رەسەيدىڭ نوۆوروسسيك ايلاعىندا كاسپي قۇبىر كونسورتسيۋمى (كقك) تەرمينالدارىنىڭ ايلاقتىق قۇرىلعىلارى ىستەن شىققالى 20 كۇنگە تايادى. رەسەيلىك باق وڭىردە بۇرىن-سوڭدى بولماعان داۋىل تۇرىپ، ەكى قۇرىلعىعا زاقىم كەلگەنىن جازدى. وقيعادان كەيىن قۇبىر ارقىلى مۇناي جىبەرۋ بىردەن توقتادى. كقك قۇبىرى ارقىلى قازاقستان مۇنايىنىڭ 80 پايىزىن باتىس ەلدەرىنە شىعارىپ وتىر.

نەمىستىڭ «Handelsblatt» باسىلىمى نوۆوروسسيسك مۇناي ايلاعىندا بولعان وقيعا تۋرالى جۋرناليستىك زەرتتەۋ جاريالاپتى. ساراپتاما ماقالانى اۋدارىپ، نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.

 قازاقستان مەن ەۋروپانى نوۆوروسسيسك ايلاعىندا مۇنايمەن قورقىتۋ

نوۆوروسسيسك ايماعىندا بولعان داۋىلدىڭ سالدارىن رەسەي باتىسقا قارسى گيبريدتى سوعىس جۇرگىزۋ ءۇشىن جانە قازاقستاننىڭ بيلىگىن ۋىسىندا ۇستاۋ ءۇشىن پايدالانادى، دەپ جازادى جۋرناليستىك زەرتتەۋ جاساعان نەمىس گازەتى.

رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىرگەننەن كەيىن ەۋرووداقتىڭ تاراپىنان اۋقىمدى سانكتسيالاردىڭ استىندا قالدى. سول ءۇشىن رەسەي قازاقستاندىق مۇنايدى ەۋروپا نارىعىنا ادەيى جەتكىزبەي، ەۋروپاداعى مۇناي باعاسىنىڭ شارىقتاپ تۇرعانىن پايدالانىپ ەۋرووداقتىڭ ەكونوميكاسىن تومەندەتكىسى كەلەدى.

بۇل مالىمدەمەنى جاساعان: نەمىستىڭ «Handelsblatt» ەكونوميكالىق گازەتى. باسىلىمنىڭ «Corrective» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىمەن بىرلەسىپ جۇرگىزگەن جۋرناليستىك زەرتتەۋى نوۆوروسسيسك پورتىنا، دالىرەك ايتقاندا ونىڭ مۇناي قۇيۋ ايلاقتارىنا ارنالعان.

گەرمانيا مەتەورولوگتارى نوۆوروسسيسكىدە بولعان داۋىلدىڭ كۇشتىلىگىنە كۇمانمەن قارايدى

«رەسەي كۇشتى داۋىل تۋرالى وتىرىك ويلاپ تاۋىپ، ەۋروپاعا مۇنايدى جىبەرتپەي وتىر. ماسكەۋ ورتالىق ازياداعى ىقپالىن كۇشەيتۋ ءۇشىن شيكىزات پەن ونى جەتكىزۋ جولىن پايدالانىپ وتىرعانىن كورەمىز»، دەپ جازىلدى ماقالانىڭ ونلاين نۇسقاسىندا. ءدال قازىر ەۋروپاعا قازاقستاننىڭ مۇنايى وتە از مولشەردە جونەلتىلۋىنىڭ سەبەبى: «قارا تەڭىزدەگى بىرنەشە كۇنگە سوزىلعان داۋىل». داۋىلدىڭ سالدارىنان نوۆوروسسيسكىدە تانكەرلەرگە مۇناي تولتىراتىن ءۇش جىلجىمالى  ايلاقتىق قۇرىلعىنىڭ ەكەۋى ىستەن شىققانىن 22 ناۋرىز كۇنى رەسەيلىك باق جازىپ جاتتى. الايدا، نەمىس مەتەورولوگيالىق قىزمەتى (Deutscher Wetterdienst, DWD)  اتالعان كۇندەردەگى اۋا-رايى بۇل ايماق ءۇشىن ۇيرەنشىكتى اۋا-رايى ەكەنىن ايتقان. جەلدىڭ كۇشى 20 ناۋرىزدا ەڭ قاتتى دەگەندە 9 بالدىق داۋىلمەن تەڭ بولعان. ال، جويقىن داۋىل 12 بالدان باستالادى ەكەن.

كاسپي قۇبىر كونسورتسيۋمى رەسەي ارقىلى وتەتىن ترانزيتكە بايلانعان

«قالاي دەسەك تە 20 جىل بويعى مۇناي تاسىمالداۋ تاريحىندا ول ەشقاشان جەلدىڭ كەسىرىنەن ىستەن شىعىپ قالعان ەمەس»، دەيدى Handelsblatt باسىلىمى شتاب-پاتەرى ماسكەۋدە ورنالاسقان كاسپي قۇبىر كونسورتسيۋمىنىڭ (كقك) ينفراقۇرىلىمىن مەڭزەپ.

