ءبىلىم مەن عىلىم ادام كاپيتالىن، يننوۆاتسيا، مادەنيەت، ەكونوميكانى دامىتىپ، ەلدىڭ قورعانىسىن كۇشەيتۋدە شەشۋشى ءرول اتقارادى.

جاپوندىقتار جىلىنا ءجۇز، ەۋروپالىقتار 10-15, ازيالىقتار (ونىڭ ىشىندە قر) ءبىر كىتاپ وقيدى. جاپونيانىڭ ەڭبەك ونىمدىلىگى بىزدەن 9-10 ەسە كوپ، ومىرلەرى 18-20 جاسقا ۇزاق، ەۋروپالىقتاردىكى 6-8 كوپ جانە 15-17 جىلعا ۇزاق.

قر عىلىمعا جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 0,19%، وسەر ەلدەرىندە ورتاشا 4,0% (بۇل كورسەتكىش 3,0%-دان تومەن بولعاندا قوعام دامىمايدى). قر يننوۆاتسيانىڭ ەكونوميكاداعى ۇلەسى ءبىر پايىز، اقش-51%. شۆەيتساريا-62%... قازاقستاندا كاسىپورىنداردىڭ يننوۆاتسيالىق بەلسەندىلىگى-6%، اقش-31%...

بۇل دامىعان جانە دامۋشى ەلدەردىڭ نەگىزگى ايىرماشىلىقتارى.

تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ جالپى ديناميكاسىن سارالاساق، ونىڭ ءبىر قورىتىندىسىن 2022 ج. قاڭتاردا 8000 قازاقستاندىقتاردىڭ بعم ايماعامبەتوۆتىڭ قايتادان تاعايىندالۋىنا قارسى پرەزيدەنتكە جازعان اشىق حاتىنان (پەتيتسيا) كورەمىز.

شاياحمەتوۆ، ءجۇرىنوۆ، شكولنيك سياقتى 90-شى جىلدارداعى ساۋساقپەن سانارلىق مينيسترلەر بولماسا، وسى 30 جىلدا باستاعان رەفورمالارىن اعىنا  دەيىن جەتكىزبەگەن جيىرماداي ءمينيستردىڭ اۋىزعا تولتىرىپ الارلىق ىستەرى بولماعانىن ەل كورىپ وتىر.

شاياحمەتوۆتىڭ كەزىندە بۇرىنعى ورىسشادان اۋدارىلعان وقۋلىقتاردىڭ ورنىنا نەگىزگى پاندەردى قامتىعان، تاۋەلسىزدىك كەزەڭدەگى قازاقتىڭ ەڭ ساپالى وقۋلىقتارى جازىلدى. م.ءجۇرىنوۆ مەكتەپ جانە جوو وقۋلىقتارىنىڭ ەكىنشى بۋىنىن جازۋدا جانە جانە جاڭا باعىىتتاعى مەكتەپتەر اشۋ ت.ب. وڭ ىستەر اتقاردى. ۆ.شكولنيكتىڭ كەزىندە كيمەپ اشىلدى جانە ول بىرنەشە جىل بويى «زەردە» («ءبىلىم جانە ەڭبەك») ت.ب. جورنالدارعا قارجى تاۋىپ قامقورلىعىنا الىپ وتىردى. ول كەتكەننەن كەيىن قازاقتىڭ عىلىمي-كوپشىلىك جورنالدارى دا قۇرىدى.

وسى جولداردىڭ اۆتورى 1989-1992 ج. رەسپۋبليكالىق فيزيكا-ماتەماتيكا مەكتەبىندە بيولوگيادان ساباق بەرىپ، سول جىلدارى ت.قاسىمباەۆا، ل.امانجولوۆا، ر.ساتىمبەكۇلىمەن بىرگە، ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ مامانى شايماردانوۆانىڭ جىگەرىمەن مەكتەپتىڭ جوعارعى سىنىپتارىنا ارنالعان «تىرشىلىكتانۋ» («جالپى بيولوگيا») وقۋلىعىن جازدى. وسى وقۋلىقتىڭ ۇلگىسىمەن 2000 ج. چەحيادا جانە 2005 ج. اكادەميك زاحاروۆتىڭ باسشىلىعىمەن رەسەيدە وقۋلىقتار دايىندالدى.

