(ەكىنشى حات)

مەن بۇعان دەيىن سىزگە جازعان ەدىم جانە سەنىمدىلىك اۋانىندا جازىپ ەدىم. ارادا بەس جىل وتكەن سوڭ مەن سىزگە ءبىزدىڭ نەلىكتەن كۇشتى ەكەندىگىمىزدى ايتتىم: ويتكەنى ءوز ءىسىمىزدىڭ دۇرىستىعىنا كوز جەتكىزۋ ءۇشىن اينالما جولدى وتكەردىك، ويتكەنى بىزدىكى وڭ ەكەندىگىنە كۇمانمەن الاڭداپ داعداردىق، ويتكەنى ءوزىمىزدىڭ جاقسى كورەتىندەرىمىزدىڭ بارلىعىن بولمەي ءبىرتۇتاس قابىلدايمىز دەپ ەسسىزدىككە ۇرىندىق. بىراق بۇعان قايتا ورالۋ ارتىقتىق ەتپەيدى. مەن سىزگە ايتقانىمداي، ءبىز وسى اينالما جول ءۇشىن قىمبات قۇن تولەدىك. ادىلەتسىزدىك جاساۋدىڭ قاتەرىنىڭ ورنىنا داعدارۋدى ءجون كوردىك.  سونىمەن بىرگە وسى ءجۇرىپ وتكەن جولىمىزدىڭ ءوزى ءبىزدىڭ قازىرگى كۇشتىلىگىمىزگە جەتكىزدى، جانە ءدال سول ءۇشىن ءبىز جەڭىسكە تۇپكىلىكتى جاقىندادىق.

(ەكىنشى حات)

مەن بۇعان دەيىن سىزگە جازعان ەدىم جانە سەنىمدىلىك اۋانىندا جازىپ ەدىم. ارادا بەس جىل وتكەن سوڭ مەن سىزگە ءبىزدىڭ نەلىكتەن كۇشتى ەكەندىگىمىزدى ايتتىم: ويتكەنى ءوز ءىسىمىزدىڭ دۇرىستىعىنا كوز جەتكىزۋ ءۇشىن اينالما جولدى وتكەردىك، ويتكەنى بىزدىكى وڭ ەكەندىگىنە كۇمانمەن الاڭداپ داعداردىق، ويتكەنى ءوزىمىزدىڭ جاقسى كورەتىندەرىمىزدىڭ بارلىعىن بولمەي ءبىرتۇتاس قابىلدايمىز دەپ ەسسىزدىككە ۇرىندىق. بىراق بۇعان قايتا ورالۋ ارتىقتىق ەتپەيدى. مەن سىزگە ايتقانىمداي، ءبىز وسى اينالما جول ءۇشىن قىمبات قۇن تولەدىك. ادىلەتسىزدىك جاساۋدىڭ قاتەرىنىڭ ورنىنا داعدارۋدى ءجون كوردىك.  سونىمەن بىرگە وسى ءجۇرىپ وتكەن جولىمىزدىڭ ءوزى ءبىزدىڭ قازىرگى كۇشتىلىگىمىزگە جەتكىزدى، جانە ءدال سول ءۇشىن ءبىز جەڭىسكە تۇپكىلىكتى جاقىندادىق.

ءيا، مەن مۇنىڭ بارلىعى جايىندا سىزگە جازعان ەدىم جانە سەنىمدىلىك تۇرعىسىندا - ءبىر دە ءبىر تۇزەتۋسىز، قالامىمدى توقتاتپاستان جازدىم. راسىندا، مەنىڭ بارلىعىن دا وي ەلەگىنەن وتكىزۋگە ۋاقىتىم جەتكىلىكتى بولدى. ادەتتە، تۇندە ويلانادى. مىنە، ءۇش جىل بويى سىزدەردىڭ ارقاڭىزدا ءبىزدىڭ قالالارىمىز بەن جۇرەگىمىزدى ءتۇن باستى. مىنە، ءۇش جىل بويى ءبىز قاراڭعى تۇنەكتە ويىمىزدى قايرايمىز، قازىر ول ابدەن شىڭدالىپ سىزدەرگە قارسى شىعۋدا. ەندى مەن اقىل-وي مەن پاراسات تۋرالى ايتا الامىن. بولماسا، قازىر ءبىز جەتكەن سەنىمدىلىك كەزىندە ءبارى ءوز ورنىنا كەلىپ تۇسىنىكتى بولماق، جانە اقىل-وي مەن پاراسات باتىلدىققا ءوز كەلىسىمىن بەرگەن. ەندەشە، اقىل-وي جونىندە سونشالىق جەڭىل ويلاعان ءسىز ءۇشىن ونىڭ سوناۋ الىستان قايتا ورالىپ تاريحقا قايتا كىرىسۋى كۇتپەگەن توسىن جاعداي بولعانى انىق. وسى ارادا مەن سىزگە تاعى دا قايرىلعىم كەلەدى.

