ءدال وسىلاي دەمەسكە شارا جوق. ارعى بەتەتگى قانداستاردىڭ عالامتورىن اقتارىپ وتىرىپ، كوپشىلىكتىڭ جانايقايىن ەستىدىك. ەل اراسىنا «ىندەت» تاراپتى. بۇل جۇقپالى اۋرۋ ەمەس، ادامداردىڭ قولىنان ۇيىمداستىرىلعان ىندەت. نە دەيسىز عوي؟ قازاقستانعا تانىس اۋرۋ - «قارجى پيراميداسى» قۇرىعى ول جاقتى دا شىرماپ العان ەكەن.

ءدال وسىلاي دەمەسكە شارا جوق. ارعى بەتەتگى قانداستاردىڭ عالامتورىن اقتارىپ وتىرىپ، كوپشىلىكتىڭ جانايقايىن ەستىدىك. ەل اراسىنا «ىندەت» تاراپتى. بۇل جۇقپالى اۋرۋ ەمەس، ادامداردىڭ قولىنان ۇيىمداستىرىلعان ىندەت. نە دەيسىز عوي؟ قازاقستانعا تانىس اۋرۋ - «قارجى پيراميداسى» قۇرىعى ول جاقتى دا شىرماپ العان ەكەن.

يا، الماتى مەن استانا تۇرعىندارىنا ابدەن تانىس بۇل قوعامدىق سىرقاتتىڭ الەمدە ءتۇر-ءتۇرى بار ەكەنى بەلگىلى. الدامكوستەردىڭ ارباۋىنا ءتۇسىپ، شيىرتپاعىنا اقشاسىن سالىپ، شىعارا الماي جۇرگەندەر بۇل جاقتا دا جەتكىلىكتى. ارعى بەتتە «جالعاپ ساتۋ» دەگەن اتپەن قازاقى اۋىلداردىڭ ىرگەسىنەن كىرگەن الدامكوستىكتىڭ شەگى تىم ارىدا جاتقان سەكىلدى. بالا-شاعاسىن، اۋىلىن، قىزمەتىن تاستاپ، قۇمىرسقاداي قۇجىناعان ىشكى قىتايعا «ءبىر جىلدا ميولليونەر بولۋ» ءۇشىن اعىلىپ جاتىر دەسەدى. ءوزى كەتسە مەيلى عوي، ىشكى قىتايعا بارىپ، سوڭىنا ادام جيناۋ ءۇشىن باۋىر-تۋىسىن، دوس-جارانىن، قۇدا-جەگجاتىن شاقىرىپ، ولاردىڭ دا اقشاسىن الدامكوستەردىڭ ەسەپشوتتارىنا قۇيدىرىپ، ءجىپسىز ماتالىپ جاتقان كورىنەدى. مۇنداي ءۇردىستىڭ باستالعانىنا ەكى جىلدان ۇزاق ۋاقىت بولىپتى. ەستىر قۇلاق پەن اقپارات قۇرالدارىنا سەنسەك، قازىردىڭ وزىندە 3-4 مىڭ قازاق «تەزدەپ بايۋدىڭ» قامىنا كىرىسكەن. ءتىپتى، بۇدان الدە نەشە ەسە كوپ بولۋى مۇمكىن... ولار الدامكوستەرگە ءۇش دەڭگەيدە اقشا قۇياتىن كورىنەدى. ءبىرىنشىسى،  3800 يۋان (700 دوللار كولەمىندە), ودان كەيىنگىلەرى 38 مىڭ يۋان (7000 دوللار شاماسىندا), ال ەڭ جوعارى دارەجەدەگىلەرى 76 مىڭ يۋان (14000 دوللار) اقشا قۇيىپ، ەن بايلىققا جەتپەكشى ەكەن. قانشا كوپ قۇيساڭىز، بىرەر جىلدان كەيىن الار سوماڭىز دا سونشالىقتى قوماقتى بولماق دەپ سەندىرەدى ۋاعىزشىلار. ءسويتىپ، اۋىل-اۋىلىمەن ىشكى قىتايعا اتتانعان جۇرتتان حابار الۋ قيىنداپ بارادى دەيدى وسى تاقىرىپتى قاۋزاپ جازۋشىلار. قازاقستانعا باعىتتالعان كوش ساپ تيىلعالى بەرى، كەرۋەننىڭ باسى شىعىسقا بۇرىلىپتى. بايىماق تۇگىل، ەشتەڭەسى جوق، ەلگە قايتا الماي، قالىڭ قىتاي اراسىندا سەندەلىپ، بار مۇكامالىنان ايىرىلعانداردىڭ سانى كوپ دەيدى. «قارجى پيراميداسىنىڭ» قۇپياسى تۋرالى بۇل جاقتاعى جۇرت حاباردار. اقاپارت قۇرالدارى ارقىلى ەستەرىن جيىپ، جۇمىستارىن باسەڭسىتكەنى بايقالادى. ال قىتايداعى قازاقتار مۇلدەم باسقا حەلدە. ول جاقتا اقپارات جابىق جانە تەك وسىنداي الدامكوستىكپەن اينالىساتىن، وكىمەت ورىندارى مەن جەرگىلىكتى بيلىككە ءسوزىن وتكىزىپ وتىرعان، ايتقاندارىنا ءبارىن كوندىرۋدى شەبەر مەڭگەرگەن ءىرى قىلمىستىق توپتاردىڭ بار ەكەنى ايتىلادى. ولاردىڭ تۇسىندىرۋىنشە: «بۇل تەك قازاقتارعا عانا ارنالعان مەملەكەتتىك قامقورلىق، حالىقتىڭ شاشىراندى اقشاسىن جيناپ، سول