1991 ج. فيزيكا، ماتەماتيكا، حيميا، بيولوگيا پاندەرىن تەلەارنا ارقىلى قاشىقتىقتان وقىتۋدى ۇسىنعانىمىزبەن، ول تولىعىمەن ىسكە اسپادى.

1996 ج. پرەزيدەنت جانىنداعى مەملەكەت باسقارۋ اكادەمياسىندا (ق.تاقۋوۆ، ج.اكىم) «قازاقستان مەملەكەتتىلىگىنىڭ ەۆوليۋتسياسى» اتتى حالىقارالىق عىلىمي كونفەرەنتسيادا «ماڭگى ەل» ت.ب. تاۋەلسىزدىكتىڭ اكتۋالدى ماسەلەلەرى العاش رەت كوتەرىلدى.

1997 ج. جەتى وبلىستا فيزيكا-ماتەماتيكا مەكتەپتەرىن اشۋعا اتسالىستىق.

2007 ج. «تىرشىلىكتانۋ» وقۋلىعىنىڭ ورنىنا «الەۋمەتتىك بيولوگيا» دەگەن، ولاردى جازعان اۆتورلاردىڭ وزدەرىنە تۇسىنىكسىز وقۋلىقتار كەلدى. وعان دەيىن ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسى جابىلىپ، ءبىلىم سالاسىنداعى دەگراداتسيانىڭ كەڭ قانات جايىپ، ناعىز پەداگوگتاردىڭ ورنىنا بىلىمدەرى جوق سىلاقشى-شتۋكاتۋرلار وقۋلىقتار جازاتىن كەزەڭ بولدى. سودان باستاپ سىلاقشى تاعايىندايتىن (نەگىزىنەن قاراعاندىدان) مينيسترلەردىڭ شەرۋى ءالى جالعاسىپ كەلەدى. ەلدەگى بەتكە ۇستار ۋنيۆەرسسيتەتتەر مەن الماتىداعى ۇلتتىق اكادەميانىڭ عيماراتىن «قاسىرەتتى وتباسى» جەكەشەلەندىرىپ، وقۋ ورىندارى ديپلوم ساتاتىن دۇڭگىرشەكتەرگە اينالىپ ءبىلىم مەن عىلىم جايىنا قالدى.

2006 ج. قازاقستان ازيا جانە افريكانىڭ 54 ەلىمەن بىرگە ءبىلىم سالاسىنداعى بولون پروتسەسسىنە كىردى. بۇل پروتسەسستىڭ ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىك ءۇشىن نەگىزگى تەرىس جاعى، ونى قابىلداعاننان كەيىن ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ وقۋ باعدارلامالارىنان ۇلتتىق تاربيەنىڭ دىڭگەگى - ونىڭ ءداستۇرى، ونەرى مەن مادەنيەتى الىنىپ تاستالۋدا. ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ باسشىلارىن جيناعان ءبىر كونفەرەنتسيادا شەتەل پروفەسسورى ءوز لەكتسياسىندا بىزدەگى ءبىلىم بەرۋدى افريكا اۋىلدارىنداعى بالالاردىڭ تاقىر جەردە تىزەرلەپ وقيتىنىمەن تەڭەستىرگەسىن جيىننان ءبىزدىڭ پرورەكتورلاردىڭ تۇرىپ كەتكەنىن ايتقان. سوقىر تاۋىققا ءبارى جەم. ءبىزدىڭ ءبىلىم سالاسى 16 جىلدان بەرى «تارىنىڭ كەبەگىمەن»، ال جاستار «سالافيزم، ساتانيزم... ىلىمدەرىنەن رۋحاني ازىقتانۋدا».

2010 جىلدارى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتەر مەن ۇلتتىق كىتاپحانالاردا قىتاي ورتالىقتارى اشىلىپ، ولارعا قازاق زيالىلارى ارناۋلى لۇقساتپەن كىرەتىن جاعدايعا جەتتى. جىلدا لۇقساتپەن وتەتىن مەملەكەتتىك ءتىل كۇنىنە ارنالعان ميتينگىلەرگە ستۋدەنتتەردى جىبەرمەي، ولاردى جاتاقحانالاردان شىعارماۋدى پروفەسسورلار كۇزەتتى. ونداي «ءبىلىم وردالارىنان» ەل قامىن ويلايتىن سانالى جاستاردىڭ ورنىنا، ءبىلىمسىز ماڭگۇرت مەشكەيلەردىڭ شىعاتىنى بەلگىلى.

