ۇلتتىق ارناعا - 55 جىل!
1951 جىلدىڭ 22 ناۋرىزى كۇنى كسرو مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ قاۋلىسىمەن بۇكىلوداقتىق راديواقپارات كوميتەتىنىڭ قۇرامىندا كسرو-نىڭ ورتالىق تەلەديدارى قۇرىلدى.
1957 جىلدىڭ باسىندا باسىندا ۇكىمەت راديو جانە تەلەديداردى مادەنيەت مينيسترلىگى قۇرامىنان بولەك شىعارۋ تۋرالى شەشىم شىعاردى. ءسويتىپ، 1957 جىلدىڭ 29 ماۋسىمىندا قازاق سسر مينيسترلەر كەڭەسى تەلەۆيزيا جانە راديوحابارلارى جونىندەگى كوميتەت قۇرۋ تۋرالى قاۋلى قابىلدادى.
1958 جىلى قازاقستاندا تۇڭعىش رەت تەلەۆيزيا پايدا بولدى. سول كەزدەگى رەسپۋبليكا استاناسى الماتىنىڭ تۇرعىندارى 8 ناۋرىز كۇنى تۇڭعىش رەت ءوز ەكراندارىندا قازاق تەلەديدارىنىڭ العاشقى ديكتورلارى: زۇلحيا جۇماتوۆا مەن نەيليا وماروۆانىڭ ديدارىن كوردى. ولار كوپشىلىكتى الماتىدا تەلەديدار حابارلارىنىڭ باستالۋىمەن، ال، ايەلدەر قاۋىمىن مەرەكەلەرمەن قۇتتىقتاپ، جىلى لەبىز ءبىلدىردى. «ۇكىمەت مۇشەسى» اتتى كوركەم فيلم كورسەتىلدى. وسىلاي، قازاق توپىراعىندا «كوگىلدىر ەكران» دەگەن اتپەن، ونەردىڭ جاڭا ءتۇرى «تەلەديدار» ومىرگە كەلدى. بۇل كەزدە الماتى قالاسىندا بار-جوعى 4000, الماتى وبلىسىندا 100-گە تارتا تەلەديدار بار ەدى.
قازاق تەلەديدارى رەسمي تۇردە 16 ناۋرىزدا اشىلدى. رەسپۋبليكامىزداعى العاشقى تەلەحابارلاردى دايارلاپ، ەفيرگە بەرۋگە الماتى تەلەستۋدياسىنىڭ تۇڭعىش ديرەكتورى ح.ابىلعازين، باس رەداكتورلار س.نۇرعالىموۆ، ي.ساۆۆين، باس رەجيسسەر ل.عالىمجانوۆا، تەلەوپەراتورلار ي.سميرنوۆ، ي.ساگيتوۆ، سۋرەتشى ە.نەميرسكي ت.ب. قاتىستى.
1951 جىلدىڭ 22 ناۋرىزى كۇنى كسرو مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ قاۋلىسىمەن بۇكىلوداقتىق راديواقپارات كوميتەتىنىڭ قۇرامىندا كسرو-نىڭ ورتالىق تەلەديدارى قۇرىلدى.
1957 جىلدىڭ باسىندا باسىندا ۇكىمەت راديو جانە تەلەديداردى مادەنيەت مينيسترلىگى قۇرامىنان بولەك شىعارۋ تۋرالى شەشىم شىعاردى. ءسويتىپ، 1957 جىلدىڭ 29 ماۋسىمىندا قازاق سسر مينيسترلەر كەڭەسى تەلەۆيزيا جانە راديوحابارلارى جونىندەگى كوميتەت قۇرۋ تۋرالى قاۋلى قابىلدادى.
