قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ بۇل جولعى جولداۋىن قالىڭ جۇرتشىلىقتىڭ تاعاتسىزدانا كۇتكەنى راس. ويتكەنى بۇل جولداۋدىڭ ورنى بولەك ەدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءوزى ايتقانداي، كۇنى كەشەگى «قاڭتار وقيعاسى» ايقىن كورسەتكەندەي، قوعامىمىزدا ساياسي رەفورمانى جۇزەگە اسىرۋ سەكىلدى كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ تولعاعى ابدەن جەتكەن ەدى. جولداۋدا ول پروبلەمالار تولىق كورىنىس تاۋىپ، حالىقتىڭ كوڭىلىندە كۇپتى بولىپ جۇرگەن دۇنيەلەردىڭ تولىق قامتىلعانى بايقالادى.

بۇل جولعى جولداۋدا الدىمەن رۋحاني دۇنيەلەرگە ەرەكشە كوڭىل بولىنگەندىگى بايقالىپ تۇر. ماسەلەن، بۇرىنعى شىعىس قازاقستان وبلىسى دەگەن سۇرەڭسىز دە ماعىناسىز جەر اتاۋى ەلىمىزدىڭ قاسيەتتى ەسىمدەرى – حاكىم اباي، بۇرىنعى جەزقازعان وبلىسى ۇلىتاۋ اتاۋىن الدى. الماتى وبلىسى دا ەكىگە ءبولىنىپ، ءبىرىنىڭ ورتالىعىنا زامانىمىزدىڭ ۇلى تۇلعاسى - دىنمۇحاممەد قوناەۆتىڭ ەسىم بەرىلۋى تاريحي ادىلەتتىكتىڭ ورناۋى دەسەك، ارتىق ايتقاندىق بولماس.

سونىمەن قاتار، بۇرىنعى ەشبىر بيلىگى جوق، تەك اتاۋى عانا بار كونستيتۋتسيالىق كەڭەستىڭ ورنىنا كونستيتۋتسيالىق سوتتىڭ قۇرىلۋى ساياسي رەفورماعا سونى سەرپىن بەرەرى ءسوزسىز. ال پرەزيدەنت تۋىستارىنىڭ جوعارى ساياسي لاۋازىمدارعا قويىلماۋى – كەلەشەكتە مەملەكەت باسشىسىنىڭ ماڭايىنداعى بيلىكتى شاعىن عانا توپ ءوز ماقساتىنا پايدالانىپ، حالىق بايلىعىن يەمدەنىپ كەتۋىنە جول بەرمەيتىن مەحانيزمدى دۇنيەگە اكەلدى. بۇل – بۇرىنعى پرەزيدەنتتىڭ ەڭ وسال تۇسى ەدى. بيلىك پەن بايلىققا ابدەن ماستانعان، حالىقتىڭ جاي-كۇيىن مۇلدەم ۇمىتقان تۋىسقاندار توبىرىنىڭ ابدەن شەكتەن شىققان قىلىعى اقىرى كەشەگى قاندى قاڭتارعا اكەلىپ سوققاندىعى بەلگىلى. كەلەشەكتە مۇنداي باسسىزدىققا توسقاۋىل قويىپ، ولاردان ساباق الۋ – بۇگىنگى بيلىكتىڭ پارىزى.

دەي تۇرساق تا، جولداۋدا ايتىلعانمەن كەلەشەكتە تولىق جۇزەگە اسا قويۋى نەعايبىل ەكى پروبلەماعا ەرەكشە توقتالماق نيەتتەمىز. ونىڭ ءبىرىنشىسى – وبلىس اكىمدەرىن ەكى كانديدات ارقىلى بالامالى تۇردە تاعايىنداۋ.