2009-2011 ج. اقوردا مەن قازاقستان حالىقتارى اسسامبلەياسى «دوكترينا...» دەگەن مەملەكەتتىك باعدارلاما دايىنداپ، ول قۇجاتتىڭ جوباسى بويىنشا «بۇل ەلدە قازاق دەگەن حالىق جوق» ەكەن. ونى توقتاتۋ ءۇشىن م.شاحانوۆ باستاعان ۇلت پاريوتتارى بيلىكپەن ەكى جىل الىستى.

2012-2014 ج. حالىقارالىق كونكورد اكادەمياسىنىڭ (فر.) پرەزيدەنتى، ەۋروتالانت كوميسسياسىنىڭ مۇشەسى گ.تومسكي «ۇكىمەت، قۇقىق ورگاندارىنا ايتىپ «دارىندى» جاپتىرماساڭدار، مىندا جارىسقا اكەلگەن وقۋشىلارعا مەدال الۋ ءۇشىن كورىنگەنگە پارا بەرۋدەن تايىنبايدى» دەپ بىرنەشە رەت ارىزداندى.

2010 ج. قۇرىلعان حالىقارالىق ادام ينستيتۋتى، «قازاق ءتىلى ەلدەگى ادام كاپيتالىن دامىتۋدىڭ نەگىزگى قۇرالى» اتتى تۇجىرىمداما دايىنداپ، 2011ج پرەزيدەنتتەن باستاپ ۇكىمەت، اكىمدەرگە تەكتەرىندەگى «وۆ»، «ەۆ» سياقتى قۇلدىڭ تاڭباسىن الىپ تاڭداۋدى ۇسىندى... ولار ءالى كۇنگە ويلانۋدا.

2012 ج. ەلدەگى عالىمدار، رەكتورلار، كاسىپكەرلەر ت.ب. تۆورچەستۆولىق وداقتار، «اتامەكەن» كاسىپكەرلەر قاۋىمداستىعى، «سامرۇق-قازىنا»، پارتيالار، وپوزيتسيا ت.ب. بىرىكتىرگەن «قازاقستان اليانسى» (قا) قاۋىمداستىعى قۇرىلدى. ونىڭ بەلسەندى ارالاسۋىمەن 2012 ج. ۇكىمەت «مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ تۋرالى» قاۋلى قابىلدادى. ول قاۋلى بويىنشا 2020 ج. قازاقستاندىقتاردىڭ 95% قازاق ءتىلىن مەڭگەرۋى ءتيىس ەدى. بىراق ول قاۋلى ءالى كۇنگە ورىندالعان جوق.

قا 2013 ج. ۇكىمەتتىڭ الدىندا «20 جىلدا مەملەكەتتىك تىلدە ءبىر وقۋلىق، نە مونوگرافيا جازباعان ۋنيۆەرسيتەتتەر جابىلسىن» دەگەن تالاپ قويىپ، ءۇش ايدا 46 ۋنيۆەرسيتەت جابىلدى.

2014 ج. قا تالابى بويىنشا پرەزيدەنت اكىمشىلىگى مەن بعم جەتىم بالالار ۇيلەرى، ارالاس جانە ورىس مەكتەپتەرى، جوو قازاق ءتىلىن وقۋ مەن ءبىلىم دەڭگەيىن انىقتاۋ ماقساتىندا رەسپۋبليكا بويىنشا مونيتورينگ جۇرگىزدى. سول كەزدە باسقا ۇلت وكىلدەرىنىڭ ىشىندە قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە دەگەن قۇلشىنىس جاقسى ەدى. مونيتورينگ سوڭعى 15 جىلدا 1,5 ميلليوننان استام باسقا ۇلت وكىلدەرىنىڭ جاستارى قازاق ءتىلىن ۇيرەنگەنىن انىقتادى. سول ەسەپتە ءبىلىم دەڭگەيى تۋرالى ماردىمدى ەشتەڭە بولمادى. ول تۇسىنىكتى ەدى؟!

