رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين كۇنى كەشە يرانعا باردى. بۇل ۋكرايناداعى سوعىس باستالعاننان كەيىنگى ەكىنشى رەت شەتەلگە ساپارعا شىعۋى.

پۋتين يران پرەزيدەنتى يبراحيم رايسيمەن جانە تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعانمەن، يراننىڭ رۋحاني كوشباسشىسى اياتوللا حامەنەيمەن كەزدەستى.

سونداي-اق ول كوشباسشىلاردىڭ ارقايسىسىمەن ەكىجاقتى كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى. وسى جيىندا پۋتين شەتەل جۋرناليستەرىنىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى.

بۇگىنگى سيريا جاعدايىنا قانداي جاڭا باعا بەرەسىز؟ وسى كەزدەسۋدە كوشباسشىلار اراسىندا قانداي كەلىسپەۋشىلىكتەر بولدى؟ دەگەن سۇراققا، رەسەي پرەزيدەنتى : «ءبارىمىز سيريا اراب رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماقتىق تۇتاستىعىن ساقتاۋعا كەپىلدىك بەرۋ جانە ونى لاڭكەستەردەن قۇتقارۋ كەرەك ەكەنىن بىلەمىز. بۇل ەڭ باستىسى جانە بۇل بىرلەسكەن مالىمدەمەدە تاعى ءبىر رەت راستالدى. مەنىڭ ويىمشا، بۇل وتە ماڭىزدى. ءيا، كەيبىر جەردە كەلىسپەۋشىلىكتەر بولدى. بىراق ءبارىمىز كونستيتۋتسيالىق پروتسەستى قولدايمىز. ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىنگى تالاي تايتالاسقا تۇسكەن ءارتۇرلى تاراپتاردىڭ ماسەلەسىن كەلىسسوزدەر الاڭىندا شەشتىك. ولاردىڭ ىشىندە وپپوزيتسيا، سيريا اراب رەسپۋبليكاسىنىڭ رەسمي بيلىگى، ساراپشىلار، قوعامدىق قۇرىلىمدار، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى وكىلدەرى دە بار. مەنىڭ ويىمشا، بۇل وتە ماڭىزدى. بۇل ءبىرىنشىسى.

ەكىنشىدەن، سيرياعا گۋمانيتارلىق كومەك كورسەتۋ جالعاسۋدا. سيريا حالقىنا ەنگىزىلگەن سانكتسيالاردىڭ ارتى قايعىلى جاعدايعا اپاردى. سيريادا قازىر كەدەيلىك شەگىنەن شىققان 90 پايىزعا جۋىق حالىق ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. سيريانىڭ احۋالى وتە كۇردەلى. ارينە، گۋمانيتارلىق كومەكتى ساياسيلاندىرىپ، كەيبىر توپتاردى ءبولىپ كورسەتۋ ادىلەتسىز دەپ ويلايمىن.

ۇشىنشىدەن، گۋمانيتارلىق كومەكتى ۇيىمداستىرۋدىڭ ءارتۇرلى تاسىلدەرى بار. ءبىز ارقاشان ونىڭ حالىقارالىق گۋمانيتارلىق قۇقىققا تولىق سايكەس كەلەتىندەي ەتىپ ۇيىمداستىرىلۋى كەرەك ەكەنىنە دەن قويامىز. ولاي دەيتىنىمىز، بارلىق گۋمانيتارلىق كومەك سيريانىڭ رەسمي بيلىگى ورنالاسقان داماسك قالاسى ارقىلى ءوتۋى كەرەك. بىراق ءبىز پوزيتسيالاردى كەلىسۋگە قوسىمشا ۋاقىت الۋ ءۇشىن قولدانىستاعى ەرەجەنى جارتى جىلعا ۇزارتۋعا كەلىستىك»، -دەدى پۋتين.
ول سونداي-اق زاەۆفراتيا جاعدايى بويىنشا مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ويى ءبىر جەردەن شىققانىن ايتتى.

«امەريكالىق اسكەرلەر بۇل اۋماقتى جايىنا قالدىرىپ، سيريا مەملەكەتىن، سيريا حالقىن توناۋدى توقتاتىپ، سيريادان مۇنايدى زاڭسىز تاسۋدى توقتاتۋى كەرەك دەگەن ورتاق ۇستانىمدارىمىز بار. الايدا ايماقتاعى جاعدايدى تۇراقتاندىرۋعا قاتىستى كەلىسپەۋشىلىكتەر بار. وڭىردە رەسەي-تۇرىك باقىلاۋ كونۆويلارى بىرلەسىپ جۇمىس ىستەيتىنى بەلگىلى. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، ايماقتا ۇزاق مەرزىمدى، تۇراقتى جاعدايدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بۇكىل اۋماقتى داماسك رەسمي بيلىگىنىڭ باقىلاۋىنا، ياعني، سيريا اراب رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ باقىلاۋىنا بەرۋ كەرەك. وسىدان كەيىن عانا سيريانىڭ رەسمي بيلىگىمەن ديالوگ جۇرگىزۋگە بولادى. مەنىڭ ويىمشا، بۇل جاعدايدى تۇراقتاندىراتىن شەشىم.

