قالاداعى اتىس-شابىس باسىلا سالىسىمەن، گەنەراتوردىڭ رەمەنىن ساتىپ الۋ ءۇشىن «بارلىق» بازارىنا قاراي تارتتىم. بازار ىستەپ تۇر دەگەن. تاكسيست جىگىت رايىمبەك داڭعىلىنا تۇسكىسى كەلمەي، قالقاماننىڭ ىشىندەگى كوشەلەرمەن اينالىپ ءجۇردى. كەيبىر تۇستا اۆتومات اسىنعان جاس بالالار ءجۇر دەيدى. ەشقانداي ماقسات جوق، قارۋ ۇستاعانىنا ءماز، بىردەمە شەشەتىندەي كۇپىنىپ جۇرگەن وڭكەي جاستار سەكىلدى بولىپ ەلەستەدى كوزىمە. بارىنىكى ءبىر اڭگىمە: الماتىداعى قازىرگى جاعداي. توقاەۆتىڭ باسىندا دۇرىس ىستەمەگەنىن ايتادى. «ماڭعىستاۋداعى ميتينگ العاش باستالعاندا، پرەزيدەنت كابينەتىنەن شىعىپ، بىردەن سولاردىڭ اراسىنا بارىپ، تالاپ-تىلەكتەرىن ورىندايمىن دەگەندە عوي، بىزدە مۇنشا بىلىق بولماس ەدى. سوندا حالىقتىڭ الدىندا پرەزيدەنتتىڭ دە بەدەلى ءبىر كوتەرىلىپ قالاتىن ەدى» دەپ جاتىر. وسىنداعى بىرەۋلەر: «ماڭعىستاۋلىقتار دۇرىس ىستەدى. تالاپ-تىلەگىن ورىنداتقان سوڭ تۇرعان جەرىنە دەيىن تازالاپ كەتتى»، – دەپ ولاردى ۇلگى قىلا سويلەيدى.

مەنىڭ ويىمشا، ماڭعىستاۋلىقتار دا ۇلتتىق دەڭگەيدە ويلايتىنداي ۇلكەن ماسشتابقا بارا المادى. گازدىڭ باعاسىن ەلۋ-الپىس تەڭگەگە ءتۇسىرتتى دە، ساۋدالاسىپ بىتكەندەي سونىمەن قويا سالدى، بولدى. ولاردان الدەقايدا از ايلىق الىپ تىپ-تىنىش قانا جان باعىپ جۇرگەن باسقا جاقتاعىلار ەسەسىنە بوسقا ارانداپ قالدى. الماتى ونىڭ قاسىندا ۇلكەن مەگاپوليس قوي. مۇندا جان-جاقتان كەلگەندەر كوپ. نەبىر ادامدار بار دەگەندەي.