2014 ج. قا باس پروكۋراتۋرانىڭ ۇلتتىق تاربيە، ءبىلىم جانە عىلىمداعى جوعارىدا كورسەتىلگەن زاڭسىزدىقتارمەن كۇرەسكە قاۋقارسىز جانە وعان بۇكىلحالىقتىق سەنىمسىزدىك تانىتامىز دەگەننەن كەيىن، بۇل ورگان جوو جان-جاقتى تەكسەرۋدى باستادى.

2015 جىلدان باستاپ ونداعان جىلدار بويى اكىمدەردىڭ جوعارىدان كەلەتىن باسشىلاردى جول بويى جالاۋ ۇستاپ قارسىلايتىن ت.ب. قولبالاسىنا اينالىپ، بەدەلدەن ايىرىلعان مۇعالىمدەردىڭ ستاتۋسىن كوتەرۋ جانە ءبىلىم سالاسىنداعى ماسەلەلەردى اشىق تالقىلاۋ ماقساتىندا قا باستاعان ۇيىمدار رەسپۋبليكالىق سايت قۇرىپ، ونى قوعام بەلسەندىسى-ۇستاز ا.ساعيدۋللاەۆا جۇرگىزىپ كەلەدى.

2016 ج. باستاپ ءبىلىم مەن عىلىم سالاسىنداعى ساعاديەۆ دەگەننىڭ شىرعالاڭى باستالدى. ول، وقۋلىقتان «الىپپەنى» الىپ تاستاپ، قازاق مەكتەپتەرىنىڭ جوعارعى سىنىپتارىندا فيزيكا، ماتەماتيكا، حيميا، بيولوگيانى وقىتۋدى اعىلشىن تىلىنە اۋدارۋ، قازاقتىڭ كونە، ورتا عاسىرلىق تاريحىن مەكتەپ پەن جوو باعدارلامالارىنان الىپ تاستاۋ... سياقتى ديكتاتوردىڭ 2007 ج. ايتقان، «قازاقتا شەگارا ياعني مەملەكەت بولعان جوق، ونىڭ نەگىزىن مەن سالدىم» (ول، وسى قالايماقانىن كىشى بۋشپەن جانە فينليانديا ۇكىمەتىندەگى كەزدەسۋلەردە قايتالاعان ەدى), «قازاقستاننىڭ تاريحى 1991 جىلدان باستالادى»... دەگەن بيلىكتەگى نادانداردىڭ ۇستانىمىن ءبىلىم سالاسىنا ەنگىزۋشى ەدى (اۆتوردىڭ «نەۆەجەستۆو نە زناەت گرانيتس» ماقالاسىن قاراڭىز. Abai kz سايتى).

كوسەۋشى (كوچەگار) ماماندىعىن ۋكراينانىڭ پتۋ-نان العان ادام ەلدى 30 جىل باسقارۋى جانە ونى «پوەما جازىپ ماۆرعا، بارلىق پايعامبارلار، اي مەن كۇنگە...» تەڭەيتىن توبىرلار قاپتاعان قوعامنىڭ جاعدايى قالاي بولاتىن ەدى؟! وتكەن جىلى ا.مامين، «ەلباسىنا مارسقا ەسكەرتكىش قويۋعا يلون ماسكپەن $12,5 ملردقا كەلىستىك» دەپ حابارلادى. بۇدان، ءبىلىمسىز، مادەنيەتسىز، كونبىس ياعني ار-نامىسسىز قوعامدى وسىنداي ناقۇرىستار باسقارۋعا لايىقتى ەكەنىن كورەسىڭ. كەلەسىلەر ودان اسىپ كەتىپ جۇرمەسىنە كىم كەپىل؟!

