندا ۆيرۋسپەن كۇرەسۋ بويىنشا ارىپتەستىك تە ءسوز بولدى. لاۆروۆ ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا مۇشە ەلدەر اراسىندا ۆاكتسينا سالدىرعاندارعا قاتىستى، دەنساۋلىق جاعدايىن سيپاتتايتىن پاسپورت ەنگىزۋ ماسەلەسىن تالقىلاپ جاتقانىن جەتكىزدى. ال قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ رەسەي تاراپىنان 4 ملن ۆاكتسينا الۋ بويىنشا ۇسىنىسىن دۇرىس تۇسىنگەنىن ايتىپ، قاراعاندىدا رەسەيلىك ۆاكتسينا شىعارىلىپ جاتقانىن مالىمدەدى.

لاۆروۆ نۇر-سۇلتان تورىندە تۇرىپ اقش-تى قاتاڭ ايىپتادى. ونىڭ جۇرگىزىپ جاتقان ساياساتىن بوس اۋرەشىلىككە بالاپ، ۆاشينگتوننىڭ كەز كەلگەن ارەكەتىنە جاۋاپ قاتاتىنىن جەتكىزدى. «ءبىز وزىمىزگە عانا سەنۋگە ءتيىسپىز، ويتكەنى اقش-تا، ونىڭ وداقتاستارى دا سەنىمدى سەرىكتەس ەمەس»، - دەپ ايتتى. باتىسقا سەنبەۋگە شاقىرۋى قازاقستاندى وزىمەن بىرگە بولۋعا ۇگىتتەۋى رەتىندە قابىلداپ جاتقان ساراپشىلار دا بار.

لاۆروۆتىڭ ساپارى جۋرناليستەر الدىندا وسىلاي ءوتتى. ال جابىق ەسىك ارتىندا نە ايتىلعانى بەلگىسىز. بەلگىلىسى سول. ەندى ءساۋىردىڭ سوڭىندا رەسەيدىڭ فەدەراتسيا كەڭەسىنىڭ سپيكەرى ۆالەنتينا ماتۆيەنكو قازاقستانعا كەلمەك.

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz