مۇرات ابەنوۆ. كينودراما: قازاق وتاندىق كينونى انا تىلىندە قاشان كورەدى؟
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارى
م.ا. ابەنوۆ، ە.ن. دوشاەۆ، ب. سماعۇل جانە گ.س. سەيىتماعانبەتوۆانىڭ كينوكورسەتىلىم ماسەلەلەرى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر-ءمينيسترى مەن باس پروكۋرورىنىڭ اتىنا جولداعان
دەپۋتاتتىق ساۋالى
قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تىلدەردى دامىتۋ مەن قولدانۋدىڭ 2011 - 2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنا سايكەس 2020 جىلعا دەيىن مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەن قازاقستاندىقتاردىڭ ۇلەسىن 95% جەتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىر.
وسى رەتتە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانۋ اياسىن كەڭەيتۋدە، تىلدىك ورتانى قالىپتاستىرۋدا جانە ونى، اسىرەسە، جاستار اراسىندا دارىپتەۋدە كينو ءرولى جوعارى ەكەنى بەلىگىلى. قازىر جاستار كىتاپ وقۋدان گورى كينو كورۋگە اۋەس ەكەنىن مويىنداۋىمىز كەرەك.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارى
م.ا. ابەنوۆ، ە.ن. دوشاەۆ، ب. سماعۇل جانە گ.س. سەيىتماعانبەتوۆانىڭ كينوكورسەتىلىم ماسەلەلەرى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر-ءمينيسترى مەن باس پروكۋرورىنىڭ اتىنا جولداعان
دەپۋتاتتىق ساۋالى
قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تىلدەردى دامىتۋ مەن قولدانۋدىڭ 2011 - 2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنا سايكەس 2020 جىلعا دەيىن مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەن قازاقستاندىقتاردىڭ ۇلەسىن 95% جەتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىر.
وسى رەتتە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانۋ اياسىن كەڭەيتۋدە، تىلدىك ورتانى قالىپتاستىرۋدا جانە ونى، اسىرەسە، جاستار اراسىندا دارىپتەۋدە كينو ءرولى جوعارى ەكەنى بەلىگىلى. قازىر جاستار كىتاپ وقۋدان گورى كينو كورۋگە اۋەس ەكەنىن مويىنداۋىمىز كەرەك.
تۇرعىنداردىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ جاقسارۋىمەن قاتار كينوعا دەگەن سۇرانىس وسە تۇسۋدە. سوڭعى 10 جىل ىشىندە كينوتەاترلار كورەرمەندەرىنىڭ سانى 12 ەسەگە ۇلعايدى. بۇگىنگى كۇنى كينوعا بارۋشىلار سانى 70 مىڭعا جۋىق بولسا، الداعى بىرنەشە جىلدىڭ ىشىندە 3 ەسەگە ءوسىپ، 200 مىڭنان اسادى دەگەن ساراپشىلاردىڭ بولجامى بار. قازاقستاندىق كينو اۋديتورياسىنىڭ 80 پايىزىن 30 جاسقا دەيىنگى كورەرمەندەر قۇرايدى. بۇگىنگى جاستاردىڭ 75 پايىزى قازاق تىلىندە سويلەيتىنىن ەسكەرسەك، وسى اۋديتوريانىن پەرسپەكتيۆالىق ءوسۋى مەملەكەتتىك تىلدەگى كورەرمەندەر ارقىلى بولاتىنى انىق. وسىنداي وزگەرىستەردىڭ نەگىزىندە قازاق تىلىندەگى كينوعا، اسىرەسە ءوز ەلىمىزدە تۇسىرىلگەن شىعارمالارعا سۇرانىس ارتاتىنى زاڭدى قۇبىلىس.
