«اللا بار، ودان باسقا ءتاڭىر جوق، مۇحاممەد ونىڭ ەلشىسى، ءارى قۇلى» دەپ كاليما-شاھادات ايتقان ادامدى ءبىز مۇسىلمان دەيمىز. الايدا سول مۇسىلماننىڭ، پايعامبارىمىز حاديسىندە ايتىلعانىنداي، 73 توپقا ءبولىنىپ، سونىڭ تەك بىرەۋى عانا تۋرا جول تاۋىپ، قالعان 72-ءسىنىڭ توزاققا تۇسەتىندىگىنە جەتە ءمان بەرە بەرمەيمىز. بولماسا سول 72 توپتاعىلار دا ناماز وقىپ، ورازا ۇستاپ، زەكەتىن بەرىپ، قاجىلىققا بارىپ ءبىر اللاعا عانا سىيىنىپ، قۇلشىلىق قىلعان كانىگى مۇسىلماندار. ولاردى سالافي، ۋاحابي دەمەي-اق كادىمگى ءسىز بەن ءبىز سياقتى مۇسىلماندار دەپ قابىلداساق، سوندا ولاردا اللاعا جاقپايتىنداي قانداي كىنارات بار؟ الدە مۇسىلمان بولۋدىڭ بۇدان باسقا ءبىز بىلمەيتىن جولى بار ما؟ ناماز وقىعاندار دا، قۇران جاتتاعاندار دا، مەشىتتەن شىقپاي، كۇندىز-ءتۇنى عيبادات جاساعاندار دا توزاققا باراتىن بولسا، وندا توزاققا بارماي قالمايتىن ادام بولمايتىن شىعار، ءسىرا. سەنبەۋگە... پايعامبار ءحاديسىن جوققا شىعارعان ەشكىم جوق ازىرگە. سوندا كاكىر نەدە؟ ايتىلار اڭگىمەنى وسى ساۋال توڭىرەگىندە وربىتەيىك.

«اللا بار، ودان باسقا ءتاڭىر جوق، مۇحاممەد ونىڭ ەلشىسى، ءارى قۇلى» دەپ كاليما-شاھادات ايتقان ادامدى ءبىز مۇسىلمان دەيمىز. الايدا سول مۇسىلماننىڭ، پايعامبارىمىز حاديسىندە ايتىلعانىنداي، 73 توپقا ءبولىنىپ، سونىڭ تەك بىرەۋى عانا تۋرا جول تاۋىپ، قالعان 72-ءسىنىڭ توزاققا تۇسەتىندىگىنە جەتە ءمان بەرە بەرمەيمىز. بولماسا سول 72 توپتاعىلار دا ناماز وقىپ، ورازا ۇستاپ، زەكەتىن بەرىپ، قاجىلىققا بارىپ ءبىر اللاعا عانا سىيىنىپ، قۇلشىلىق قىلعان كانىگى مۇسىلماندار. ولاردى سالافي، ۋاحابي دەمەي-اق كادىمگى ءسىز بەن ءبىز سياقتى مۇسىلماندار دەپ قابىلداساق، سوندا ولاردا اللاعا جاقپايتىنداي قانداي كىنارات بار؟ الدە مۇسىلمان بولۋدىڭ بۇدان باسقا ءبىز بىلمەيتىن جولى بار ما؟ ناماز وقىعاندار دا، قۇران جاتتاعاندار دا، مەشىتتەن شىقپاي، كۇندىز-ءتۇنى عيبادات جاساعاندار دا توزاققا باراتىن بولسا، وندا توزاققا بارماي قالمايتىن ادام بولمايتىن شىعار، ءسىرا. سەنبەۋگە... پايعامبار ءحاديسىن جوققا شىعارعان ەشكىم جوق ازىرگە. سوندا كاكىر نەدە؟ ايتىلار اڭگىمەنى وسى ساۋال توڭىرەگىندە وربىتەيىك.