جوعارىدا باستاعان اڭگىمەمدى ءارى قاراي جالعاستىرايىن... قالقامانداعى باعدارشامنان وتكەننەن كەيىن ارعى جاعىنداعى بيىك ۇيلەردىڭ ەڭ شەتىنە دەيىن باردى دا، تاكسيست سول اراعا توقتاپ، مەنى ءتۇسىرىپ كەتتى.  «التىن وردا» جاققا اينالىپ شىعاتىن جاڭا جول مي باتپاق بولىپ جاتىر ەكەن. كەلە جاتقان تاعى ءبىر ماشينەنى توقتاتىپ، 400 مەتردەي جەردەگى رايىمبەك داڭعىلىنا دەيىن سونىمەن تەگىن جەتىپ الدىم دا، «بارلىققا» دەيىن جاياۋ ءجۇردىم. شىنىمدى ايتسام، قالقامانعا كىرە بەرگەندە كينوداعىداي قىلمىستان كوز اشپايتىن ءبىر گەتتوعا كىرىپ بارا جاتقانداي كۇي كەشتىم. جولدىڭ شەتىندەگى كەيبىر دۇكەندى توناپ، ورتەپ جىبەرگەن. يەلەرى باسقا ۇلتتار دەپ ەستىدىم. ولارعا ءبارى «شوق-شوق!» دەپ تۇرعانداي بولىپ كورىندى. كوشەدە كۇندەلىكتى تىرلىگىمەن جۇرگەن ىعى-جىعى ادام. دۇكەننىڭ الدىندا تاماق الۋ ءۇشىن كەزەكتە تۇر كوبى. بازار اشىق بولعانىمەن، ىشىندە ءتىرى جان جوق. كىرەبەرىسىندە 5-6 جىگىت سويلەسىپ تۇر. قاراۋىلدار عوي دەيمىن. سولاردىڭ بىرەۋى مەنى ىمداپ شاقىرىپ، بازار بۇگىن ىستەمەيتىنىن، ەرتەڭ اشىلاتىنىن ايتتى. سودان قايتادان جولعا شىعىپ، تاكسي ۇستاماقشى بولدىم. قول كوتەرگەنىم سول ەدى، ءبىر مazda ماركالى ماشينا شييق ەتىپ كەپ قاسىما توقتاي قالدى. باراتىن جەرىمدى ايتىپ، اقشاسىنا كەلىسىپ، وتىرىپ الدىم. ءبىز ءۇي-ءۇيدىڭ اراسىمەن ءجۇرىپ، قالقامانعا ارەڭ جەتسەك، ول قالا جاققا بارۋعا قورقىپ ءجۇر ەكەن. قالا تىنىش دەگەندى ەستىگەننەن كەيىن گازدى باستى-اي كەپ! اۋرۋحانانىڭ جانىنان ءوتىپ بەرگەنىمىزدە جۇرگىنشىلەر جولدىڭ ءدال ورتاسىنا توقتاپ، كوشەنى تاس پەن بوگەتتەن تازالاپ باستاپتى. ءوتىپ بارا جاتقان باسقا ماشينەلەر دە توقتاي-توقتاي قالىپ، ولارعا كومەكتەسىپ كەتتى. ءبىز دە ايالداپ، تاكسيست ەكەۋىمىز جولداعى ءبىراز تاستى الىپ تاستادىق. ءتارتىپ پەن تازالىق بولعانىن ءبارى قالايدى. تىلەكتەس، نيەتتەس ەكەنىن ءبىلدىرىپ، ءبىر-بىرىنە بولىسىپ جاتقاندارىن كورىپ ءىشىمىز جىلىپ قالدى. ءبىر قىزىعى، جولدىڭ ارعى شەتىندە تۇرعان «اپورت» پەن «سۋلپاكقا» وزگە جۇرت توپ-توبىمەن كىرىپ، ىشىندەگى ازىق-تۇلىكتى تيەپ اكەتىپ جاتتى سول كەزدە. تەگىن دۇنيەدەن قۇر قالمايىن دەپ ويلادى ما، ەسەك ارباسىمەن مىقشىڭداپ ارەڭ كەتىپ بارا جاتقان بىرەۋ دە سولاي قاراي بۇرىلىپ بارادى. ونى كورىپ شوپىر دا بارماقشى بولىپ وقتالىپ ەدى، مەن ونى رايىنان قايتارىپ: «نەڭ بار؟! تەك جۇرسەڭ، توق جۇرەسىڭ!» – دەپ توقتاتتىم. «دۇرىس ايتاسىڭ! ۇرلاۋىن ۇرلاپ الىپ، كەيىن وزىڭنەن ءوزىڭ قۋىستانىپ جۇرگەنشە، تىپ-تىنىش تاكسوۆات ەتىپ جۇرە بەرگەنىم جاقسى عوي»، – دەپ قويادى ول دا.