1958 جىلى قازاقستاندا تۇڭعىش رەت تەلەۆيزيا پايدا بولدى. سول كەزدەگى رەسپۋبليكا استاناسى الماتىنىڭ تۇرعىندارى 8 ناۋرىز كۇنى تۇڭعىش رەت ءوز ەكراندارىندا قازاق تەلەديدارىنىڭ العاشقى ديكتورلارى: زۇلحيا جۇماتوۆا مەن نەيليا وماروۆانىڭ ديدارىن كوردى. ولار كوپشىلىكتى الماتىدا تەلەديدار حابارلارىنىڭ باستالۋىمەن، ال، ايەلدەر قاۋىمىن مەرەكەلەرمەن قۇتتىقتاپ، جىلى لەبىز ءبىلدىردى. «ۇكىمەت مۇشەسى» اتتى كوركەم فيلم كورسەتىلدى. وسىلاي، قازاق توپىراعىندا «كوگىلدىر ەكران» دەگەن اتپەن، ونەردىڭ جاڭا ءتۇرى «تەلەديدار» ومىرگە كەلدى. بۇل كەزدە الماتى قالاسىندا بار-جوعى 4000, الماتى وبلىسىندا 100-گە تارتا تەلەديدار بار ەدى.
قازاق تەلەديدارى رەسمي تۇردە 16 ناۋرىزدا اشىلدى. رەسپۋبليكامىزداعى العاشقى تەلەحابارلاردى دايارلاپ، ەفيرگە بەرۋگە الماتى تەلەستۋدياسىنىڭ تۇڭعىش ديرەكتورى ح.ابىلعازين، باس رەداكتورلار س.نۇرعالىموۆ، ي.ساۆۆين، باس رەجيسسەر ل.عالىمجانوۆا، تەلەوپەراتورلار ي.سميرنوۆ، ي.ساگيتوۆ، سۋرەتشى ە.نەميرسكي ت.ب. قاتىستى.
60-جىلدارى فۋتبول ماتچتارىنان، كونتسەرتتەردەن، مەرەكەلىك ءىس-شارالاردان تىكەلەي ەفيردەگى رەپورتاجدار جۇرگىزىلە باستادى. كت-6 دەپ اتالاتىن كامەرالاردىڭ سالماعى 60 كيلوگراممعا دەيىن جەتەتىن.
1958 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا الماتى ستۋدياسى بۇكىلوداقتىق ەكرانعا بەس ساعاتتىق باعدارلامامەن شىقتى. بۇل تۇستا قازاق ادەبيەتى مەن ونەرىنىڭ ون كۇندىگى ءجۇرىپ جاتقان بولاتىن. سول جىلدارداعى قيىندىقتارعا قاراماستان 1959 جىلدىڭ ساۋىرىنە دەيىن قازاق تەلەديدارى 333 باعدارلاما دايىنداپ، 497 كينوفيلم مەن كينوجۋرنال دايىداپ ۇلگەردى.
وتكەن عاسىردىڭ 70-80-ءشى جىلدارى قاز تۆ ءتۇرلى-ءتۇستى بەينەگە كوشتى. ترانسلياتسيانىڭ ۇزاقتىعى 7 ساعاتقا، قىزمەتكەرلەر سانى 412-گە جەتتى. 11 باس رەداكتسيا، 4 شىعارماشىلىق بىرلەستىك جۇمىس ىستەدى. بۇل كەزدەرى الماتىداعى ءتۇرلى ءتۇستى «كوك ساندىقتىڭ» سانى 71 مىڭعا، اق-قارا «كوك ساندىقتىڭ» سانى 294,1 مىڭعا جەتكەن-ءدى.
1994 جىلى 4 ساۋىردە قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعىمەن «قازاقستان تەلەديدارى مەن راديوسى» رەسپۋبليكالىق كورپوراتسياسى بولىپ قۇرىلدى. 2002 جىلدان «قازاقستان» ۇلتتىق تەلەارناسى دەپ اتالدى.
بۇگىندە ۇلتتىق ارنا 2011 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىنەن باستاپ، ءجۇز پايىز قازاق تىلىندە جۇرگىزىلسە، 2012 جىلدىڭ 24 جەلتوقسانىندا استانا قالاسىنداعى «قازمەديا» ورتالىعىنان حابار تاراتا باستادى. HD فورماتقا تولىقتاي كوشكەن تەلەارنا مەديا كەڭىستىكتەگى الەۋەتىن جىل سايىن ۇلعايتۋدا.
Abai.kz