مەن بۇل جونىندە تومەندە ايتامىن - سەنىمدىلىك ءوز-وزىنەن ءالى دە جۇرەكتى قۋانتپايدى. مەنىڭ جازىپ وتىرعانىمنىڭ بارلىعىن وسى ماعىنادا قابىلداۋ كەرەك. الدىمەن مەن سىزبەن ەسكى دوستىعىمىزدىڭ الدىنداعى پارىزىمدى ورىنداعىم كەلەدى. مەن ءسىزدىڭ: «ءسىز ءوز وتانىڭىزدى سۇيمەيسىز!» - دەگەن ءالى دە ەسىمنەن كەتپەي جۇرگەن شۇعىل، توتەنشە  پىكىرىڭىزگە جاۋاپ بەرگەنمىن.  ەندى مەن ءسىزدىڭ «اقىل-وي» ءسوزىن مىسقىلمەن قارسى العانىڭىزعا جاۋاپ بەرەيىن. «اقىل-ويدىڭ بارلىق كورىنىسىندە، - دەدىڭىز ءسىز ماعان، - فرانتسيا وزىنەن-ءوزى بەزىنەدى. سىزدەردىڭ ينتەللەكتۋالدارىڭىز وتانىنىڭ ورنىنا، مىنەزىنە قاراي، تورىعۋشىلىقتى نەمەسە كوز جەتپەيتىن اقيقاتتى قۋالايدى.  ال، ءبىز بولساق

گەرمانيانى اقيقاتتان جوعارى قويامىز،  تاۋەكەلدەن تىس قابىلدايمىز. ءبىر قاراعاندا بۇل دۇرىس ەدى.  بىراق، مەنىڭ ايتقانىمداي، ەگەر ءبىز وتانىمىزدان ادىلەتتىلىكتى ارتىق باعالايتىنداي كورىنسەك، ول ءبىزدىڭ ءوز وتانىمىزدى ادىلەتتىلىك ەلى جانە شىندىق پەن ءۇمىت ەلى رەتىندە كورگىمىز كەلگەندىكتەن. ءبىزدى سىزدەردەن ەرەكشەلەندىرەتىن دە وسى تالابىمىز. سىزدەرگە ءوز ەلىڭىزدىڭ قۋاتتىلىعىنا قىزمەت ەتۋ جەتكىلىكتى ەدى، ال ءبىز ءوز ەلىمىزگە ونىڭ شىنايى كەلبەتىن قايتارۋدى ارماندادىق. سىزدەر ناقتى ساياساتقا قىزمەت ەتۋدەن قاناعات الدىڭىزدار، ال ءبىز، ءتىپتى، ەڭ سوراقى اداسۋعا تاپ بولساق تا، ار-نامىس ساياساتىن ۇستانۋدىڭ كومەسكى يدەياسىن ساقتاپ وعان قايتا ورالۋدامىز. مەن «ءبىز» دەپ ايتىپ وتىرعاندا ءبىزدىڭ بيلىك باسىنداعىلاردى ايتىپ وتىرعان جوقپىن. ال وسى بيلىكتەگىلەردىڭ قانشالىقتى ماڭىزى بار؟