اۋەلى كاليما-شاھاداتتىڭ العاشقى جولىنا ءمان بەرەيىك. ول - اللا بار، ودان باسقا ءتاڭىر جوق. دۇرىس. اللا بار. بار ەكەندىگىنە سەندىك. بىراق كورگەنىمىز جوق. بىزگە قاراعاندا ءبىلىمدى ءدىن عۇلامالارى دا اللانى كورمەگەن ءتارىزدى. سولار ايتقان سوڭ، ونىڭ ۇستىنە اتا-بابامىز مۇسىلمان بولعان سوڭ ءبىز دە «اللانىڭ بار ەكەندىگىنە سەندىك» دەپ يمان كەلتىرگەن بولىپ جاتىرمىز. كەيبىرەۋلەرىمىز سول سەنىممەن ناماز وقىپ، ورازا تۇتىپ، ءدىني عۇرىپتى كادىمگىدەي-اق ۇستانا باستادىق. ءبىر قىزىعى، دىنگە جاقىنداي تۇسكەن سايىن اللانى ىزدەۋگە ونشا قۇلىق تانىتا قويمادىق. ءتىپتى اللانىڭ قاي جەردە ەكەندىگىنە دە باس قاتىرمايتىن بولدىق. ونىڭ ۇستىنە اللانى ىزدەگەندەردىڭ، تاپتىق دەگەندەردىڭ دە جاۋابىنا كوڭىل كونشىمەيدى. بىرەۋلەر اللانى ابستراكتىلى تۇردە تۇسىندىرەدى، ەكىنشىلەرى - عارىشتا، ۇشىنشىلەرى - جۇرەكتە دەگەندى ايتادى. ال قالىڭ كوپشىلىك قولدارىن كوككە قاراپ جايادى. بۇل - اللا جوعارىدا دەگەن ۇعىمعا جەتەلەيدى. «اللا بار ما، بار. بولدى. باسقاعا باس قاتىرما» دەيتىندەر دە از ەمەس. ەگەر اللا تۋرالى وسىنداي تۇسىنىك-سەنىمدى قاناعات تۇتساق، سوندا كامىل مۇسىلمان بولامىز با؟ «يا» دەي سالۋ وڭاي. سەبەبى، بىزدە بۇدان باسقا سەنىم دە، ۇعىم دا جوق. ايتسە دە اللانىڭ قايدا ەكەندىگىن تابا قويماعاندىعىمىز ەشكىمگە دە قۇپيا ەمەس. ەندەشە بارعا قاناعات دەپ، جوعارىدا ايتىلعان سەنىم مەن ۇعىمدى تارقاتىپ كورەلىك.

اۋەلگى ايتپاعىمىز، مىنا ءبىزدى قورشاپ تۇرعان بارشا الەم اللانىڭ بار ەكەندىگىن ايقىنداپ تۇر. ەگەر اللا بولماسا... وسى جەردەن دوعارايىق. دۇرىس. اللا بار. ونى دالەلدەۋدىڭ قاجەتى جوق. ەندەشە اللانىڭ قايدا ەكەندىگىنە ويىسايىق. اللا - عارىشتا. كوكتە. دەمەك عارىش، كوك، مىناۋ ون سەگىز مىڭ عالام، اللا بولۋى مۇمكىن ءبىز اتىن بىلمەيتىن تاعى بىردەڭكە، سول سياقتى شەكسىزدىككە يە مومىننىڭ جۇرەگى اللادان بۇرىن پايدا بولعان با؟ ەگەر سولاي دەسەك، وندا «اللا بار، ودان باسقا ءتاڭىر جوق» دەگەن كۋالىك ءسوزىمىز قايدا قالادى؟

