جۇما, 29 ناۋرىز 2024
جاڭالىقتار 3053 0 پىكىر 18 شىلدە, 2012 ساعات 07:56

جولىمبەت ماكىشەۆ. ورىستىڭ پيعىلى

ورىس بيلىگى تۇركى قاۋىمىنىڭ شامىنا تيەتىن تاعى ءبىر باستاما كوتەرگەلى جاتىر. رەسەي كولىك وندىرۋشىلەرى «ەرماك» دەپ اتالاتىن ماشينا شىعارۋدى جوسپارلاۋدا. بۇعان نامىستانعان تۇركى حالىقتارىنىڭ بۇكىل الەمدىك اسسامبلەياسى رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينگە ارنايى حات جولداپ، ورىس ۇكىمەتىن شوۆينيزمگە جول بەرىپ وتىر دەپ ايىپتادى. اكدەميك ەرمەنتاي سۇلتانمۇراتتىڭ ايتۋىنشا، رەسەي ۇكىمەتىندەگى شوۆينيستەر بۇعان دەيىندە تۇركى حالىقتارىنىڭ ارىن اياققا تاپتايتىن وقۋلىقتار شىعارىپ، ەل اراسىنا ىرىتكى سالعان. ساحالاردىڭ «SakhaLife» باسىلىمى سۇلتانمۇراتتىڭ ورىس بيلىگىنە ارناعان  ۇندەۋىندە «تاريحي دەرەكتەرگە جۇگىنسەك، ەرماك تۇركى حالىقتارىنا، اسىرەسە قازاق حالقىنا  كوپ جاۋلىق جاساعان قاندىقول قاراقشىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. قاتىگەزدىگىمەن بۇكىل الەمگە ايگىلى بولعان يۆان گروزنىيدىڭ ءوزى ەرماكتىڭ دون، قازاقستان مەن سىبىردەگى حالىقتارعا جاساعان جاۋىزدىعىن ەستىگەندە جاعاسىن ۇستاعان ەكەن» دەپ بايانداعانىن حابارلاپ وتىر. تۇركى حالىقتارى اسسامبلەياسىنىڭ پرەزيدەنتى بۇدان ارعى سوزىندە: «ەرماك ادام كەيپىندەگى قۇبىجىق بولاتىن. ءبىز مۇنداي قۇبىجىقتىڭ دامۋدىڭ دەموكراتيالىق جولىن تاڭداپ العان ءارى ادىلدىگىمەن تانىلعان ورىس حالقىنىڭ ماقتانىشى بولا المايتىنىنا كامىل  سەنىمدىمىز.