ءسىز وسى ارادا قالايشا جىميىپ وتىرعانىڭىزدى ويشا سەزىنەمىن. ءسىز ەشقاشان سوزگە سەنگەن ەمەسسىز. مەن دە سولاي، بىراق مەن وزىمە ودان دا از سەنەمىن. ءسىز مەنى وزدەرىڭىز جۇرگەن جانە اقىل-وي اقىل-ويدان ۇيالاتىن جولعا يتەرمەلەۋگە تىرىستىڭىز. سول كەزدىڭ وزىندە مەن سىزگە ىلەسپەدىم. بىراق قازىر مەن سىزگە بۇرىنعىدان زور سەنىممەن جاۋاپ بەرەر ەدىم. اقيقات دەگەن نە؟ - دەدىڭىز ءسىز. ارينە، بۇعان جاۋاپ بەرۋ وڭاي ەمەس، الايدا ءبىز جالعاندىقتىڭ نە ەكەندىگىن بىلەمىز: بۇل ءدال سول سىزدەردىڭ بىزگە ۇيرەتپەكشى بولعاندارىڭىز. رۋح دەگەنىمىز نە؟  بىزگە وعان قاراما-قارسى نارسە ءمالىم - ادام ءولتىرۋ. ادام دەگەن نە؟  بىراق بۇل ارادا مەن ءسىزدى توقتاتامىن، ايتپەسە  ونى ءبىز بىلەمىز. ادام - ءتۇپتىڭ تۇبىندە ارقاشان تيراندار مەن قۇدايلاردى قۇلاتاتىن كۇش. شىندىقتىڭ ءوزى رەتىندە ول انىقتاۋدى قاجەت ەتپەيدى. ادامنىڭ تاپ وسىناۋ وزدىگىنەن تۇسىنىكتى تابيعاتىن ءبىز قۇتقارۋىمىز قاجەت، ءبىزدىڭ قازىرگى سەنىمدىلىگىمىز ادام تابيعاتىنىڭ تاعدىرى مەن ءبىزدىڭ وتانىمىزدىڭ تاعدىرى اجىراعىسىز بايلانىستا ەكەندىگىنەن تۋىندايدى. ەگەر ەشتەڭەنىڭ دە ءمانى جوق بولسا، سىزدەردىكى ءجون بولار ەدى. بىراق، ماعىناسىن جوعالتپايتىن دۇنيە دە بار.

تاعى دا ءبىر قايتالاۋ ارتىقتىق ەتپەيدى: ءدال وسىعان كەلگەندە ءبىزدىڭ ارامىز اجىرايدى. ءبىزدىڭ وتاندى ءتۇسىنۋىمىز دوستىق، ادام، باقىت، اقيقاتقا قۇشتارلىق سىندى وزگە دە ۇلى ۇعىمدار اراسىندا ونى ءوز ورنىنا قويدى. بۇل وعان قاتىستى ءبىزدى قاتال بولۋعا ماجبۇرلەدى. بىراق اقىر اياعىندا بىزدىكى وڭ بولىپ شىقتى. ءبىز وعان قۇلداردى بەرگەن جوقپىز، ول ءۇشىن ءبىز ەشتەڭەنى دە تومەندەتپەدىك. اقيقاتتى انىقتاپ العانشا ءبىز توزىمدىلىكپەن كۇتتىك، ونىڭ وتەۋى رەتىندە قايعى مەن ازاپتى كۇندەردە ءوزىمىز قۇرمەت تۇتاتىن نارسەنىڭ بارلىعى ءۇشىن كۇرەسۋدىڭ قۋانىشتى مۇمكىندىگىنە يە بولدىق. ال سىزدەر، كەرىسىنشە،  ادام بويىندا وتانعا جاتپايتىننان باسقانىڭ بارلىعىنا قارسى سوعىس اشتىڭىزدار. سىزدەردىڭ قۇرباندىقتارىڭىزدىڭ ءمانى جوق، ويتكەنى سىزدەردىڭ قۇندىلىق يەرارحيالارىڭىز بۇلىنگەن. سىزدەر جۇرەكتى عانا ەمەس، اقىل-ويدى دا ساتىپ كەتتىڭىزدەر، سوندىقتان ول ءوزى ءۇشىن كەك الۋدا. سىزدەر وعان ءتان نارسەنى تولەمەدىڭىزدەر، اۋىر قۇندى تۇسىنە المادىڭىزدار. جەڭىلىستىڭ شىڭىراۋ تۇبىنەن مەن سىزگە ءدال وسى سىزدەردى كۇيرەتەتىندىگىن ايتۋدان قورىقپايمىن.