ايتا كەتۋ كەرەك، مەملەكەت تاراپىنان كينو سالاسىن دامىتۋعا، اسىرەسە، ۇلتتىق كينو ءوندىرىسىن قولداۋعا باعىتتالعان ايتارلىقتاي ناتيجەلى بارلىق قادامدار جاسالۋدا. تەك سوڭعى 2-3 جىلدىڭ ىشىندە بىرنەشە ساپالى، زامان تالابىنا ساي كەلەتىن وتاندىق اۆتورلاردىڭ فيلمدەرى جارىق كوردى. وسى جىلدىڭ باسىنان باستاپ قاراساق، وتاندىق كينووندىرىستە ەرەكشە سەرپىلىس بايقالادى. مىسالى، تالانتتى رەجيسەر ەرمەك تۇرسىنوۆتىڭ «شال» ءفيلمى كينو سالاسىنداعى ەڭ بەدەلدى ساراپشى مامانداردىڭ باعالاۋىمەن حالىقارالىق فەستيۆالدەردىڭ دەنگەيىندە شىعارىلعان جوعارعى ساپالى تۋىندى بولىپ تانىلىپ جاتىر. ال «بولاشاق» باعدارلاماسىنىڭ ستيپەندياتتارى تۋرالى تۇسىرىلگەن «ارمانداستار» كينوسى مىڭداعان جاس كورەرمەندەردىڭ كوڭىلىنەن شىقتى.
ەرەكشە ايتا كەتەتىن مىسال: جۋىردا عانا كوپشىلىكتىڭ نازارىنا ش.ايمانوۆ اتىنداعى «قازاقفيلم» كينوستۋدياسى «جاۋجۇرەك مىڭ بالا» اتتى تاريحي ءفيلمىن ۇسىندى. تاريحي دەسەك تەك جانرى ەمەس، بۇل كينونىڭ تاريحتا قالاتىنداي ءجونى بار. احان ساتاەۆتىڭ بۇل شىعارماشىلىق جوباسى مەملەكەتىمىزدىڭ قازىرگى دامۋ كەزەڭىندەگى ەلىم دەيتىن ازاماتتاردىڭ رۋحاني سۇرانىسىنا ساي، كەيىپكەر جاستاردىڭ وتانسۇيگىشتىگىن، ەلدىڭ باسىنا قيىندىق تۇسكەن كەزدە قازاق حالقى بىرىگىپ، وتان ءۇشىن وتقا تۇسۋگە تايىنبايتىنىن كورسەتە بىلگەن فيلم! ونىڭ كورەرمەندەرگە ۇناعانى سونشالىق، جىلايتىن جەرىندە بۇكىل زال بولىپ كوزىنە جاس الىپ، كۇلەتىن جەرىندە بىرگە كۇلىپ، ال فيلم بىتكەن سوڭ سيرەك كەزدەسەتىن جاعداي، ۇزاعىنان تىك تۇرىپ، شاپالاق ۇرعانى. مەملەكەتتىڭ قارجىسى بوسقا كەتپەپتى دەپ، ءماز بولدىق. ول قارجىنىڭ تەك رۋحاني ازىق ەسەبىندە ەمەس، اقشالاي قايتارىمى دا بار ەكەنى بايقالدى. سەبەبى، وتاندىق كينووندىرىستە ەرەكشە وقيعا - پرەمەرا وتكەن ەكى دەمالىس كۇنى-اق 147 ميلليون تەڭگە كاسسالىق ءتۇسىم الىپ كەلىپ، وتاندىق كينوونىم ءۇشىن ابسوليۋتتىك رەكورد جاسادى.
سوڭعى جىلى وتاندىق كينووندىرىستە تاعىدا ءبىر جاعىمدى قۇبىلىس پايدا بولدى. «بولاشاق» باعدارلاماسى اياسىندا شەت ەلدەردە ءبىلىم العان جاستاردىڭ قاۋىمداستىعى قازاق ءتىلىن دامىتۋعا ءوز ۇلەسىن قوسۋ ءۇشىن ءبىر جىلدىڭ ىشىندە جاس جانە كىشكەنتاي كورەرمەندەرىمىز ءۇشىن الەمدىك دەڭگەيدە تانىمال بولعان 3 ءفيلمنىڭ دۋبلياجىن جاساۋدى ۇيىمداستىردى.