2017 ج. قا مينيستر ساعاديەۆ «ءوز حالقىنا فاشيستەر جاساماعان قاساقانالىق ىستەۋدە، ول  وتستاۆكاعا كەتسىن» دەگەن تالابىنا اقوردا باستاپ، بيلىك تۇگەلدەي قارسى بولدى. ولار، «ساعاديەۆ بىلىمگە جاڭالىق اكەلىپ جاتقان رەفورماتور» دەگەنگە دەيىن باردى. ول تۇسىنىكتى دە. سەبەبى، ول قۇنى 30 ملرد تگ تۇراتىن «بوبەك» قورىن ءۇش ملرد تگ ساتۋعا كەلىسكەن بولاتىن. عىلىمعا قاتىسى جوق ساعاديەۆ سولاردىڭ قازاقتى ماڭگۇرتتەندىرۋ ساياساتىن ىسكە اسىرىپ وتىردى.

2017-2018 ج. ساعاديەۆ بيۋدجەتتەن عىلىمعا بولىنگەن 200 ملرد تەڭگەنى ماقساتىنا پايدالانۋعا بەرمەي وتىردى دا، اقىرىندا 94 ملرد تەڭگەنى ۇرلاپ اقش-قا قاشىپ كەتتى. ونىڭ الدىنداعى بع ءمينيسترى بەكتۇرعانوۆ تا سونداي قارجىنى ۇرلاپ اقش-تان پانا تاپتى. قا 2021 ج. سول ەكى كوررۋپتسيونەردى ەلگە قايتارۋ كەرەك دەگەندە ازىرگە رەسمي ورگانداردىڭ ەشقايسىسى قيمىلداماي وتىر.

قازىرگى ءبىلىم مەن عىلىم سالاسىنداعى نەگىزگى كەمشىلىكتەر:

- وقۋ ورىندارىندا ححىع. عىلىم، تەحنولوگيا جانە ەكونوميكانىڭ دامۋىن ايقىندايتىن كۆانتتىق (-فيزيكا، -حيميا،. -بيولوگيا، -پسيحولوگيا، -سانا), يننوۆاتسيانىڭ (-IT, -بيوتەحنولوگيا، -جاساندى ينتەللەكت، -روبوتوتەحنيكا…) سالالارى مەن بۇۇ 54 كريتەريى بويىنشى ادام كاپيتالىن دامىتۋ پاندەرى وتىلمەيدى. وقۋ باعدارلامالارى وتكەن عاسىر دەڭگەيىندە قالعان;

- 30 جىلدا جوو مەن عزي وندىرىسكە بىردە-ءبىر  راتسينالدىق ۇسىنىس ەنبەگەن;

- 95%-دان استام عىلىمي جوبالار اتقارىلىپ بولعاسىن پايداسىز بولعاندىقتان ارحيۆكە كەتەدى;

- 80%-دان استام وقۋلىقتار ءتيىستى تالاپتارعا ساي ەمەس;

- مەملەكەتتىك ءتىل ۇيرەنۋدىڭ ءتىلاشار جانە ءامبيباپ مەتوديكاسى دايىندالمادى;

- بعم مەن اكىمشىلىكتەر بالالار باقشاسى مەن وقۋ ورىندارىندا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ دامۋى مەن ارالاس مەكتەپتەردىڭ قازاق تىلىنە كوشۋىنە جاعداي جاساي الماي وتىر. مينيستر ايماعامبەتوۆ باسقاراتىن بعم، رەكتورلار، مەكتەپ جانە بالا-باقشا ديرەكتورلارىنىڭ جاۋاپكەرسىزدىگى، ساۋاتسىزدىعى، مادەنيەتسىزدىگى مەن جىگەرسىزدىگىنەن بالا-باقشاداعى قازاق بالالارىنىڭ ۇلەسى 85-87%، وقۋ ورىندارىندا 77-82% بولعانىمەن سوڭعى جىلدارى قوعامدا قازاق ءتىلىنىڭ قولدانۋ اياسى جۇيەلى تۇردە تارىلۋدا ياعني مەملەكەتتىك ينستيتۋتتىڭ دامۋىنا كەدەرگى بولۋدا ەكەنى;