وسى جەردەن شەگىنىس جاساپ، اڭگىمەمىزدى قايتادان باسىنان باستايىق. سونىمەن، اللا بار. ءبىز سوعان يلانايىق. بۇل يلانۋدىڭ بۇرىنعى يلانۋدان وزگەشەلىگى - ءبىز سانامىزعا «اللادان باسقا ەشتەڭە جوق» دەگەن ۇعىمدى قالىپتاستىرايىق. ۇعىنىقتىلىق ءۇشىن «بار» دەگەن ءسوزدىڭ ءمانىن ءتۇسىنىپ الايىق. ماسەلەن بولمەدە اۋا بار. اۋا بولمەنىڭ بارلىق جەرىندە بار. ەندى ءبىز اۋانى تەمىر سياقتى تۇتاس زات دەپ قابىلدايىق. دەمەك ول بولمە بوس ەمەس. وندا «تەمىر اۋا» بار. كەلەسى تۇسىنىك. بار نارسە تەك سول «تەمىر اۋا». ونىڭ الدى دا، ارتى دا، توبەسى دە، تومەنگى جاعى دا شەكسىز. ول «تەمىر اۋانىڭ» اينالاسىندا بوس قالعان قۋىس تا جوق. بار نارسە تەك «تەمىر اۋا» عانا. مىنە، وسى «بارعا» ينەنىڭ ۇشىن باتىرا الامىز با؟ ارينە، جوق. ءبىز «بار» دەپ اللانى تاپ وسىلايشا تۇسىنەمىز. ول «باردا» اللادان باسقا ەشنارسە جوق. بولۋى مۇمكىن دە ەمەس. سەبەبى، باسقا بوس جەر جوق. بار جەردىڭ بارىندە اللا بار. اللا كەز كەلگەن نارسە ىشىنە ەنىپ كەتە بەرەتىن اۋا ءتارىزدى ەمەس. ول ءبىز مىسال ءۇشىن ايتقان تەمىرگە دە كەلمەيدى. بىراق اللا زاتتىق سيپاتقا يە. ول «سيپاتتا» جەر ەلەمەنتتەرىنىڭ ءبىر دە بىرەۋى جوق. سوندىقتان ءبىز ونى بەينەلەي المايمىز. الايدا ءبىزدىڭ ادامدىق بولمىسىمىز - اللانىڭ ەسىم سيپاتتارىنىڭ «ميكروكوشىرمەسى». «ميكروكوشىرمەسى» دەگەن ۇعىمعا دا تۇسىنىك قاجەت. ول تۋرالى ءسال كەيىندەۋ توقتالامىز. ەگەر ءبىز اللانىڭ بار ەكەندىگىن تاپ وسىلاي قابىلداي الساق، وندا مىنا الەمدە اللانىڭ جوق ەكەندىگىنە كوزىمىز جەتەدى. ويتكەنى اللا بار بولۋى ءۇشىن وزگە نارسەلەر جوق بولۋى كەرەك. ءبىز ءوزىمىزدى، اينالامىزداعى بىزگە كورىنەتىن، كورىنبەيتىن زاتتاردى جوق دەپ قابىلداعاننىڭ وزىندە دە ول جەردە اللانىڭ بولۋى مۇمكىن ەمەس. سەبەبى، اللا - مەكەنسىزدە. سوندىقتان اللا انا جەردە، جوق، مىنا جەردە دەپ ويدان مەكەن جاساۋدىڭ ءوزى كۇپىرلىك بولادى. ال مىنا مەكەن... ول ەندى جاراتىلىس. ءبىز دە سونىڭ ىشىندەمىز. گاپ اللانىڭ ەمەس، ءبىزدىڭ قايدا ەكەندىگىمىزدە. سونىمەن ءبىز قايدامىز؟

كاليما-شاھاداتتىڭ ەكىنشى جولىنا نازار اۋدارايىق. ول - مۇحاممەد ونىڭ ەلشىسى، ءارى قۇلى. ەلشىنىڭ ءمانى - وكىل. قۇل - قالتىقسىز قىزمەتكەر. دەمەك مۇحاممەد اللانىڭ وكىلى، ءارى قالتىقسىز قىزمەتكەرى. قالتىقسىز قىزمەت دەگەنىمىز ءبىزدىڭ ۇعىمىمىزداعى تابيعي زاڭدىلىق. مىنا ومىردە، تابيعاتتا وزىنەن-ءوزى بولىپ جاتقان سياقتى كورىنەتىن ءىس-ارەكەتتىڭ ءبارى - سول قۇلدىڭ قىزمەتىنە كىرەدى. ال وكىلدىگىنە كەلسەك... ارۋاق دەگەنىمىز سول وكىلدىك. ەندى وسى ايتقاندارىمىزدى تارقاتايىق.

