بۇگىن اقش-تىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى ۋيليام موزەر پرەسس-كونفەرەنتسيادا جۋرناليستەردى سان ساۋالىنا جاۋاپ بەردى. ونىڭ ىشىندە اقش-تىڭ رەسەيگە قاتىستى ۇستانىمى مەن قازاقستانعا قاتىستى كوزقاراسى دا ايتىلدى. اسىرەسە سانكتسيا، ۆاكتسينا جايىندا ناقتى جاۋاپتار بەرىلدى. 

اقش ەلشىسى قازاقستاننىڭ ۆاشينگتونمەن ۆاكتسينا ساتىپ الۋعا قاتىستى ناقتى اقپاراتتاردى بىلمەيتىنىن جاسىرمادى. "مەنىڭ كەلىسسوزدەر جايلى اقپاراتىم جوق. الايدا امەريكاندىق ۆاكتسينانى ساتىپ الۋ مۇمكىندىگىنىڭ بارىن بىلەمىن. ارينە مەن اقش وكىلى رەتىندە قازاقستاننىڭ ءبىزدىڭ ۆاكتسينانى ساتىپ الۋىن قالايمىن. ويتكەنى ءبىزدىڭ ۆاكتسينا وتە جاقسى ءارى ەففەكتىسى جوعارى", - دەدى ەلشى. قازاقستان وسى ۋاقىتقا دەيىن رەسەيلىك "سپۋتنيك V" ۆاكتسيناسىن قولدانىپ كەلەدى. ەلىمىزدە 730 مىڭنان استام ادام وسى ۆاكتسينانى قابىلداپ ۇلگەردى. قازاقستانداعى ۆاكتسيناتسيا ناۋقانى كوڭىل قۋانتارلىق دەڭگەيدە جۇرگىزىلمەگەندىكتەن، مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ تاراپىنان دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە وتكىر سىن ايتىلدى. ء"بىز ۆاكتسيناتسيانى ايتىلعان كەستەدەن كەش جۇرگىزۋىمىزگە بايلانىستى، وزىمىزگە ءتيىمسىز كوممەرتسيالىق شارتتارعا كونۋگە ءماجبۇرمىز" دەدى پرەزيدەنت. ياعني رەسەي  ۆاكتسيناسىن ساتىپ الۋدا ءبىز ماسەكەۋدىڭ شارتىنا كونگەنىمىز انىق. مۇمكىن ول قىمبات باعا، ياكي ساياسي شەشىم. ول جاعى ۋاقىت ەنشىسىندە كورىنەدى. دەگەنمەن ۆاكتسينانىڭ دەنساۋلىق سالاسىنان بۇرىن ساياسي سالماعى بار قۇرالعا اينالىپ كەتكەنى انىق. مىنە، اقش ەلشىسى قازاقستاندى ءوز ۆاكتسيناسىن ساتىپ الۋعا شاقىرۋى رەسەيلىك ءتيىمسىز شارتتاردان ساقتاندىرۋ رەتىندە دە تۇسىندىرۋگە بولادى. سەبەبى اقش ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ماسكەۋدىڭ جەتەگىندە كەتكەنىن قالامايتىنى انىق.

ءبىر اي بۇرىن، انىعى 12 ناۋرىزدا بايدەن پرەزيدەنتىمىز توقاەۆقا تەلەگرامما جىبەرگەن بولاتىن. وندا ءبىزدى تاۋەلسىزدىگىمىزبەن قۇتتىقتاپ، قازاقستانمەن تىعىز جۇمىس ىستەۋگە نيەتتى ەكەنىن بىلدىرگەن ەدى. سونداي-اق س5+1 فورماتىندا جۇمىستى كۇشەيتەتىنىن ايتقان. س5+1 دەگەنىمىز ورتالىق ازياداعى بەس ەل مەن اقش. "اق ءۇي" ورتالىق ازيا ەلدەرىمەن ارىپتەستىكتى كۇشەيتۋگە نيەتتى ەكەنىن وسىدان-اق اڭعارۋعا بولادى.

بۇگىنگى پرەسس-كونفەرەنتسيا بارىسىندا ونى ەلشى دە قۋاتتادى. ونى ەلشىنىڭ مىنا سوزدەرىنەن تۇسىنۋگە بولادى. ء"بىز سانكتسيالاردى رەسەيدىڭ ۇستانىمى مەن كوزقاراسىن وزگەرتۋ ءۇشىن سالدىق. ءبىزدىڭ سايلاۋ پروتسەسىمىز بەن ىشكى ساياساتىمىزعا ارالاسۋ فاكتىلەرى بولدى. مۇنداي ارەكەتتەرگە ءبىز قاتاڭ جاۋاپ بەرەمىز. ال قازاقستانعا قاتىستى ايتاتىن بولسام، ءبىز قازاقستاندا جۇمىس ىستەگەنبىز جانە ىستەي بەرەمىز. قازاقستانعا سانكتسيالاردىڭ اسەرى بولماۋ ءۇشىن ارەكەتتەنىپ جاتىرمىز. ءبىز بۇل سانكتسيالاردىڭ قازاقستانعا كەرى اسەر ەتكەنىن قالامايمىز",  - دەدى ۋيليام مىرزا. ياعني اقش ءالى دە بولسا قازاقستاندى رەسەيدىڭ ىقپالىنان شىعارۋدى ويلايدى. ورتاق ەكونوميكالىق وداق، اۋە كەڭەستىگىن بىرلەسە قورعاۋ جۇيەسى، ەلىمىزدەگى بىرنەشە رەسەيدىڭ اسكەري بازالارى مەن "بايقوڭىر" عارىش ايلاعىنىڭ ماسكەۋدىڭ قولىندا ەكەنىنە قاراماستان، ۆاشينگتون نۇر-سۇلتانمەن ارىپتەستىكتى كۇشەيتۋگە مۇددەلى. قازاقستان بۇل مۇمكىندىكتى پايدالانا الا ما؟

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz