وتكەن اپتادا ۋكراينا پرەزيدەنتى زەلەنسكيدىڭ مىنا ءبىر باستاماسى دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىردى دە، بۇعان دەيىن سوعىسقا قاتىستى بىرەگەي دە ورتاق كوزقاراس ۇستانىپ كەلە جاتقان پروۋكرايندىق قاۋىمداستىقتى قاق جاردى: ول ەۋرووداقتى رەسەيلىكتەرگە ۆيزا بەرمەۋگە شاقىردى.

ونىڭ پايىمداۋىنشا، ۋكرايناعا قارسى اشقان سوعىس ءۇشىن ساياسي جاۋاپكەرشىلىكتى تەك رەسەي باسشىلىعى عانا ەمەس، بۇكىل حالىق ءبولىسۋى ءتيىس، سول كەزدە شەتەلگە شىعا الماي قالعان جۇرتشىلىق كرەملگە سوعىستى توقتاتۋ تۋرالى تالاپتارىن قويا باستايدى.

راس، باسىندا بۇل باستاما ءبىراز قارسىلىق تۋدىرعانى راس. بىرەۋلەر ادام قۇقىنىڭ حالىقارالىق ستاندارتتارىن مەڭزەسە، ەكىنشىلەرى «پۋتين باستاعان بالەگە قاراپايىم حالىقتىڭ نەندەي قاتىسى بار؟»، «كرەملدىڭ باسقىنشىلىق ساياساتىنا قارسىلىق تانىتقاندار دا ءوز ەلىنەن بەزىپ جاتىر ەمەس، ولار نە ىستەمەك؟» دەگەن ساۋالدار قويا باستادى. وسى ىسپەتتەس سىندى ەستىگەن زەلەنسكي «ولاي بولسا، سوعىسقا قارسى بوپ، شەت ەل اسقان رەسەيلىكتەرگە «بوسقىن» دەگەن ءتيىستى مارتەبە بەرىلسىن» دەگەن ءۋاج ايتتى.

ءوز باسىم، زەلەنسكيدىڭ وسى باستاماسىن قولدايمىن!

ونىڭ مىناداي سەبەپتەرى بار.

بىرىنشىدەن، شىنىمەن دە سوعىستى دەرەۋ توقتاتپاسا، بولمايدى. قانشاما ادام قىرىلىپ جاتىر، وسىلاي جالعاسا بەرسە، ۋكراينا ەكونوميكاسىنىڭ اياققا تۇرىپ كەتۋىنىڭ ءوزى نەعايبىل: باتىس وعان ۇنەمى كومەكتەسە بەرمەيدى عوي، ونىڭ ءوزىنىڭ پروبلەمالارى شاش ەتەكتەن. بۇعان دەيىن جاريالانعان سانكتسيالار ۇزاق مەرزىمدە عانا ءوز ناتيجەسىن بەرەتىن سياقتى. مۇناي مەن گازعا تەلىنىپ قالعان رەسەي ەكونوميكاسى سۇمدىق سانكتسيالار جاريالانسا دا، باتىسقا وسى ەكى بايلىعىن ءالى دە ساتىپ، كۇنىنە شامامەن ءبىر ميلليارد دوللارداي پايدا تاۋىپ، بۇرىنعىداي بايلىققا كەنەلۋدە.

ەكىنشىدەن، مۇنداي قادام ەۋرووداقتىڭ ءوز شەكاراسىنىڭ ماڭىنداعى سوعىسقا كوزقاراسىن ءبىرشاما وزگەرتەر ەدى. العاشقى كەزدەگى اۋمەسەر كرەملگە «ءاي!» دەيتىندەي ءاۋپىرىم بۇگىندە سەزىلمەيدى. قىلىشىن سۇيرەپ قىس كەلەدى، سول سەبەپتى رەسەيلىك قۋات تاسىعىشتارعا ءزارۋ ەلدەر ءوز ۇستانىمىنان تۇپكىلىكتى اينىماسا دا، سوعىسقۇمار رەجيمگە جۇمسارا باستاعان سىقىلدى. مۇنىڭ ءوزى كرەملدىڭ قولتىعىنا سۋ بۇركىپ، ونى ودان سايىن ەشىرتىپ جىبەرەتىنى تۇسىنىكتى. وسىنداي كەزدە زەلەنسكي ۇسىنىپ وتىرعانداي توسىن دا ءتيىمدى باستامالار اۋاداي قاجەت.

