سىردىڭ تۇلەگى، بەلگىلى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى قاھارمان باباعۇلوۆ دەگەن اعامىز بولدى. ەكەۋمىز كەۋىلجاقىن ەدىك، قارىم-قاتىناسىمىز جىلدارعا ۇلاستى. جانىندا كوپ ءجۇردىم، ايتقان اڭگىمەسىن كوڭىلگە ءتۇيدىم، باسىنان كەشىرگەن ۋاقيعالاردىڭ دەنىن ءوز اۋزىنان تاسپالاپ الىپ قالدىم. كوزىنىڭ تىرىسىندە «ءومىر جىرى» دەگەن دەرەكتى رومان جازىپ، ومىردەن وتكەن سوڭ شىعاردىق. ادام بالاسى قانشا ارالاسقاندا، ءبىرىن-ءبىرى قيماعاندا، ءىنىسى قامقور اعاسىنا قانداي جاقسىلىق جاساي الۋى مۇمكىن؟ ونىڭ مەن ءۇشىن جاساعان ءار جاقسىلىعىن ۇمىتپايمىن. ال مەنىڭ قولىمنان كەلگەن بار جاقسىلىعىم سول بولدى.

قاھاڭ وتە ءتىلدى، ءسوزۋار، بەتىڭ بار، ءجۇزىڭ بار دەمەيتىن تۋراشىل، قاي اڭگىمەنىڭ دە ءيىن قاندىرىپ، ورايىن تاۋىپ ايتاتىن بولمىسى بولەك جان ەدى. ءبىر كۇنى دوستارىمەن «قول كورىپ» وتىرعانىندا، اڭگىمە اراسىندا ءوزى بىلەتىن ءبىر «اعامىز» جايىندا جىلى ءسوز ايتىپ قالمايمىن با؟ جارىقتىق، قولىنا ۇستاپ وتىرعان كارتاسىن تاستاي سالىپ، «بەرىك، وسى سەنىڭ ءبىر جامان ادەتىڭ بار» دەپ گۇرس ەتتى. مەن دە بىردەن ىعىنا جىعىلا سالعىم كەلمەي، «مەندە جامان ادەت جەتەدى، قايسىسىن ايتاسىز؟» دەپ، ەركەلەي قيقارسىدىم. «جۇرتتىڭ ءبارىن اعا دەيسىڭ!» وۋ، جاسى ۇلكەن بولسا، سوندا نە دەۋىم كەرەك؟ «ۇلكەن كىسى دەي سال، اعالىعى جوق ادامدى كىم بولسا دا، ەشقاشان اعا دەۋشى بولما!».

اسىل اعانىڭ وسى ءسوزى تاس توبەمنەن قارا تابانىما دەيىن ءىش قۇرلىسىمدى تىك كوكتەپ وتە شىقتى. شىنىمدى ايتسام، ەسەڭگىرەتىپ جىبەردى. ەسىمدى جىيىپ، جاۋاپ قاتامىن دەگەنشە، «ءاي، بەرىكجان، سول ايتىپ وتىرعان «اعاڭنىڭ» ۇيىندەگى جەڭگەڭنىڭ ەسىمى كىم ەدى، ءاي؟» دەپ جىميدى. تۇرىندەگى تاپ وسى كەكەسىندى مارقۇمنىڭ وزىنە ايتقىزىپ، قاسىندا وتىرىپ كورمەسەڭ، سوزبەن ايتىپ جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. كەلىنىنىڭ ەسىمىن ءوزى دە جاقسى بىلەدى. ويتكەنى، قاھاڭ اتىن اتاعانىمدى جاقتىرماي، قيتىعىپ وتىرعان «اعايمەن» مەن العاشىندا الماتىدا، وسى كىسىنىڭ وتباسىندا تانىسقانمىن. سول كەزدىڭ وزىندە الگى ءىنىسى اجەپتاۋىر قىزمەت تۇتقاسىن ۇستاپ تۇر. كەيىن ءتىپتى شارىقتاپ كەتتى عوي.

مەنىڭ جاۋابىمدى كۇتپەستەن، قاشانعى توسكە سالىپ، تاپتاپ وتە شىعاتىن قاھارمان بولمىسىنا قامشى باسىپ، «سەنىڭ سول اعاڭ بارىپ تۇرعان ناعىز پاراقوردىڭ ءوزى. ۇيات تا بولسا ايتايىن، ول پارا بەرمەسە ۇيدەگى كەلىننىڭ دە قوينىنا جاتپايتىن بولۋ كەرەك. سەنبەسەڭ، ءوزىڭ ءبىر كەزدەسكەندە سۇراپ كورشى...» دەي سالدى دا، ءارى قاراي، دىم بولماعانداي «ميزەرلەتىپ» الا جونەلدى. ويپىرماي، پاراقور جايىندا ءسوزدىڭ تالايىن ەستىپ ءجۇرمىز عوي. بىراق، مىناداي تەڭەۋدى العاش ەسىتۋىم.

...ءومىر ءوز اعىسىمەن العا جىلجىپ جاتتى، ايتارىنا كەلگەندە قيقالاماي، كەسەك تۋراپ-تۋراپ وتە شىعاتىن قاھاڭ دا ءوتتى ءومىر جالعانىڭنان. ال، الگى ءسوز باعىشتالعان كەيىپكەردىڭ تاعدىر-تالايىن كەيىن كوزىمىزبەن كوردىك. كورگەنىمىز سول، قاھاڭداي ابزالدىڭ بولجاعىشتىق قاسيەتىنە ءالى ءتانتى بولۋمەن كەلە جاتىرمىن. نەگىزى، كىسى تانۋ دەگەن قاسيەت ەكىنىڭ بىرىنە بىتە بەرمەيدى. ال، باباعۇلدىڭ بالاسى بۇل جاعىنان ەرەكشە جاراتىلعان جان ەدى-اۋ، شىركىن. سويتسەم، جالعىز الگى «اعاي» عانا ەمەس، پاراقور اتاۋلىنىڭ ءبارى بىردەڭە بەرمەسە، ەسەپسىز قاتىنىنىڭ دا قوينىنا جاتا بەرمەيدى ەكەن عوي.

بەرىك ءجۇسىپوۆ

Abai.kz