سونىڭ ناتيجەسىندە جوعارى ساپادا «كولىكتەر-2»، «باتىل جۇرەك» مۋلتفيلمدەرى جانە «قارا كيىمدىلەر-3» ءفيلمى تۇپنۇسقا - اعىلشىن تىلىنەن اۋدارىلدى. بۇرىن ونداي شىعارمالاردى قازاق تىلىندە كورۋگە قولى جەتپەي جۇرگەن كورەرمەندەر كوپتەپ كينوتەاترلارعا كەلە باستادى. مىسالى، «كولىكتەر- 2» ءمۋلتفيلمىن قازاق تىلىندە تاماشالاۋعا 25 مىڭعا تارتا كورەرمەن كەلگەن. ول وسى تۋىندىنى كورگەن بارلىق كورەرمەندەردىڭ 30 پايىزىنان اسادى. بۇل كورسەتكىش ودان دا جوعارى بولار ەدى.
بىراق، وتاندىق كينووندىرىستى مەملەكەتىمىزدىڭ بەلسەندى تۇردە قولداۋىنا قاراماستان، وسى قاسيەتتى ونەردىڭ الەۋەتىن ماقساتىمىزعا ساي، ءتيىمدى پايدالانۋعا بىرنەشە جۇيەلى كەدەرگىلەرگە تاپ بولدىق. ولاردىڭ ەڭ باستىسى - وتاندىق كينو كورسەتۋ جۇيەسى وسى سالاداعى باستالعان سەرپىلىسكە، كوپشىلىك قوعامنىڭ سۇرانىسىن وتەۋگە دايىن بولماي شىقتى. كەزدەيسوق تۋىنداعان، كۇتپەگەن جەردەن پايدا بولعان پروبلەما دەپ تە ايتۋ دا قيىن. سەبەبى، بىرنەشە جىل بۇرىن مۇنداي جاعداي تۋىندايتىنىن ءبىلىپ، الدىن-الا وسى سالاعا قاتىستى مەملەكەتتىك دەنگەيدە ناقتى شارالار قابىلداندى.
مىسالى، وتاندىق كينەماتوگرافيا سالاسىنداعى ماسەلەلەردى رەتتەۋ ماقساتىندا 2010 جىلى «مادەنيەت تۋرالى» زاڭعا وزگەرiستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگiزىلدى. اتاپ ايتقاندا، كينەماتوگرافياداعى ۇلتتىق، ونىڭ ىشىندە بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان فيلمدەر جاساۋ، شەتەلدىك فيلمدەرگە قاراعاندا ۇلتتىق فيلمدەردى شىعارۋعا، ولاردىڭ تارالىمىن كوبەيتۋگە جانە پروكاتتاۋعا باسىم جاعدايلار جاساۋ مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىمدىقتارى بولىپ بەلگىلەندى. سونىمەن قاتار، اتالعان تالاپتاردىڭ ورىندالۋىن باقىلاۋ ماقساتىمەن كينوونiمدەردi يندەكساتسيالاۋ جانە پروكاتتىق كۋالiكتەر بەرۋ مەحانيزمى ەنگىزىلدى، ۇلتتىق كينونىڭ كريتەريلەرى انىقتالدى. زاڭىمىز «فيلمدەردى پروكاتتاۋ ءتىلى» دەگەن جەكە باپپەن تولىقتى. بۇل باپقا سايكەس:
1. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا بارلىق ءفيلمدى پروكاتتاۋ قازاق تىلىندە جانە باسقا دا تىلدەردە جۇزەگە اسىرىلادى.
2. ۇلتتىق فيلمدەردى پروكاتتاۋ قازاق تىلىندە جانە قاجەتتىگىنە قاراي باسقا دا تىلدەردە جۇزەگە اسىرىلۋعا ءتيىس.
3. شەتەل تەلەارنالارىنان رەترانسلياتسيالانعان فيلمدەردى قوسپاعاندا، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىنا پروكاتتاۋ ماقساتىندا اكەلiنەتiن (جەتكiزiلەتiن) بارلىق فيلمدەرگە 2012 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ قازاق تiلiندە دۋبلياج جاسالۋعا تيiس.