جالپى جۇمىس جالعاسۋدا. مەنىڭ بۇرىن دا ايتقانىمداي، رەسەي، تۇركيا، يران ۇشتىگىنىڭ بىرلەسكەن جۇمىسىنىڭ ارقاسىندا قازىر سيريا اۋماعىنىڭ 90 پايىزدان استامىن رەسمي بيلىك باقىلاپ وتىر جانە حالىقارالىق لاڭكەستىككە توقتاۋ سالىندى. بۇل بىرلەسكەن جۇمىستىڭ جەمىسى»، - دەدى پۋتين.
رەسەي پرەزيدەنتىنەن «ەۋروپا ەنەرگەتيكالىق داعدارىستى باستان كەشۋگە تاياۋ. ولار "گازپرومنىڭ" جاقىن ارادا گازدى وشىرەتىنىن دە ايتتى. ايتىڭىزشى، رەسەي وسى ەنەرگەتيكالىق داعدارىسقا كىنالى مە جانە "گازپروم" ءوز مىندەتتەرىن ودان ءارى جالعاستىرا ما؟» دەپ سۇرالدى.

بىرىنشىدەن، "گازپروم" ارقاشان ءوزىنىڭ بارلىق مىندەتتەمەلەرىن ورىندادى جانە ورىنداۋعا نيەتتى. ءبىزدىڭ سەرىكتەستەرىمىز ءوز قاتەلىكتەرىن ەش سەبەپسىز رەسەيگە، "گازپروم" – نىڭ موينىنا ىلە سالۋعا تىرىسادى.

بىراق ەنەرگيا كوزىن تاسىمالداۋ سالاسىندا نە بولىپ جاتىر؟ قاراڭىز، وتكەن جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا ەۋروپاداعى گازدىڭ 1000 تەكشە مەترى 100 ەۋرو بولدى. وتكەن جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا – 250 ەۋرو، بۇگىندە 1000 تەكشە مەترى 1700 ەۆروعا جەتتى.

مەن بۇل تۋرالى بىرنەشە رەت ايتقان بولاتىنمىن. ەنەرگيانىڭ ءداستۇرلى تۇرلەرىنىڭ ماڭىزىن ەلەمەيتىن جانە ءداستۇرلى ەمەس ەنەرگياعا سۇيەنگەن ەۋروپا ەلدەرىنىڭ ەنەرگەتيكالىق ساياساتى تۋرالى تاعى دا ايتقانىم دۇرىس پا؟

ءداستۇرلى ەمەس قاتىناستار سالاسىنا ابدەن ماماندانعان ولار ەنەرگەتيكا سالاسىندا دا ەنەرگيانىڭ ءداستۇرلى ەمەس تۇرلەرىنە: كۇن، جەل ەنەرگياسىنا سۇيەنۋدى قالادى. قىس ۇزاققا سوزىلدى، جەل تۇرمادى - ءبىتتى. ال ءداستۇرلى ەنەرگەتيكاداعى نەگىزگى كاپيتالعا ينۆەستيتسيالار بۇرىن قابىلدانعان ساياسي شەشىمدەرگە بايلانىستى ءتۇسىپ كەتتى: بانكتەر قارجىلاندىرمايدى، ساقتاندىرۋ كومپانيالارى ساقتاندىرمايدى، ال جەرگىلىكتى بيلىك ۋچاسكەلەردى جاڭا ازىرلەمەگە ساي بولمەيدى، قۇبىر جەلىسى جانە باسقا كولىك دامىمايدى. مىنە، وتكەن جىلدارداعى، وتكەن ونجىلدىقتاعى ساياساتتىڭ ناتيجەسى. وسىدان ءبارى باستالعان. رەسەي مەن گازپرومنىڭ قانداي-دا ءبىر ارەكەتتەرىنىڭ قاتىسى جوق»،- دەپ جاۋاپ بەردى پۋتين.

«پرەزيدەنت ەردوعان ۆلاديمير زەلەنسكي ەكەۋىڭىزگە كەلىسسوز ۇيىمداستىرىپ بەرە الاتىنىن بىرنەشە رەت ايتتى. ۋكراينا پرەزيدەنتىمەن كەزدەسۋگە دايىنسىز با؟» دەگەن سۇراققا پۋتين جاۋاپ بەردى: «ءيا، پرەزيدەنت ەردوعان جاعدايدى قالىپقا كەلتىرۋگە قاجەتتى جاعداي جاساۋ ءۇشىن كوپ جۇمىس اتقاردى. ستامبۋلداعى كەلىسسوزدەر ۇيىمداستىرىلدى. ءبىز كەلىسىمگە كەلۋ ءۇشىن اسكەرلەردى ۋكراينانىڭ ورتالىعىنان، كيەۆتەن شىعاردىق. بىراق كيەۆ بيلىگى كەلىسىمدەردى ورىنداۋدان باس تارتتى. كەلىسسوزگە قول جەتكىزۋگە از قالعان ەدى. سوندىقتان تۇپكىلىكتى ناتيجە، ارينە، ارا اعايىندىق قىلعاندارعا ەمەس، ۋاعدالاسۋشى تاراپتاردىڭ قول جەتكىزىلگەن كەلىسىمدەردى ورىنداۋعا دەگەن نيەتىنە بايلانىستى. ءبىز بۇگىن كيەۆ بيلىگىنىڭ مۇنداي نيەتى جوق ەكەنىن كورىپ وتىرمىز»،-دەدى پۋتين.

Abai.kz