"مۇناي قۇبىرى رەسەي اۋماعى ارقىلى وتەدى ءارى كونسورتسيۋمدا رەسەيلىك فيرمالاردىڭ ۇلەسى كوبىرەك، دەسەك تە قۇبىردىڭ ىشىندەگى شيكىزات قازاقستاندا مۇناي وندىرۋمەن اينالىساتىن Chevron, Shell جانە Eni سياقتى باتىس فيرمالارىنا تيەسىلى", - دەپ كورسەتەدى گازەت.

كونسورتسيۋمدا باستى ءرولدى رەسەيدىڭ "ترانسنەفت"مەملەكەتتىك كومپانياسى اتقارادى. ول سونداي-اق قازاقستان مۇنايىن "درۋجبا"مۇناي قۇبىرى ارقىلى بالتىق جاعالاۋىنداعى ۋست-لۋگا پورتىنا تاسىمالداۋعا جاۋاپتى. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، قۇبىر 2019 جىلى حلور ورگانيكاسىمەن قاتتى لاستانىپ، اقىرىندا قازاقستاننان جىبەرىلگەن شيكىزات تا بۇلىنگەن بولاتىن.

«تەرمينال جەلدىڭ كۇشىنەن شىنىمەن دە ىستەن شىعىپ قالعاننىڭ وزىندە، رەسەي ونى جوندەۋگە كوپ ۋاقىت الايىن دەپ وتىر»،- دەدى Handelsblatt. رەسەيلىك باق-تىڭ حابارلاۋىنشا، ەكى جىلجىمالى قۇرىلعىنى جوندەۋگە ءۇش اپتادان ەكى ايعا دەيىن ۋاقىت كەتۋى مۇمكىن. ناتيجەسىندە الەمدە كولەمى بويىنشا مۇناي ەكسپورتتاۋدان ونىنشى ورىن الاتىن قازاقستان اي سايىن جۇزدەگەن ميلليون دوللار تابىسىنان ايىرىلادى، دەپ كورسەتەدى گازەت. باسىلىمنىڭ جازۋىنشا، "ماسكەۋ قازاقستاندى باتىسقا قىسىم جاساۋ ءۇشىن پايدالانادى. قارا تەڭىزدەگى تەرمينالدىڭ ءرولى ەۋروپا ءۇشىن ماڭىزدى. قۇبىر ارقىلى جىل سايىن 60 ميلليون توننادان استام مۇناي جىبەرىلەدى. بۇل ەۋروپانىڭ جىلدىق تۇتىنۋ كولەمىنىڭ 10 پايىزىن قۇرايدى.

قازاقستان 2022 جىلعا ارنالعان جوسپارىندا مۇناي ءوندىرۋدى ازايتاتىنىن حابارلادى.

Handelsblatt تۇجىرىمى مىناداي: «رەسەيدىڭ ۋكرايناداعى اسكەري وپەراتسيا ويىنىنا قولدانىپ وتىرعان تاكتيكاسىن قازاقستان مىسالىندا كورە الامىز». گازەت: «ماسكەۋدىڭ اسكەري دوكتريناسى ۇگىت-ناسيحات، جالعان اقپارات، سونداي-اق الەمدىك مۇناي نارىعىندا ايلا-شارعى جاساۋ سياقتى قۇيتىرقى ارەكەتتەردى قامتيتىن گيبريدتى سوعىستى ىسكە اسىرعىسى كەلەدى »،- دەيدى.

قازاقستاندىق ساياسي تالداۋشى عازيز ابىشەۆ Handelsblatt-قا بەرگەن سۇحباتىندا نوۆوروسسيسك ايلاعىنداعى مۇناي قۇيۋ تەرمينالىنىڭ ءۇش قۇرىلعىسىنىڭ ەكەۋى دە ىستەن شىققانىنا «سەنساتسيالىق كەزدەيسوقتىق» دەپ باعا بەردى. ول بولىپ جاتقان وقيعانى رەسەيدىڭ باتىسقا قىسىم كورسەتۋ ءۇشىن ىستەپ وتىرعانى دەيدى. ال، قازاقستاننىڭ ەنەرگەتيكا ءمينيسترى بولات اقشولاقوۆ: «مۇنداي زىمياندىققا» رەسەي دە، كونسورتسيۋم دا مۇددەلى ەمەس»،- دەيدى.

5 ءساۋىر كۇنى  قازاقستاننىڭ ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى الىبەك قۋانتىروۆ قازاقستاننىڭ 2022 جىلعا ارنالعان مۇناي ءوندىرۋ جوسپارى بويىنشا مۇناي ءوندىرىسى قىسقاراتىنىن مالىمدەدى.

باسىلىم جۋرناليستىك زەرتتەۋىنىڭ سوڭىندا قۇبىر كوپ ۇزاماي ىسكە قوسىلسا دا «رەسەيدىڭ نوۆوروسسيسك ايلاعىندا اۋا-رايىنىڭ بۇزىلعانى قازاقستاندىق مۇنايدىڭ ەۋروپاعا ەكسپورتىن توقتاتىپ تاستاي الادى»، دەپ جازادى.

Abai.kz