پايعامبارىمىزدىڭ «اللا ەڭ اۋەلى مەنىڭ نۇرىمدى جاراتتى» دەگەن ءحاديسى بار. اللادان «بول!» دەگەن ءامىر شىقتى. ومىرگە ونىڭ ەلشىسى، ءارى قۇلى كەلدى. ول - نۇرمۇحاممەد. ارۋاق دەگەنىمىز سول. مىنا الەمدى، ءبىز بىلەتىن، بىلمەيتىن نارسەلەردىڭ ەندىگى جاراتۋشىسى سول - ارۋاق. بىراق ول جاراتۋلاردا دا اللانىڭ «بول!» دەگەن ءامىرى تۇرادى. ول ءامىر ءبىر-اق رەت، پايعامبارىمىزدىڭ نۇرىنا بەرىلگەن. سول ءامىر نەگىزىندە قالعان كەز-كەلگەن نارسەنى سول نۇر جاراتادى. جاراتىپ قانا قويمايدى، قۇلدىڭ قىزمەتىن دە قوسا اتقارادى. ەڭ باستى نارسە، ول نۇر، ياعني مىنا الەم قايدا جاراتىلعان؟ جاۋاپ ايقىن. جوقتىقتا، اللانىڭ قيالىندا جاراتىلعان. اللانىڭ ول الەمدە بولمايتىندىعى سوندىقتان. مىنا جاراتىلعان الەم ەكى نارسەدەن، «+» جانە «-» زاريادتان تۇرادى. ونىڭ ءبىرى - اللانىڭ ءامىرى، ەكىنشىسى - پايعامبارىمىزدىڭ نۇرى. اللاسىز قۋرايدىڭ دا سىنبايتىنى، وندا دا، ياعني كەز كەلگەن نارسەنىڭ ىشىندە، اللانىڭ ءامىرى تۇرادى. اللاسىز ءبىز كىرپىگىمىزدى قاعىپ، قاسىمىزدى كەرە دە المايمىز. سونى بىلگەن ادامداردى مۇسىلمان دەيمىز.

ادامنىڭ جانى دا نۇرمۇحاممەدتەن، ياعني ارۋاقتان جاراتىلعان. قۇران كارىمدە اللانىڭ «ءبىز جاراتتىق» دەپ كوپشە تۇردە ايتاتىندىعى سوندىقتان. جاندا نۇرمۇحاممەد، نۇرمۇحاممەدتە اللانىڭ ەسىم سيپاتتارى مەن ءامىرى تۇراتىندىقتان اللا بىزگە كۇرە تامىرىمىزدان دا جاقىن بولادى. «ادام اللانىڭ ەسىم سيپاتتارىنىڭ ميكروكوشىرمەسى» دەۋىمىز سوعان بايلانىستى.  مىنە وسى جاراتىلىس ءمانىن ۇعۋ ءۇشىن قانشاما عۇلامالار جارتى جولدا قالىپ، قانشاما ۇلىستار دىننەن شىققان. حريستياندار ارۋاقتى قۇداي دەپ قابىلدادى. يسلام ءدىنىنىڭ كەيبىر عۇلامالارى دا ارۋاق-جاراتۋشىنى  اللا دەپ ۇعىندى. ارۋاقتى مويىندامايتىندار اللانى مىنا الەمگە ارالاستىرىپ جىبەردى. ءبىر قىزىعى، بۇگىنگى كۇننىڭ زاماناۋي عالىمدارى دا ارۋاقتى مويىنداپ وتىر.  بىراق ولاردىڭ تۇسىنىگىندەگى ارۋاق - انتيماتەريا. قازىر ولار سول «انتيماتەريا - قۇدايدىڭ» الەمدى قالاي جاراتقاندىعىنا باس قاتىرۋدا. ال ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىز بولسا، ارۋاقتى «قۇداي ەمەس، بىراق قۇدايدان بىلاي دا ەمەس» دەپ ءتۇسىندى. اقيقاتى دا وسى تۇسىنىك.