ورىس بيلىگى تۇركى قاۋىمىنىڭ شامىنا تيەتىن تاعى ءبىر باستاما كوتەرگەلى جاتىر. رەسەي كولىك وندىرۋشىلەرى «ەرماك» دەپ اتالاتىن ماشينا شىعارۋدى جوسپارلاۋدا. بۇعان نامىستانعان تۇركى حالىقتارىنىڭ بۇكىل الەمدىك اسسامبلەياسى رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينگە ارنايى حات جولداپ، ورىس ۇكىمەتىن شوۆينيزمگە جول بەرىپ وتىر دەپ ايىپتادى. اكدەميك ەرمەنتاي سۇلتانمۇراتتىڭ ايتۋىنشا، رەسەي ۇكىمەتىندەگى شوۆينيستەر بۇعان دەيىندە تۇركى حالىقتارىنىڭ ارىن اياققا تاپتايتىن وقۋلىقتار شىعارىپ، ەل اراسىنا ىرىتكى سالعان. ساحالاردىڭ «SakhaLife» باسىلىمى سۇلتانمۇراتتىڭ ورىس بيلىگىنە ارناعان  ۇندەۋىندە «تاريحي دەرەكتەرگە جۇگىنسەك، ەرماك تۇركى حالىقتارىنا، اسىرەسە قازاق حالقىنا  كوپ جاۋلىق جاساعان قاندىقول قاراقشىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. قاتىگەزدىگىمەن بۇكىل الەمگە ايگىلى بولعان يۆان گروزنىيدىڭ ءوزى ەرماكتىڭ دون، قازاقستان مەن سىبىردەگى حالىقتارعا جاساعان جاۋىزدىعىن ەستىگەندە جاعاسىن ۇستاعان ەكەن» دەپ بايانداعانىن حابارلاپ وتىر. تۇركى حالىقتارى اسسامبلەياسىنىڭ پرەزيدەنتى بۇدان ارعى سوزىندە: «ەرماك ادام كەيپىندەگى قۇبىجىق بولاتىن. ءبىز مۇنداي قۇبىجىقتىڭ دامۋدىڭ دەموكراتيالىق جولىن تاڭداپ العان ءارى ادىلدىگىمەن تانىلعان ورىس حالقىنىڭ ماقتانىشى بولا المايتىنىنا كامىل  سەنىمدىمىز. قازىر بايسالدى پىكىرلەرىمەن تانىلىپ جۇرگەن كەيبىر تاريحشىلار،  ورىس مەملەكەتى التىن وردانىڭ ساياساتىنىڭ ارقاسىندا  قالىپتاسقانىن، ال «موڭعول-تاتار ەزگىسى» دەگەن قاۋەسەتتىڭ وتىرىك ەكەنىن، «كۋليكوۆو شايقاسىنىڭ» تاريحتا مۇلدە بولماعانىن جازىپ ءجۇر. شىڭعىس حاننىڭ مۇراگەرلەرىنىڭ باسىم بولىگى دە تۇركى حالىقتارىنىڭ وكىلدەرى بولاتىن» دەپ اتاپ وتكەن. الايدا اكادەميك ورىس مەملەكەتىنىڭ قالىپتاسۋىنا ءبىر كىسىدەي ەڭبەك سىڭىرگەن وسى «موڭعول-تاتارلاردىڭ» رەسەيدەگى قازىرگى وقۋلىقتاردا قۇبىجىق ەتىپ كورسەتىلگەنىنە رەنىش بىلدىرەدى. « ەۋرازيانىڭ ينتەگراتسيالىق ماسەلەلەرىمەن اينالىسىپ جۇرگەن رەسەي ۇكىمەتىنىڭ مۇنداي جايتقا بەيجاي قاراۋى ءبىزدى كوڭىلىمىزگە كىربىڭ ءتۇسىرىپ، قوعامداعى نارازىلىقتىڭ ارتۋىنا سەبەپشى بولادى» دەلىنگەن شاعىمدا. «ەگەر نەمىستەر «گيتلەر» دەپ اتالاتىن كولىك شىعارسا بۇنى كوپشىلىك قالاي قابىلدار ەدى. بۇل باستاما دا جۇرت ارسىندا تۋرا سونداي دۇربەلەڭ تۋعىزىپ وتىر»،-دەيدى ورىس بيلىگىنە كولدەنەڭ سۇراق قويعان ەرمەنتاي سۇلتانمۇرات مىرزا. رەسەيدىڭ ۇكىمەتباسىنا ارناعان ۇندەۋىنىڭ سوڭىن اكادەميك بىلاي دەپ اياقتاپتى: « قۇرمەتتى ۆلاديمير ۆلاديميروۆيچ! ءسىز ءبىز كوتەرىپ وتىرعان پروبلەماعا تۇسىنىستىكپەن قاراپ، ورىس حالقى مەن تۇركى حالىقتارىنىڭ، ونىڭ ىشىندە ورىس حالقى مەن قازاق حالقىنىڭ اراسىنداعى ءوزارا تاتۋلىقتى ودان ارى ارتتىرا تۇسەتىن ءتيىستى شارالار قابىلدار دەپ ۇمىتتەنەمىز».

«اباي-اقپارات»

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1569
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2264
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3558