ءۇشىنشى سەبەپتى باستى سەبەپ دەپ اتار ەدىم: XXI عاسىرداعى سوعىستار تىزىمىنە ەنگەن وسى قىرعىندى توقتاتار بىرنەشە كۇش بار.

ءبىرى – سوعىستى باستاعان جاق، ياعني، ماسكەۋ. بىراق، 24 اقپانداعى شەشىمىنىڭ قاتە بولعانىن سەزدە دە، ابدەن قاسارىسىپ العان پۋتين العان بەتىنەن قايتپايتىنداي.

ەكىنشىسى – كيەۆ، ول ءۇشىن ول كاپيتۋلياتسيا جاريالاپ، جەڭىلگەنىن مويىنداۋ كەرەك. بىراق وندايعا ماسقارا قادامعا بۇل كۇندەرى ءبىرتۇتاس ۇلت رەتىندە بىرىگىپ، رۋحتانعان، وراسان زور كۇشكە يە بولعان ۋكراين حالقى بارمايدى! ول حالىق ولىسپەي، بەرىسپەيدى، ويتكەنى ولار رەسەي سەكىلدى باسقا ەلدىڭ جەرىن باسىپ العان جوق، ءوز جەرىن، ءوز وتانىن قورعاپ جاتىر!

ءۇشىنشىسى – بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى سەكىلدى رەسمي قۇرىلىم. وكىنىشكە وراي، بۇگىندە بۇل ۇيىم مۇلدەم قاۋقارسىز، قولىندا حالىقارالىق قاقتىعىستاردى رەتتەيتىندەي مەحانيزمى جوق.

ءتورتىنشىسى - «ۇجىمدىق باتىس». بىراق ءوز باسىم ودان سوعىستى توقاتايىن دەگەن باتىل دا بىرجاقتى نيەتتى كورىپ وتىرعان جوقپىن.

بەسىنشىسى – رەسەي بيلىگىنىڭ ءوز ىشىندەگى ليبەرال، بەيبىتشىل كۇشتەر مەن سوعىستىڭ زاردابىن ابدەن شەگىپ، شەتەلدەگى بايلىقتارى مەن قىزىقتارىنان ايرىلىپ، ءمۇساپىر بوپ قالعان وليگارحتار. ولار ساراي توڭكەرىسىن ۇيىمداستىرىپ جىبەرادەن دە تايىنبايدى. ول دا مۇمكىن.

التىنشىسى – كالينينگراد پەن ساحالين، چۋكوتكا مەن داعىستان اراسىنداعى اۋماقتى الىپ جاتقان دەرەۆنيالاردا تۇرىپ جاتقان قاراپايىم حالىق. ءيا، ونىڭ دەنى «ۇلىرەسەيلىك شوۆينيزم» كەسەلىنە شالدىققان، رەسەيلىك رەسمي پروپاگاندا ۋىمەن ابدەن زومبيلانعان. بىراق، ماسكەۋلىك ءبىر دوسىم ايتقانداي: «ءپۋتيندى رەسەيلىك وپپوزيتسيا ەمەس، ەرتەڭگى كۇنى شەتەلدەن جەتكىزىلۋى توقتاعان پامپەرس پەن تامپاكس ىزدەپ الاڭدارعا شىققان ايەلدەردىڭ ءوزى-اق توڭكەرىپ تاستايدى!». سول ءۇشىن ەرتەڭگى كۇنى كەز كەلگەن رەسەيلىك ازامات شەتەلگە شىعا المايتىنداي جاعداي جاسالسا، سونىڭ تۇپكى سەبەبى پۋتين باستاعان سوعىس ەكەنىن ۇعىنا باستار ەدى.

ءسويتىپ، رەسەي حالقى ءپۋتيننىڭ جالقى جاۋاپكەرشىلىگىمەن قاتار، ءوزىنىڭ ۇلت رەتىندەگ جالپى جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىنىپ، سوعىسقا قارسى مىقتى قوزعالىس پايدا بولىپ، مىنا قانيتوگىس قىرعىن توقتار ەدى!

باسقاشا امالىن مەن ازىرشە كورىپ وتىرعان جوقپىن!

ءامىرجان قوسان

Abai.kz