ودان دا مەن سىزگە مىنانى ايتىپ بەرەيىن. فرانتسيانىڭ الدەبىر مەكەنىندە تاڭعا جاقىن ون ءبىر فرانتسۋز ازاماتى جۇك كولىگىندە قارۋلى سولداتتاردىڭ كۇزەتىمەن مەن بىلەتىن ءبىر تۇرمەدەن زيراتتارعا قاراي كەلە جاتتى، ولاردى سىزدەر سول جەردە اتىپ ولتىرۋگە ءتيىس ەدىڭىزدەر. وسى ون ءبىردىڭ بەس-التاۋىنىڭ موينىندا كەيبىر كىنالارى بار: ۇنپاراق، جاسىرىن كەزدەسۋلەر، ال ەڭ اۋىرى - باسقىنشىلارعا قىزمەت ەتۋدەن باس تارتۋ. ولار كۋزوۆتە ەش قوزعالىسسىز وتىر، ارينە ولار قورقىنىشتى سەزىنەدى،  بىراق ەگەر ولاي ايتۋعا بولسا، ءاربىر ادام بەلگىسىزدىك الدىندا سەزىنەتىن قاتارداعى قورقىنىش، ولاردىڭ قورقىنىشىنا باتىلدىقتارى تەڭەسكەندەي ەدى. قالعاندارىنىڭ ەشقانداي كىناسى جوق. ولار ءبىر قاتەلىكتىڭ نەمەسە نەمقۇرايدىلىقتىڭ قۇرباندارى بولاتىندىعىن بىلەدى، سوندىقتان وسى ءسات ولار ءۇشىن تىپتەن اۋىر. ولاردىڭ اراسىندا ون التى جاسار بالا بار. ءسىز ءبىزدىڭ جەكىنشەكتەردىڭ قانداي بولاتىندىعىن بىلەسىز، مەن ول تۋرالى ايتىپ جاتپايىن. بالا ۇيالۋدى بىلمەستەن ۇرەي قۇشاعىندا. جەككورىنىشتى كۇلكىڭىزبەن جىميماڭىز، ونىڭ ءتىسى-تىسىنە تيمەيدى. بىراق سىزدەر ونىڭ جانىنا سۆياششەننيكتى وتىرعىزدىڭىزدار، ونىڭ مىندەتى - بۇل ادامداردىڭ اقىرعى ساعاتتاعى ازاپتى ارپالىسىن جەڭىلدەتۋ. ءولىم كۇتىپ تۇرعان ادامدارعا الداعى ءومىر تۋرالى ايتۋدىڭ ەش ءمانى جوق دەسەم قاتەلەسپەسپىن. ولاردى كۇتىپ تۇرعان ورتاق مولا ءبارىنىڭ اقىرى ەكەندىگىنە سەنبەۋدىڭ ءوز قيىن. جۇك ماشيناسىنداعى تۇتقىندار ءۇنسىز. سۆياششەننيك بۇرىشتا ءبۇرىسىپ وتىرعان بالاعا بۇرىلدى. بۇل ونى جاقسىراق تۇسىنەدى. بالا بۇل داۋىسقا جاۋاپ بەردى دە، وعان ءبىر ءۇمىت ورالعانداي.  دۇلەي ۇرەيدىڭ كەزىندە كەيدە سولاي بولادى، ادام سويلەسە: مۇمكىن ءبارىنىڭ رەتى كەلەر. «مەن ەشتەڭە جاساعان جوقپىن»، - دەيدى بالا. «ءيا، - دەيدى وعان سۆياششەننيك، - بىراق اڭگىمە ول جايىندا ەمەس. ساعان ولىمگە دايىندالۋ كەرەك». - «مەنى تۇسىنبەۋى مۇمكىن ەمەس». - «مەن سەنىڭ دوسىڭمىن، بالكىم، سەنى تۇسىنەمىن. الايدا ەندى كەش. مەن سەنىڭ جانىڭدا بولامىن، قۇداي تاعالا دا سەنىڭ جانىڭدا بولادى. كورەسىڭ، بۇل جەڭىل بولادى». سۆياششەننيك قۇداي تۋرالى ايتىپ وتىر. بالا قۇدايعا سەنە مە؟ ءيا، سەنەدى. دەمەك، ول ونى كۇتىپ تۇرعان تىنىشتىقپەن سالىستىرعاندا، ەشتەڭەنىڭ ءمانى جوق ەكەندىگىن بىلەدى. بىراق ءدال وسى تىنىشتىق بالانى ۇرەيلەندىرەدى. «مەن سەنىڭ دوسىڭمىن»، - دەپ قايتالايدى سۆياششەننيك.

قالعاندارى ۇندەمەيدى. ولار تۋرالى دا ويلانۋ كەرەك. سۆياششەننيك بالادان بەتىن بۇرىپ، ۇندەمەي وتىرعان توپقا جاقىندايدى. ماشينا تاڭعى شىقتان دىمقىلدانعان جولمەن جاي ءجۇرىپ كەلەدى. وسى تاڭعى مۇنارلى ءساتتى كوزگە ەلەستەتىڭىزشى، ەرتە تۇرعىزىلعان ادامداردىڭ جىلى ءيىسى، كورىنبەسە دە قۇستاردىڭ داۋسىنان، جەگىلگەن اتتاردىڭ پىرىلىنان اڭعارۋعا بولاتىن اۋىلدى مەكەن. بۇرىشقا تىعىلعان بالا ماشينانىڭ ءۇستىن جاپقان برەزەنت پەن بورتتىڭ اراسىندا ازداعان قۋىس بار ەكەنىن بايقايدى. ول وعان سىياتىنداي ەكەن. بالا ويلانباستان برەزەنتتى كوتەرىپ، اشىلعان قۋىستان سەكىرىپ كەتەدى. جەرگە قۇلاعان ادامنىڭ دىبىسى جانە تەز باسقان قادامدارى ءسال عانا ەستىلەدى دە قايتادان تىنىشتىق ورنايدى. بىراق برەزەنتتىڭ جالپىلداعان دىبىسى مەن دالادان كىرگەن سالقىن اۋا سۆياششەننيك پەن تۇتقىنداردىڭ نازارىن اۋدارادى. ءبىر سەكونت سۆياششەننيك ادامدارعا، ال ولار سۆياششەننيككە قارايدى. وسى ساتتە ءوزىن قۇدايعا قىزمەت ەتۋگە ارناعان ادام جان-دۇنيەسىنە ساي شەشىم قابىلداۋى ءتيىس، - ول جازالاۋشىلار جاعىندا ما، الدە ازاپتالۋشىلار جاعىندا ما. بىراق، مىنە ول ماشينانىڭ توبەسىن ۇرعىلاپ ۇلگەردى. «Achtung!».  دابىل كوتەرىلدى.  ەكى سولدات كۋزوۆكە كوتەرىلىپ تۇتقىندارعا مىلتىقتارىن كەزەندى. قالعان ەكەۋى دالاعا قاراي جۇگىردى. سۆياششەننيك جول جاعاسىندا تۇرىپ تۇمان اراسىنان ولاردىڭ ارتىنان قارايدى. ماشيناداعىلار قۋعىنشىلاردىڭ شۋىن، تۇنشىققان داۋىستاردى، مىلتىق ءۇنىن، تىنىشتىقتى، سوسىن قايتادان بىرتە-بىرتە جاقىنداي تۇسكەن ادام داۋىستارىن، اقىرىندا ەتىكتەردىڭ ءدۇرسىلىن ەستىدى. بالانى قايتادان الىپ كەلىپتى. وعان وق تيمەگەن، بىراق ول بەيمالىمدىككە تاپ بولىپ، قايدا قاشارىن بىلمەي، رۋحى ءتۇسىپ توقتاپ قالعان. كونۆويرلار ونى سۇيرەلەپ اكەلە جاتىر. بالانى ۇرعان، بىراق سونشالىق قاتتى ەمەس. ەڭ باستىسى الدا. ول سۆياششەننيككە قارامايدى، ءيا، باسقا ەشكىمگە دە قارامايدى.  سۆياششەننيك شوپىردىڭ جانىنا كابيناعا وتىردى. كۋزوۆتا ونى قارۋلى سولدات اۋىستىردى. بۇرىشقا تاستالعان بالا جىلامايدى. برەزەنت پەن بورتتىڭ اراسىنداعى تەسىككە قاراعان ول تاڭعى جارىقتا ارتتا قالىپ بارا جاتقان جولعا تەسىلەدى.  