ەندى 73-كە بولىنگەن مۇسىلمانداردىڭ 72-ءسىنىڭ نەلىكتەن توزاقتىق بولاتىندىعىنا ويىسايىق. ەڭ باستى كىنارات - الگى 72-ءنىڭ ءبارى دە مىنا ءومىردى شىن، ءوزىن بارمىن دەپ قابىلدايدى. سوندىقتان «مەن ناماز وقىدىم» دەگەن ادام الگى 72-ءنىڭ قاتارىنا بارىپ قوسىلا بەرەدى.

ۇعىنىقتىلىق ءۇشىن ايتايىق. ءسىز بەن ءبىز ءتۇس كورەمىز. تۇسىمىزدە ناماز وقىدىق دەلىك. سول نامازعا ءبىز يەلىك ەتە الامىز با؟ سول تۇسىمىزدە وقىعان نامازدى مالدانىپ يماندىمىز دەپ ايتۋعا قۇقىلىمىز با؟ ەگەر ونى ءتۇس دەسەك، وندا مىنا ءومىردى «بار» دەپ ويلاعانىمىز عوي. نە ىستەمەك ءلازىم؟

جاۋاپ ايقىن. ءبىز مىنا ومىرگە بايلانبايمىز. مەن-ءدى ول-عا اينالدىرامىز. مەن - جوقتىق، ول - بارلىق. دەمەك، بار - تەك اللا. ياعني نامازدى دا ءبىز ەمەس، ول وقيدى. اقىرى سولاي ەكەن. وندا تىرشىلىك ەتپەيمىن، ءومىر سۇرمەيمىن دەسەڭ، كاپىر بولاسىڭ. ومىرگە شىنايى ارالاسساڭ - 72-ءنىڭ قاتارىنا كىرەسىڭ. سوندىقتان ءبىز مىنا ءومىردى جالعان دەپ قابىلداعاندىقتان، ىشىنە ەنبەيمىز. ماسەلەن ءوزىمىز ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ءومىردى كينو دەلىك. كينو كورىپ وتىرعان ادام سەزىمگە بەرىلىپ، كينوعا ەنىپ كەتكەنى سونداي، ونداعى كەيىپكەرلەردىڭ بىرىنە اينالىپ كەتەدى. ءبىز جوعارىدا تىلگە تيەك ەتكەن 72-ءنىڭ ءبارى سونداي كەيىپكەرلەر. ال قويۋشى وپەراتور ەكراندا نە بولىپ جاتسا دا  سەلت ەتپەيدى. تۋرا جول تاپقان 73-ءشى - وسى «قويۋشى وپەراتور». مىنا الەمگە اللانىڭ كوزىمەن قاراۋ كەرەك دەگەندە، ءبىز قاپەرگە «وپەراتوردى» الۋىمىز كەرەك.

ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىز جاراتىلىس ءمانىن، ياعني ارۋاقتى ۇعىنىپ، بارلىق ءىس اللا قالاۋىمەن بولاتىندىعىن تۇيسىنگەندىكتەن، ءسوز باسىن «قۇداي قالاسا» دەپ باستاپ، مىنا جالعانعا كوز سۇزبەگەن قالىپتارىندا ومىردەن وتكەن. جالعىز تۋرا جولدى تابۋشىلار دا سولار. ەندەشە ءبىز دە سول جىپتەن اجىرامايىق.

«Abai.kz»