- مەمتىلدىڭ دامۋى باسقا تىلدەردىڭ قولدانىلۋىنا كەدەرگى بولماۋ ياعني تىلدەردى ءبىر-بىرىنە قارسى قويماۋ كەرەك. بعم حالىقارالىق ادام ينستيتۋتىنىڭ 2011 ج. «مەمتىل ادام كاپيتالىن دامىتۋدىڭ نەگىزگى قۇرالى» تۇجىرىمداماسى نەگىزىندە دايىندالعان ۇكىمەت قاۋلىسى (2012) ت.ب. ىسكە اسىرۋدىڭ ورنىنا، ءالى كۇنگە «تىلدەر سوعىسىندا ءجۇر» ياعني مەمتىلدى تاربيە جانە ءبىلىم قۇرالىنا اينالدىرعان جوق. سوندىقتان، ون جىل وقىعان شاكىرتتەر قازاقشا ون ءسوزدىڭ باسىن قۇراي الماۋدا;

- PISA-نىڭ سوڭعى زەرتتەۋىنىڭ ناتيجەسى بويىنشا قازاقستاندىق وقۋشىلار الەمنىڭ 100 ەلىنىڭ اراسىندا 96-شى ورىندا تۇر. انگولا، كامەرۋن، كامبودجا، سۋدان رەيتينگىندە ءبىزدىڭ ەلمەن قاتارلاس. "وقۋشىلاردىڭ جەتىستىكتەرىن باعالاۋ جونىندەگى حالىقارالىق باعدارلامانىڭ" جاھاندىق رەيتينگىندە قازاقستان ليۆان مەن ميانمانىڭ اراسىنا ورنالاسىپ، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم ساپاسى بويىنشا الەمنىڭ 73 ەلىنىڭ اراسىندا 70-ورىندى يەلەندى;

- بۇۇ دەرەكتەرىندە 12-18 جاسار قازاق قىزدارى سۋيتسيدتەن الەمدە 1-ءشى ورىن الادى. بۇل زۇلماتپەن كۇرەسۋدە بعم ناقتى شارا قولدانىپ جاتقان جوق;

- قر ءبىلىمى «باقىتسىز ۇرپاق تاربيەلەيدى» (اكيم ج.م.  رازۆيتيە چەلوۆەچەسكوگو كاپيتالا كازاحستانا. Bulletin de l'Académie Internationale CONCORDE (France), 2014, N 3. http://academie-concorde.blogspot.com, g.tomski@gmail.com). وسى كەمشىلىكتەردىڭ سەبەپتەرى مەن ونى تۇزەتۋدىڭ جولدارى وسى ماقالادا كورسەتىلگەن.

مەن ءمينيستردى كورمەپپىن جانە ونىڭ جەكە باسىندا شارۋام جوق.

ا.ايماعامبەتوۆ باسقاراتىن مينيسترلىكتىڭ كەمشىلىكتەرى، ونىڭ جەكە باسىنا بايلانىستى سىبايلاس جەمقورلىق، ونىڭ گەيلەردى قولدايتىن احلوكوما ۋنيۆەرسيتەتىنە م.قوزىباەۆ اتىنداعى سقو مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن 10 جىلعا جالعا بەرىپ، وعان بيۋدجەتتەن 30 ملرد تەڭگە بولگەنى ت.ب. وتكەن قاڭتارداعى 8000 ادامنىڭ پەتيتسياسىندا تولىق جازىلعان. ول پەتيتسيانى جازعانداردىڭ تالاپتارى ورىندالماسا، وندا ءبىلىم مەن عىلىم سالاسىنداعى كەمشىلىكتەردى پرەزيدەنت ءوز موينىنا الادى؟! (پەتيتسيا ءماتىنى ماقالانىڭ سوڭىندا بەرىلگەن).

ءبىلىم مەن تاربيەدەگى وسى ۋاقىتقا دەيىن جىبەرىلگەن كەمشىلىكتەردى ەل قورعايتىن جاستاردىڭ وتكەن قاڭتاردا قيراتقان مەملەكەتتىك نىساندارى مەن ورتەگەن جۇزدەگەن اۆتوموبيلدەرى، تونالعان دۇكەندەر، قارۋ قويمالارى جانە بانكوماتتاردان كورەمىز.