بۇل جەردە جەرگىلىكتى ءماسليحاتتاردىڭ ءرولى كۇشەيمەك. مىنە، ءدال وسى جەردە كۇماندى وي بەلەڭ الادى. بىرىنشىدەن، مىنا ءماسليحاتتىڭ قازىرگى كۇيى كوڭىل كونشىتپەيدى. ونداعىلاردىڭ بارلىعى دەرلىك اكىمنىڭ ءوز ادامدارى، تۇگەلىمەن «سەن تيمەسەڭ، مەن تيمەن بادىراق كوزدەر». وزىندىك پىكىر ايتۋعا باتىلى بارمايتىن، ويتكەنى قىزمەتىمەن نەمەسە بيزنەسىمەن سول اكىمگە تىكەلەي تاۋەلدى جاندار.

ولار وبلىسقا جالعىز قوجا بولعان اكىمنىڭ بيۋدجەت اقشاسىن قالاي شاشام دەسە دە قىڭق ەتۋگە شامالارى جوق، ەشتەڭە جانى اشي قويمايتىن ۋاقىتشا وتىرعان ادامدار ەكەندىگى ەكىنىڭ-بىرىنە ايقىن. دەمەك، بۇلاردى الداعى ۋاقىتتا حالىققا ادالدىعىمەن، بەلگىلى جەكە تۇلعالارمەن جانە تاۋەلسىز پارتيا وكىلدەرىمەن نىعايتسا عانا، ءوز وكىلەتتىگىن ورىنداي الادى.

سوسىن، كەلەشەك اكىم بولاتىن جانداردىڭ باعدارلامالارى ءباسپاسوز بەتتەرىندە جاريالانىپ، ولاردىڭ قالاي ورىندالاتىن جولدارى كورسەتىلۋى ءتيىس. ەگەر سول قىزمەت جاساعان ۋاقىتىندا ول باعدارلامانى ورىنداي الماسا، دەماگوگتار قاتارىنا جاتقىزىلىپ، قىزمەتتەن مۇلدەم شەتەتىلۋى شارت.

سونىمەن قاتار ولاردىڭ قىزمەت مەرزىمىن ايقىنداپ، بيىك باسىندا اكەسىنەن قالعان مۇراداي جابىسىپ الىپ، ايىرىلمايتىن ۇردىستەن ارىلتقان ءجون. ودان ءارى مۇنداي اكىمدەردى قازىرگى كەيبىرەۋلەرى سەكىلدى جەتپىسكە دەيىن تاپجىلتپاي ۇستاماي، زەينەتكەر جاسىنا جەتكەن سوڭ، قوش ايتىسقان دۇرىس.

ەلىمىزدە قىرىقتان ەندى عانا اسقان ءبىلىمدى دە اقىلدى جاستار جەتىپ ارتىلادى. وزگەسى تۇگىلى، ءبىر كەزدە «بولاشاق» باعدارلاماسىمەن وقىپ كەلگەن جاس جەتكىنشەكتەردىڭ ءوزى قازىردە موسقال تارتىپ قالدى. مىنە، وسى تالاپتار ورىندالعاندا عانا حالىق مۇددەسىمەن ءومىر سۇرەتىن اكىمدەر كومانداسى قالىپتاسۋى ابدەن مۇمكىن.

ەندىگى ءبىر وزەكتى ماسەلە - ءباسپاسوز جايى، اسىرەسە، قازاق ءباسپاسوزى جايلى. جولداۋدا جۋرناليستەردىڭ ەركىن دە اشىق قىزمەت ەتۋىنە جاعداي جاسالۋى قاجەت ەكەندىگى، ولاردى ارنايى تاپسىرىسپەن قول-اياعىن بايلاپ-ماتاپ تاستاماۋى جايى انىق ايتىلدى.