«شەتەلدىك فيلمدەردى قازاق تىلىندە كورەتىن بولدىق قوي» دەگەن كورەرمەن قاۋىمنىڭ قۋانىشى ۇزاققا سوزىلمادى. سەبەبى، زاڭ قابىلدانعاننان بەرى جەڭىل اقشا تاۋىپ ۇيرەنىپ قالعان پروكاتتاۋشى كوممەرتسيالىق ۇيىمدار ەلىمىزگە اكەلىنەتىن فيلمدەرگە قازاق تىلىندە دۋبلياج جاساۋدى داعدىعا اينالدىرمادى. وعان مۇمكىندىكتەرى مەن ۋاقىتى جەتەرلىك ەدى.
فيلمدەردى پروكاتتاۋمەن اينالىساتىن مەكەمەلەر مەن ولارعا باعىنىشتى كينوتەاترلار بۇل زاڭدى ورىنداۋعا باسىنان باستاپ قارسىلىق بىلدىرۋدە. ولار «قازاق ءتىلدى كورەرمەن جوق، قازاق تىلىندە فيلمدەرگە سۇرانىس جوق» دەگەن جالعان قوعامدىق پىكىردى قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا قازاق تىلىندەگى فيلمدەرگە كەمسىتۋشىلىك كورسەتىپ، استىرتىن مەملەكەتتىك ساياساتقا قارسى ارەكەتتەر جاساۋدا. قالىپتاسقان جاعداي قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى تاراپىنان جان-جاقتى تەكسەرىلۋى كەرەك.
ءسوزىمنىڭ دالەلى رەتىندە ناقتى مىسالدار كەلتىرە كەتەيىن.
جوعارىدا اتالعان «جاۋجۇرەك مىڭ بالا» تاريحي ءفيلمى جوعارى سۇرانىسقا يە بولعانىمەن، قازاق كورەرمەندەرى انا تىلدەرىندە تۇسىرىلگەن ءفيلمدى ءوز ەلىندە تۇپنۇسقادا كورە الماۋىنا نارازىلىقتارىن ءبىلدىردى. بۇل ءفيلمنىڭ 30 كوشىرمەسى ورىس تىلىندە (60%) جانە 21 كوشىرمەسى قازاق تىلىندە (40%) شىققان. وسىنىڭ سالدارىنان ءتىپتى 98 پايىزى جەرگىلىكتى ۇلت حالقىنان تۇراتىن قىزىلوردا قالاسىندا ءبىرىنشى اپتادا «جاۋجۇرەك مىڭ بالا» ءفيلمى ورىس تىلىندە عانا كورسەتىلدى.
مەن كينودراما دەگەن باس كەيىپكەردىڭ جىلاۋى ما دەسەم، قاتەلەسىپپىن! كينودراما - ول قازاق ازاماتتارىنىڭ ءوز ەلىندەگى كينوتەاتردا قازاق تىلىندە تۇسىرىلگەن وتاندىق تۋىندىلاردى انا تىلىندە كورە الماۋى ەكەن!
ءبىر اپتادان سوڭ قوعامدىق پىكىردىڭ ىقپالىمەن كينوتەاترلار قازاق تىلىندەگى كوشىرمەلەرگە قوسىمشا سۇرانىس بەردى. دەگەنمەن، ولار قايتا قۇيتىرقى ارەكەتتەرگە باردى. مەملەكەتتىك تىلدەگى «جاۋجۇرەك مىڭ بالا» ءفيلمى قولايسىز مەرزىمگە قويىلدى، ياعني وعان پرايم-تايمنان (توردەن) ورىن تيمەدى.
