وتكەن اپتادا الماتىدا بiر توپ رەسەيلiك جانە قازاقستاندىق ساراپشىلار باس قوستى. باس قوسقاندار رەسەيلiك "داعدارىستان كەيiنگi الەم ينستيتۋتى" مەن قازاقستاندىق "Zertteu DC Group" كومپانياسىنىڭ وكiلدەرi. جيىندا شەتەلدiك مەملەكەتتەردiڭ انتيداعدارىستىق iس-ارەكەتتەرiنە باعا بەرۋ جانە ەكونوميكانى تۇراقتاندىرۋ جونiندەگi قازاقستاندىق باعدارلامانىڭ ازiرلەنۋ بارىسى ءسوز بولدى.

وتكەن اپتادا الماتىدا بiر توپ رەسەيلiك جانە قازاقستاندىق ساراپشىلار باس قوستى. باس قوسقاندار رەسەيلiك "داعدارىستان كەيiنگi الەم ينستيتۋتى" مەن قازاقستاندىق "Zertteu DC Group" كومپانياسىنىڭ وكiلدەرi. جيىندا شەتەلدiك مەملەكەتتەردiڭ انتيداعدارىستىق iس-ارەكەتتەرiنە باعا بەرۋ جانە ەكونوميكانى تۇراقتاندىرۋ جونiندەگi قازاقستاندىق باعدارلامانىڭ ازiرلەنۋ بارىسى ءسوز بولدى.