شىندىعىندا قازىرگى قازاق ءباسپاسوزى ۇلكەن توقىراۋ ۇستىندە. ارينە، ولاردىڭ مەملەكەتتىك تاپسىرىسسىز، بيۋدجەت قاراجاتىنسىز ءومىر سۇرە المايتىندىعى بەلگىلى. الايدا بۇل جاعداي ولاردىڭ ماتەريالداردى وبەكتيۆتى تۇردە، شىنشىلدىق تۇرعىسىنان جازۋعا ۇلكەن كەدەرگى بولىپ ءجۇر.

ەگەر الدەقالاي ءبىر وبلىستىق گازەت سول وڭىردەگى توللعاعى جەتكەن پروبلەمالاردى جازىپ، كەي تۇستا جەرگىلىكتى بيلىككە جاقپاي قالاتىن دەرەكتەر كەلتىرسە، ول ءتۇبى مەملەكەتتىك تاپسىرىستان مۇلدەم قاعىلىپ قالۋى دا عاجاپ ەمەس. سوندىقتان دا ونداعى جۋرناليستەر مۇنداي پالەلى جەرلەردەن اۋلاق ءجۇرىپ، تەك اكىمنىڭ قۇلاعىنا مايداي جاعاتىن دۇنيەلەردى، مەملەكەتتىك تاپسىرىستاعى كورسەتىلگەن تاقىرىپتى عانا قامتىپ، اكىمنىڭ جۇرگەن-تۇرعاندىعى جىپكە تىزەتىن ماتەريالداردى عانا جازۋعا ءماجبۇر. ول ءۇشىن كوپ تالانتتىڭ قاجەتى جوق. ونداي سۇرەڭسىز دۇنيەلەردى جازۋعا ماشىقتانساڭ بولعانى. ىزدەنۋدىڭ، فاكتىلەر ىزدەپ شارشاۋدىڭ مۇلدەم قاجەتى جوق. ونسىز دا ءتاپ-ءتاۋىر كۇن كورۋگە بولادى. ال بۇل توقىراۋعا، جۋرناليستيكالىق شەبەرلىكتىڭ كۇيرەۋىنە الىپ كەلەدى. دەمەك، كەلەشەكتە مەملەكەتتىك تاپسىرىسقا تەك اسا قاجەتتى تاقىرىپتاردى عانا بەلگىلەپ، جۋرناليستەرگە كەڭىرەك مۇمكىندىك بەرگەن ءجون. اكىم جينالىس وتكىزسە نەمەسە جۇرتتىڭ ءوز اقشاسىمەن العان پاتەرلەرىنىڭ كىلتىن سالتاناتپەن تاپسىرسا، ونىڭ بۇل تىكەلەي جۇمىسى. سول ءۇشىن دە ولار ەلدە جوق ايلىق - 2 ميلليون تەڭگە شاماسىندا جالاقى الادى.

سوسىن وبلىستىق گازەت رەداكتورلارىن دا كونكۋرستىق جۇيەمەن عانا، تالانتتىلارىن ىرىكتەپ العان ءجون. ايتپەسە، قازىرگى تاڭداعى نە اكىمگە جاعىمپازدىق ماقالدارىمەن كوزگە تۇسكەن جاندار، نە گازەتتى باسقاراتىن مەملەكەتىك ورگان - ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ باسشىسىنىڭ جاقىن دوس-جارانى بولساڭ، جەتىپ جاتىر. سوسىن جەتپىستى جەلكەلەپ قالعانشا اكىمنىڭ جىرىن جىرلاپ وتىرا بەر. مۇرتىڭ قيسايمايدى، اتاق-ابىرويدان دا كەندە بولمايسىڭ. ال سول جەردەگى جۋرناليستيكا مۇلدەم قۇلدىراسا، ول سەنىڭ شارۋاڭ ەمەس. ەڭ باستىسى، قۇرىلتايشىڭ امان بولسىن. مىنەكەي، قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ تۇبىنە جەتكەن دە وسى.

جولداۋدان تۇيگەن ويىمىزدىڭ بىرەر ءتۇيىنى وسىنداي ەدى.

جايبەرگەن بولاتوۆ

Abai.kz