سوندا كينوپروكاتپەن اينالىساتىن مەكەمەلەر ورتا ستاتيستيكالىق قازاق ءتىلدى كورەرمەننىڭ كوپشىلىكتەن ايىرماشىلىعى جوق ەكەنىن تۇسىنبەگەنى مە؟
بۇعان قوسا «جاۋجۇرەك مىڭ بالا»، بۇدان بۇرىن «عاشىق جۇرەك» فيلمدەرىندە ءتۇسىم قازاق كورەرمەندەرىنەن تۇسكەن. كينوپروكات مەكەمەلەرى بۇعان قارسى بولسىن، قارسى بولماسىن - بۇل ءۇردىس. ونى مويىنداۋ كەرەك!
تاعى ءبىر مىسال. «بولاشاق» قاۋىمداستىعىنىڭ قولداۋىمەن دۋبلياجدالعان جوعارى ساپالى «كولىكتەر-2»، «باتىل جۇرەك» مۋلتفيلمدەرى جانە «قارا كيىمدىلەر-3» ءفيلمى «جاۋجۇرەك مىڭ بالا»-نىڭ كۇنىن كورۋدە.
الماتى قالاسىندا ءبىر كۇندە «قارا كيىمدىلەر-3» ءفيلمىنىڭ 215 سەانسى بولسا، سونىڭ بار بولعانى 29-ى قازاق تىلىندە (13%), ونىڭ 2-ءى عانا پرايم-تايمدا! 25-ءى تاڭەرتەڭ نەمەسە كۇندىزگى جۇمىس ۋاقىتىندا وعان كىم بارادى؟ اتا-انالارىنىڭ جۇمىس ۋاقىتىندا جاسوسپىرىمدەردى كينوعا كىم اپارادى؟ «قانعىتىپ جالعىز جىبەرەتىن شاشىلىپ جاتقان بالارىمىز جوق»، دەيدى اتا-انالار. امال جوق بالالارىن جەتەكتەپ بارعان سوڭ، انا تىلىندەگى فيلمدەردى تاپپاي، ورىس تىلىندە كورۋگە ءماجبۇر.
جاقىندا عانا «باتىل جۇرەك» ءمۋلتفيلمى كورسەتىلىمگە شىقتى. ءبىرىنشى كۇنى ەلىمىزدىڭ كينوتەاترلارىندا 308 رەت كورسەتىلىپتى، ونىڭ 67-ءى (21%) عانا مەملەكەتتىك تىلدە. ونىڭ ونشاقتىسى عانا پرايم-تايمدا!
وسىدان كەيىن كينوتەاترلار قازاق تىلىندەگى فيلمدەر ءوزىن اقتامايدى دەپ شۋ شىعارىپ، جالعان پىكىر قالىپتاستىرۋدا.
الدە قازاق ءتىلدى كورەرمەندەر تابىسى بويىنشا باسقا قازاقستاندىقتاردان تومەن بە؟
كورەرمەندەر كينوپروكاتپەن اينالىساتىن مەكەمەلەردەن قازاقستاندا كورسەتىلەتىن بارلىق فيلمدەردى دۋبلياجداۋ تۋرالى تالاپ قويىپ جاتقان جوق. ەندەشە ولار نەگە اۋدارىلعان، ساپالى، سۇرانىسى بار فيلمدەردى قولايلى ۋاقىتتا كورسەتۋگە قۇلىقسىز؟
جالپى العاندا بۇل جەردە كينوپروكات مەكەمەلەرى تاراپىنان مەملەكەتتىك ءتىلدى كەمسىتۋشىلىك، زاڭ تالاپتارىنا قاساقانا سابوتاج جاساۋ ورىن الۋدا.
جوعارىدا اتالعان ءمان-جايلاردى ەسكەرە وتىرىپ، كەلەسى ۇسىنىستاردى قاراستىرۋدى سۇرايمىن.