ارقىلى ت ۇرمىسى تومەن، دامۋى قالىپسىز قازاقتاردى تەزدەتىپ وركەندەتۋ»-مىس. بۇل ىسكە تەك قانا قازاقتاردى تارتۋى كۇمان تۋدىرماي قويمايدى. ەڭ سوراقىسى، بۇل جاعدايدان جەرگىلىكتى بيلىك، شىنجاڭ باسشىلارى، ونداعى قازاق زيالىلارى، راديو-تەلەارنالار حاباردار بولسا دا، قازىرگە ناقتى ايعاعىمىز جوق دەپ جاق اشپاي وتىرعان سياقتى. ءتىپتى، قازاقشا حابار تاراتاتىن «شىنجاڭ 3» تەلەارناسى كۇن-ءتۇن دەمەي، الدامكوستەر اپانى ورنالاسقان قالانى جارنامالاپ، «مول اقشا تاپقىڭىز كەلسە، جەردىڭ جانناتىن كورگىڭىز كەلسە شۇڭشيڭ قالاسىنا ساياحاتتاڭىز» دەگەن ۇراندى سوزدەردى ۇنەمى قايتالايدى دەسەدى. ال الاياقتار بولسا، «انا ارناداعى جارنامانى نەگە تاراتىپ وتىر؟ ول مەملەكەتتىڭ قازاقتارعا جاساپ وتىرعان جاقسىلىعىنىڭ ايعاعى، وسى جۇمىستى تەزدەتىپ ىستەۋگە جاساعان قامقورلىعى» دەيدى ەكەن. بۇعان اڭقاۋ اعايىن باس شۇلعىسىپ، يمانداي ۇيىپ جاتسا كەرەك.  قازاق سايتتارى: «مۇندا ءبىر ۇلكەن قيتۇرقىلىق بار. اسىرەسە،جەرگىلىكتى بيلىك وكىلدەرىنىڭ سەلت ەتپەۋىنە قاراعاندا، ولاردىڭ دا قىلمىستىق توپپەن ىم-جىمدارى ءبىر» دەگەندى ايتىپ شۋلاۋدا. ازىرگە، ەش ناتيجە، ناقتى شارا قولعا الىنار ەمەس. ال ىشكى قىتايعا كەتىپ، ءىز-تۇزسىز جوعالىپ جاتقان قازاقتاردىڭ قاراسى ۋاقىت وتكەن سايىن مولايۋدا. ولار ول جاقتا نە كۇي كەشىپ ءجۇر، قىزدارى كۇڭ، ۇلدارى قۇل بولىپ كەتكەن جوق پا؟ ول جاعىن تولىق زەرتتەگەن جان جوق. بىلەرلەرى، ارتىنان قاراسىن كوبەيتۋ ءۇشىن وسكەن جەرىنەن الداپ، ارباپ، تانىستارى مەن تۋىستارىن قۇرىققا ءىلىندىرىپ جاتقاندىعى. اسىرەسە، ورىمدەي قازاق قىزدارىنىڭ ءۇي-كۇيسىز، باۋىر-تۋىسسىز ىشكى قىتايعا بارۋلارى جانعا باتادى. ۇيىمداسقان توپتىڭ ارى قاراي نە ىستەرلەرىن كىم ءبىلسىن؟ ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپتىڭ قۇپياسىن بىلەتىندەر مەن ودان باسىن ازەر اراشالاپ العان بىرەر كىسىنىڭ جانايقايىنا قۇلاق تۇرەر تۇگى جوق دەيدى حالىقتىڭ. ەسىل-دەرتى ەسەپسىز بايۋعا دەگەن قۇمارلىق. اقشاسىن الالدان ەمەس، حارامنان تابۋدى قالايتىنداردىڭ بۇل قىلىعىن نەمەن تۇسىندىرەرىڭدى بىلمەيسىڭ؟ قىتايدىڭ مافياسى جەر-جەرگە تامىر جايعانىن سىرتتاي بىلەمىز. بۇل دا سولاردىڭ ىستەپ وتىرعانى بولۋى مۇمكىن. ويتكەنى، باسقا ۇلتقا قاراعاندا، اڭعال قازاقتى ايتقاندارىنا سەندىرۋ وڭايىراق... ال ول توپقا ءبىر كىرگەندى قىتايلاردىڭ وڭايمەن قۇتقارماسى جانە بەلگىلى. بۇعان ءبىر ۇيرەنگەن سوڭ، ودان ارى قانداي امال-ايلامەن قازاقتاردى شىرماي تۇسەتىنىن كىم ءبىلسىن؟!..

«قارجى پيراميداسىنىڭ» زاڭسىز ءىس-ارەكەتتەرىن قىتاي بيلىگى الدەقاشان شەكتەگەن ەكەن. بىراق، تەك قازاقتارعا عانا «بايۋعا» رۇقسات بەرىپ وتىرعان كورىنەدى. ايتپەسە، شىنجاڭ ۇكىمەتى بۇل ءىستى باياعىدا شەكتەر ەدى.

اداسپا، اعايىن!!! سەنىڭ كەرۋەنىڭ كەرى بۇرىلماسىن. التىن دىڭگەگىڭ، تەمىرقازىعىڭ - اتامەكەن - قازاقستان توپىراعى! ودان اينىما! «قارجى پيراميداسىنىڭ» قويىرتپاعىنا قۇيعان اقشاڭدى اتامەكەنگە كەلۋگە جۇمسا. سونىڭ جولىندا ءراسۋا ەت! بۇل - اللا ءۇشىن دە، قازاق ءۇشىن دە ەڭ ءوتىمدى جول، ەڭ تۋرا جول!

"اباي-اقپارات"