ءبىرى اشىق ۇرلىق جاساپ، ءبىرى ۇرلىقتان ۇياتتى جوعارى قويىپ وتىرعان بۇل ادامدار – ءبىر اتانىڭ بالالارى. بىراق بىرەۋى ءتارتىپ بولعانىن قالاپ جولدى قوقىستان تازالاپ جاتسا، جولدىڭ ارعى بەتىندەگىلەرى دۇكەن توناپ، يەسىز قالعان دۇنيەنى تالاپ اكەتىپ جاتىر. حالىقتىڭ ءوزى الا-قۇلا. وسى مەنى تاڭ قالدىردى. جەلتوقسان كوتەرىلىسى كەزىندە ءبارىن ناركوماندار دەگەنى سەكىلدى، بۇل جولى دا تەلەديداردان تەرروريستەر (وسى يارلىك تا دۇرىس ەمەس، الدا بۇل ماسەلەنى ءالى دە تالقىلايتىن شىعار مۇمكىن), لاڭكەستەر دەپ، ءبارىن ءبىر وقپەن ايداپ جاتىر عوي. ولار سىرتتان كەلگەن جوق. ءوز ارامىزدان، وسىنداي الا-قۇلا حالىقتىڭ اراسىنان شىققاندار... جول بويى ۇرلىق جاساپ جاتقاندارعا قاراپ، بۇلار قايتىپ بيلىكتى وزگەرتپەكشى بولىپ ءجۇر ەكەن دەپ تە ويلادىم. ادام الدىمەن ءوزى وزگەرۋى كەرەك قوي.

سول ارادان ۇزاي بەرگەندە تاكسيست جولدان تاعى ءبىر ادامدى الدى. ول كىسى تاكسي ۇستاپ «اپورت» ساۋدا ۇيىنە  بارىپتى. «اپورتقا» كىرگەن بەتتە ءبارى قاپ-قاپ تاماق الىپ شىعىپ جاتقانىن كورىپ، بۇل دا ەكى كولا مەن بىرەر شوكولادتى قولتىعىنا قىستىرا كەتەدى.

– الاتىنىمدى الىپ الدىم دا، سودان قاراداي قىسىلىپ، ولاردى قايتا كىرەبەرىسكە تاستاپ كەتتىم. جولپۇلىن بەرە سالايىن دەسەم، الگى تاكسيسىم جوق! انا تەگىن دۇنيەنى كورگەندە ەسى شىعىپ، مەنى ۇمىتىپ كەتكەن عوي دەيمىن (بەيتانىس جولاۋشىدان وسى ءسوزدى ەستىگەندە ەرىكسىز كۇلىپ جىبەرىپپىن). ۇرلىققا قولىم بارمايدى ەكەن. دىرىلدەپ، قالشىلداپ قالدىم، – دەيدى اعىنان جارىلىپ الگى ادام.

ودان بەرى قاراي «پرايم» ساۋدا ءۇيىن اينالىپ وتە بەرگەنىمىزدە دە پاكەت-پاكەت كيىم الىپ شىعىپ جاتقاندار كوزگە ءتۇستى. قىمبات دجيپپەن كەلگەندەر دە سولارمەن بىرگە جاعالاسىپ تيەپ ءجۇر. جولدىڭ بويىنداعى زاپراۆكالار تولعان كولىك. بەنزيندى تسيستەرنانىڭ وزىنەن سارقىپ الىپ قۇيىپ جاتىر-اۋ دەيمىن. كوشەدە ءبىر پوليتسيا جوق. قالادا حاوس ورناعان.

قىسقاسى، ءبىز الدىمەن ءوزىمىزدى وزەرتپەسەك، مىنا تۇرىمىزبەن قوعامدى وزگەرتە المايدى ەكەنبىز. مۇمكىن ءوستىپ-ءوستىپ ادام بولىپ، ەل قاتارلى دامىعان مەملەكەت بولىپ كەتەتىن دە شىعارمىز. بيلىكتى دە حالىقتىڭ پەيىلىنە قاراي بەرەدى عوي. حالىق ۇرلىق-قارلىقتىڭ ۇلكەن كۇنا ەكەنىن، ءار نارسەنىڭ ازابى مەن ساۋابى قاتار جۇرەتىنىن ءالى كۇنگە دەيىن بىلمەيدى. سويتە تۇرا بيلىكتەگىلەردى «ۇرلاپ جاتىر»، «جەپ جاتىر» دەپ، كىنالايدى. ال ءوزىم ۇيگە امان-ەسەن جەتىپ، جولدا ءبىر ادامدى بولسىن ۇرلىق جاساۋدان تىيعانىما قۋاندىم. وزگەرىستى اركىم الدىمەن وزىنەن باستاسىنشى!

جولىمبەت ماكىش،

جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

Abai.kz