1. زاڭ ورىندالۋىن قاتاڭ باقىلاۋعا الۋ
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پروكۋراتۋرا ورگاندارى مەن مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى كينووندىرىس پەن كينوكورسەتىلىم سالاسىنداعى قالىپتاسقان جاعدايدى تالداپ، بۇل سالاداعى مەملەكەتتىك تىلگە قاتىستى زاڭ تالاپتارىنىڭ ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتۋ قاتاڭ باقىلاۋعا الۋ قاجەت. اسىرەسە، كينەماتوگرافياداعى ۇلتتىق، ونىڭ ىشىندە بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان فيلمدەر جاساۋ، شەتەلدىك فيلمدەرگە قاراعاندا ۇلتتىق فيلمدەردى شىعارۋعا، ولاردىڭ تارالىمىن كوبەيتۋگە جانە پروكاتتاۋعا باسىم جاعدايلار جاساۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ ىسكە اسىرىلۋىن قاماتاماسىز ەتۋ.
2. بۇل ماسەلەنىڭ زاڭدىق تۇرعىدا قوسىمشا رەتتەۋ شارالارىن قابىلداۋ
مىسالى، «تەلەراديو حابارلارىن تاراتۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ 10-بابىنا سايكەس قازاق تiلiندەگi تەلە-, راديوباعدارلامالاردىڭ اپتا سايىنعى كولەمi ۋاقىتى جاعىنان باسقا تiلدەردەگi تەلە-, راديوباعدارلامالاردىڭ جيىنتىق كولەمiنەن كەم بولماۋعا تيiس. قازاق تiلiندەگi تەلە-, راديو باعدارلامالاردىڭ جەرگiلiكتi ۋاقىت بويىنشا ءنول ساعاتتان باستاپ ەسەپتەلەتiن، ارقايسىسىنىڭ ۇزاقتىعى التى ساعاتتىق ۋاقىت ارالىعىنداعى كولەمi باسقا تiلدەردەگi تەلە-, راديوباعدارلامالاردىڭ جيىنتىق كولەمiنەن كەم بولماۋعا تيiس.
وسىنداي نورمانى كينووندىرىس سالاسىنا دا ەنگىزۋدى قاراستىرۋدى ءجون دەپ ەسەپتەيمىن.
3. كينوينستيتۋت قۇرۋ
مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى جانىندا ەۋروپالىق كينويستيتۋتقا ۇقساس ورگان قۇرۋ قاجەت. بۇل قۇرىلىم كينووندىرىس پەن كينوكورسەتىلىمدى ساپالى تۇردە تالداپ، كينەماتوگرافيانى قولداۋ سالاسىنداعى مەملەكەتتىك باعدارلامالاردى ازىرلەۋگە، قاجەتتى كادرلاردى دايىنداۋعا جانە مەملەكەتتىك قولداۋدى ءتيىمدى جۇرگىزۋگە سەپتىگىن تيگىزەر ەدى.
4. قازاقتىلدى فيلمدەردى جارنامالاۋعا قولداۋ كورسەتۋ
پوتەنتسيالدىق كينواۋديتورياسىن قازاق ءتىلدى كورەرمەندەر قۇرايتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، العاشقى كەزدە وتاندىق كينوتۋىندىلاردى، قازاق تىلىندە دۋبلياجدالعان فيلمدەردى كورسەتىپ جۇرگەن كينوتەاترلارعا مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋ كەرەك. مەملەكەتتىك تەلەارنالاردا وسىنداي فيلمدەردى جارنامالاۋعا بولار ەدى. قازاق كورەرمەندەرىن تارتۋ باعىتىندا ءتيىستى مەملەكەتتىك ورگاندار مەن كينوتەاترلار ىنتىماقتاستىق ورناتۋ ەكى جاققا دا ءتيىمدى بولار ەدى. قازاقستانداعى بۇگىنگى كينواۋديتوريا ءبىر جىلدا قالىپتاسپاعانى بەلگىلى، وعان ون شاقتى جىل كەرەك، ءبىرىنشى جىلدارى ءتيىمدى دە بولمادى.
بۇل سالادا پارمەندى شارالار قابىلداماي، 2020 جىلعا دەيىن مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەن قازاقستاندىقتاردىڭ ۇلەسىن 95% جەتكىزۋ مۇمكىن ەكەنىن ءتۇسىنۋىمىز قاجەت.
بەلگىلەنگەن تارتىپپەن جانە جازباشا تۇردە جاۋاپ بەرۋىڭىزدى سۇرايمىز.