ساراپشىلاردىڭ ورتاق پiكiرiنە سۇيەنسەك، قازاقستاننىڭ ايماقتىق قارجى ورتالىعىنا اينالۋ مۇمكiندiگi جوعارى. سوڭعى بiر جىل iشiندەگi الەمدiك قارجى ۇردiستەرiن سارالاعان الەمنiڭ اۋزى دۋالى قارجىگەرلەرi ەكونوميكالىق ءوسiم كورسەتكiشiندە قازاقستاننىڭ ورنى كوشباسشىلار قاتارىندا كەلە جاتقانىن ايتادى.
قازاقستان ۇكiمەتi مۇنداي تابىسقا داعدارىستى ەڭسەرۋدiڭ تيiمدi ستراتەگيالىق باعدارلاماسىن قابىلداۋ ارقىلى قول جەتكiزiپ وتىر. الەمنiڭ 51 مەملەكەتiنiڭ 200-دەن استام قارجىگەرلەرi, شەنەۋنiكتەرi, الپاۋىت كومپانيالاردىڭ باسشىلارى قاتىسقان كەشەندi زەرتتەمە "داعدارىستان كەيiنگi قارجىلىق ارحيتەكتۋرا" دەپ اتالادى.
ساراپشىلاردىڭ پiكiرiنە قاراعاندا، جاقىن ارادا الەمدiك قارجى جۇيەسiندە ەلەۋلi رولگە يە بولاتىن بريك-كە مۇشە بولماسا دا، قازاقستان ەكونوميكالىق جانە قارجىلىق ساياساتتى بەرiك ۇستايتىن ءداستۇرلi ەلدەر - اقش، ۇلىبريتانيا، گەرمانيا جانە بريك ەلدەرiمەن بiرگە الەۋەتi اسا جوعارى مەملەكەتتەردiڭ تiزiمدەرiنiڭ قاتارىنان كورiنiپ كەلەدi ەكەن.
"داعدارىستان كەيiنگi الەمنiڭ قارجىلىق ارحيتەكتۋراسى" تاقىرىبىنداعى بۇل جۇمىس حالىقارالىق ۇجىمدىق ساراپتامانى تەرەڭدەتiلگەن ەكونوميكالىق زەرتتەۋلەرمەن بايلانىستىراتىن بiرەگەي ساۋالناما بولىپ تابىلادى. ساراپشىلار وتكiزگەن اتالمىش ساۋالناماعا جاھاندىق ماماندار قاتىسىپ وتىر. اتاپ ايتار بولساق، 51 مەملەكەتتiڭ 223 مامانى قاتىسىپتى. داعدارىستان كەيiنگi الەم ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى ەكاتەرينا شيپوۆانىڭ پiكiرiنە سۇيەنسەك، الەمدiك ينتەللەكتۋالدىق ەليتا قازاقستاندى بولاشاقتا ايماقتىق قارجى ورتالىعى رولiنە تالاسا الاتىن ەل رەتiندە قاراستىرىپ وتىر.
ەكاتەرينا شيپوۆا: "قازاقستاننىڭ جاھاندىق ديسكۋسسياداعى جاڭا مارتەبەسiن قامتاماسىز ەتەتiن فاكتورلار اراسىندا پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتىڭ الەمدiك قارجىنى رەفورمالاۋ جونiندەگi جاھاندىق باستامالارى اتالادى. بۇل باستاما قىتاي، رەسەي جانە وڭتۇستiك كورەيا تاراپىنان قولداۋعا يە بولىپ وتىر. 2007-2009 جىلدارداعى انتيداعدارىستىق ساياساتتىڭ جەمiسi بولۋى، حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ قارجىلىق كومەگiنە تاۋەلدi بولماۋى دا ەلگە دەگەن سەنiمدi كۇشەيتە ءتۇستi. قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتىنداعى ارتاراپتىعى دا ححI عاسىردىڭ گەوساياسي دوكتريناسىنا اينالدى. قازاقستان "باتىس - مۇسىلمان الەمi", "ەسكi ونەركاسiپتiك ەلدەر - دامۋشى الەم" اراسىنداعى بايلانىستىڭ ۇيىتقىسى بولا الادى" دەگەن پiكiرiن جەتكiزدi.
سونداي-اق، داعدارىسپەن كۇرەستە قازاقستان ۇتىمدى ءتاسiلدi پايدالاندى دەگەن پiكiرلەر دە ايتىلدى. رەسەي قور نارىعىن دامىتۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى يۋري دانيلوۆ: "داعدارىسپەن كۇرەستiڭ قازاقستاندىق ۇلگiسi اسiرەسە تمد ەلدەرiنiڭ ءدال سونداي باعدارلامالارىنىڭ اراسىندا ەڭ تيiمدiسi. وزگەلەرمەن سالىستىرعاندا ول ءوزiنiڭ ومiرشەڭدiگiن بايقاتىپ وتىر. ماسەلەن، قازاقستان قىسىلتاياڭ شاقتا رەسەيمەن سالىستىرعاندا سالىقتىق جەڭiلدiكتەردi بiرiنشi بوپ ەنگiزiپ ۇلگەردi. بۇل كوپ مىسالدىڭ بiرi عانا" دەيدi.
كەشەندi زەرتتەمەدە ءوز ەلiن داعدارىستان شىعارۋدا اسا زور ەڭبەك سiڭiرگەن تۇلعالاردىڭ دا اتى اتالىپ ءوتتi. بۇل تiزiمنiڭ كوش باسىندا ەلiمiزدiڭ پرەزيدەنتi نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن پرەمەر كارiم ءماسiموۆ تۇر. سونىمەن بiرگە، قازاقستان ءوز ۇكiمەتi مەن ۇلتتىق بانكiنiڭ جۇمىسىن قىسىلتاياڭدا جۇمىلدىرا بiلگەن مەملەكەت رەتiندە وزگەلەردەن وق بويى وزىق تۇرعانى ءبارiمiزدi قۋانتتى. ساراپشىلار قازاقستاندى كەڭەس ەلدەرi اراسىندا جالعىز ءوزi قارجىلىق ورتالىققا لايىقتى مەملەكەت دەپ باعالاپ وتىر.

گۇلزينا بەكتاسوۆا،

«تۇركىستان» گازەتى، 16.07.2009