مەن ءسىزدى بىلەمىن، ودان ارعىسى سىزگە جاقسى ءمالىم. بىراق ءسىز ماعان بۇل وقيعانى كىم ايتىپ بەرگەندىگىن ءبىلۋىڭىز ءتيىس. مۇنى ايتقان فرانتسۋز سۆياششەننيگى. ول ماعان ايتىپ ەدى: «مەن بۇل ادام ءۇشىن ۇيالامىن، بىراق مەن ءبىر دە ءبىر فرانتسۋز سۆياششەننيگى ءوز قۇدايىن كىسى ءولتىرۋ قىزمەتىنە قويۋعا كەلىسپەيتىندىگىنە قۋانامىن». بۇل ايتقانى دۇرىس ەدى. راسىندا بۇل نەمىس سۆياششەننيگى تۋرا ءسىز سياقتى ويلادى. وعان ءوز وتانىنىڭ قىزمەتىنە بارلىعىن، ءتىپتى ءوزىنىڭ ءدىنىن دە قويۋ تابيعي نارسە بولىپ كورىنەدى. ءتىپتى سىزدەردىڭ قۇدايلارىڭىز دا سوعىسقا جۇمىلدىرىلعان. ءسىز ايتقانداي، ولار سىزدەرمەن بىرگە، بىراق ولار كۇشتەۋمەن جۇمىلعان.  سىزدەر ەندىگى ەشتەڭەنى دە اجىراتا المايسىزدار، سىزدەر تەك قانا العا ۇمتىلۋعا قابىلەتتىسىزدەر. ەندى سىزدەر مىلقاۋ اشۋدان عانا كۇش الىپ سوعىسىپ جاتىرسىزدار، ويدى رەتتەۋدىڭ ورنىنا  قارۋ مەن سوققىنى عانا ويلاپ، ءبارىن تۇتاس شاتاستىرىپ الىپ، وزدەرىڭە تاڭىلعان يدەيانىڭ سوڭىنان كوزسىز ۇمتىلاسىزدار. بىزگە كەلسەك، ءبىز اقىل-ويدىڭ تالابىمەن جانە ونىڭ داعدارۋىمەن جۇردىك. اشۋدىڭ الدىندا ءبىز كۇشتى بولمادىق. بىراق، مىنە اينالما جول اياقتالدى. ءبىز اقىل-ويعا اشۋدى قوسۋىمىز ءۇشىن سىزدەردىڭ جاس بالانى ولتىرۋلەرىڭىز جەتكىلىكتى بولدى، ەندى ءبىز بىرگە قارسى ەكەۋمىز. اشۋ جونىندە سويلەسەيىك.

ەسىڭىزگە ءتۇسىرىڭىز.  سىزدەردىڭ باستىقتارىڭىزدىڭ ءبىرىنىڭ اياق استىنان تۋىنداعان اشۋىنىڭ كۋاسى بولىپ مەن تاڭقالىسىمدى ءبىلدىردىم، ءسىز ماعان ايتتىڭىز: «بۇل دا جاقسى. بىراق ءسىز مۇنى تۇسىنە المايسىز. فرانتسۋزدارعا ءبىر قاسيەت جەتپەيدى - اشۋلاناۋعا قابىلەتتىلىك». جوق، بۇل ولاي ەمەس، بىراق فرانتسۋزدار قاسيەتتى تالعاي بىلەدى. ولار ونى قاجەت كەزىندە عانا كورسەتەدى. بۇل ولاردىڭ اشۋىنا ءۇنسىز قۋات بەرەدى، ونى سىزدەر ەندى عانا كورە باستادىڭىزدار. وسىنداي ەرەكشەلىگى بار، ماعان  بەلگىلى جالعىز اشۋعا مىنگەن مەن ءسوزىمنىڭ اياعىندا مىنانى ايتايىن.