حالىقارالىق ادام ينستيتۋتى (حاي) جوعارىداعى كەمشىلىكتەردى تۇزەتىپ، الەمدە وزىق ءبىلىم مەن عىلىم، يننوۆاتسيا مەن ەكونوميكانى دامىتۋدىڭ ءتيىمدى جولى رەتىندە الەمدىك يننوۆاتسيالىق قور (وندا سوڭعى جارتى عاسىردا عىلىم، يننوۆاتسيا، ەكونوميكاداعى جاڭالىقتاردىڭ 70% اشقان 3500 اتاقتى عالىمدار، ونىڭ ىشىندە توپ-500 جانە 87 نوبەل لاۋرەاتى ىستەيدى), الەمدەگى توپ-50 تەحنولوگيالىق كومپانيالار، جوو بىرگە (بۇدان ءارى حاي&K) «ادام كاپيتالىن كوملەكستى دامىتۋ جانە يننوۆاتسيالىق ەكونوميكاعا كوشۋ» (جوبا) حالىقارالىق جوباسىن دايىندادى. جوبانىڭ تۇساۋكەسەرلەرى بۇۇ (نيۋ-يورك، 2014), يۋنەسكو (پاريج،2015) ت.ب. جەرلەردە ءوتىپ، 2017-2018 ج. پرەزيدەنتتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋلارىنا ەندى، ونى پارلامەنت پەن ۇكىمەت قابىلدادى. جوبانىڭ، حالىقارالىق كونكورد اكادەمياسىمەن (فرانتسيا) دايىنداعان «تالانتتى ماتەماتيكتەردى دايىنداۋ» ءبولىمى سينگاپۋردا، باسقا بولىمدەرى تۇركيا جانە فرانتسيادا ەندىرىلۋدە.

وسى جوبا بويىنشا ەلدە شۆەيتساريانىڭ حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (ISU) فيليالىن اشىپ، وندا الەمدەگى توپ-500 عالىم كافەدرا-لابوراتوريالار اشىپ (حالىقارالىق «بولاشاق» ۇيىمىمەن كەلىسىلگەن), كۆانتتىق پاندەر، ادام كاپيتالى بۇۇ 54 كريتەريى بويىنشا جانە يننوۆاتسيانىڭ 20-23 سالاسى بويىنشا وقىلعان لەكتسيالار قر بارلىق ۋنيۆەرسيتەتتەرىنە تاراپ، جوعارعى ءبىلىمدى ءبىر ۋاقىتتا كوتەرەدى.

ISU-حاي&K جوباسى - ول ءبىر ءوزى ءجۇز جوو مىندەتىن اتقارىپ، ءبىزدىڭ جاستاردى الەمدە الدىڭعى قاتارعا شىعاراتىن ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەت. حاي&K جوباسى بويىنشا 2030-2031 ج. بىلىمنەن كەلەتىن قارجى مۇنايگازدان تۇسەتىننىڭ 60-65%، 2038-2040 ج. – 160-170%-كە جەتكىزۋ كوزدەلگەن.

حاي&K جوباسىنىڭ ءبىلىم مەن عىلىم سالاسىندا:

- بالالاردىڭ ينتەلللەكتىسىن ەرتە دامىتۋ;

- تالانتتى ماتەماتيك، يننوۆاتور، راتسيوناليزاتورلار... دايىنداۋ;

- اۋىل مەن قالا مەكتەپتەرىندەگى ءبىلىم ساپاسىن تەڭەستىرۋ;

- ورتا جانە جوعارعى ءبىلىم ساپاسىن تۇپكىلىكتى جاقسارتۋ;

- 35 جاسقا دەيىنگى مەكتەپ ديرەكتورلارىنىڭ ۇلەسىن 80%-عا جەتكىزۋ;

- ءبىزدىڭ جاستاردىڭ ماگيستراتۋرا مەن PhD وقۋىن الەمدەگى توپ-500 عالىم مەن 87 نوبەل لاۋرەاتتارىندا شەتەلدە جانە ەلدە وقۋىنا قول جەتكىزۋ ت.ب. بارلىعى 18-20 كومپلەكستى شارا قارالعان.

جانۇزاق مەڭدەشۇلى اكىم،

قازاق ۇلتتىق جاراتىلىستانۋ جانە حالىقارالىق كونكورد (فر.) اكادەميالارىنىڭ كورر.-مۇشەسى، ەۋروپا جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى

Abai.kz