بولماسا، مەن سىزگە ايتقانداي سەنىمدىلىك ءاردايىم جۇرەكتى قۋانتا بەرمەيدى. وسى اينالما جول كەزىندە ءبىز نەنى جوعالتقانىمىزدى بىلەمىز،  وزىڭمەن ءوزىڭ كەلىسكەن جاعدايدا سوعىسۋدىڭ قىمبات قۋانىشى ءۇشىن قانداي قۇن تولەگەنىمىزدى بىلەمىز. ءبىز ءوزىمىزدىڭ جوعالتقاندارىمىزدىڭ ورنى تولماستىعىن وتكىر سەزىنەتىندىكتەن، جۇرگىزىپ وتىرعان سوعىسىمىز جەڭىسكە دەگەن قانشالىق سەنىمدىلىكپەن بولسا، سونشالىق  قاسىرەتپەن تاڭبالانعان.  ءسوزدىڭ جاي ماعىناسىنداعى سوعىس ءبىزدى قاناعاتتاندىرمادى. ءبىز وعان ادامدىق تۇرعىدا دايىن بولمادىق. ءبىزدىڭ حالقىمىز ازاماتتىق سوعىستى، تاباندى، ۇجىمدىق كۇرەستى، ءسوزسىز قۇرباندىقتى تاڭداپ الدى. بۇل سوعىسقا ول ءوزى كوتەرىلدى، اقىماق ءارى وپاسىز ۇكىمەتتىڭ بۇيرىعىمەن كوتەرلگەن جوق، سوعىستا ول ءوزىن تاپتى، ونى جۇرگىزە وتىرىپ، ءوزىنىڭ ۇلتتىق سانا-سەزىمىن قورعاۋدا.  بىراق وزىنە وسىنداي بايلىقتى بەرە وتىرىپ،  اسا اۋىر قۇن تولەۋدە.  بۇل ارادا دا ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ ءسىزدىڭ حالقىڭىزعا قاراعاندا ەڭبەگى زور. ايتپەسە، ونىڭ ەڭ ۇزدىك ۇلدارى قازا تابۋدا - مەنى بارىنەن دە قاتتى قينايتىنى وسى. ادەتتەگى سوعىستىڭ قاندى قىرعىنىنىڭ ءوز ارتىقشىلىقتارى بار: ءولىم ەشكىمدى تاڭداماستان ءبارىن جالمايدى. ءبىز جۇرگىزىپ جاتقان سوعىستا باتىلدىق ءوزىن دە سوققىنىڭ الدىنا قويادى - سىزدەر كۇن سايىن ءبىزدىڭ رۋحىمىزدىڭ ەڭ تازالىعىن بىلدىرەتىندەردى اتىپ جاتىرسىزدار. بولماسا، سىزدەردىڭ بارشا قارابايىرلاقتىرىڭىزبەن بىرگە سىزدەر سۇڭعىلالىقتان دا ايىرىلماعانسىزدار. سىزدەر نەنى تاڭداۋ كەرەكتىگىن ەشقاشان بىلگەن ەمەسسىزدەر، بىراق نەنى قۇرتۋ كەرەكتىگىن بىلەسىزدەر. ال، ءبىز رۋحتى قورعاۋشىلار رەتىندە، سوعان قاراماستان، ونى جەتكىلىكتى قۋاتتى كۇش جانشيتىن بولسا، رۋحتىڭ ءولۋى مۇمكىن ەكەندىگىن بىلەمىز. بىراق ءبىز باسقا كۇشكە سەنەمىز. بەتتەرىن وق وسىپ تۇسكەن ءۇنسىز، دۇنيەدەن تەرىس بۇرىلعان قۇرباندارىڭىزدىڭ جۇزىنە قاراپ وتىرىپ، سىزدەر ءبىزدىڭ شىندىعىمىزدىڭ دا كەلبەتىن بۇزامىز دەپ ويلايسىزدار. بىراق سىزدەر كۇرەستەگى فرانتسيانىڭ تاباندىلىعىن ەسكەرمەيسىزدەر. قيىن ساعاتتا ءبىزدى ىشقىنعان ءۇمىتىمىز قولدايدى: ءبىزدىڭ جولداستارىمىز جازالاۋشىلاردان جانە سانسىز وقتاردان توزىمدىرەك بولادى. ءسىز كورىپ وتىرسىز فرانتسۋزدار اشۋعا قابىلەتتى.

جەلتوقسان  1943
اۋدارعان مۇحتار كارىباي
Abai.kz