كەڭەس وداعى كەزىندە بۇكىل رەسۋرس بيلىكتىڭ قولىندا شوعىرلاندى. ونەركاسىپ ونىمدەرى جوسپار بويىنشا ءوندىرىلدى. بۇل ۇكىمەتكە نە بەردى؟

جوسپاردى ورىندالماسا، اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق رەتىندە قاراستىرىلىپ، سوگىس بەرىلدى، كوپشىلىك الدىندا ايىپتادى، جالاقىنى قىسقارتتى. ءتىپتى جوسپاردىڭ ورىندالماۋىنا شيكىزاتتىڭ، ەلەكتر قۋاتىنىڭ تاپشىلىعى، قۇرال-جابدىقتاردىڭ ىستەن شىعۋى اسەر ەتكەننىڭ وزىندە، ادامدار جازاعا تارتىلاتىن. سوندىقتان ماماندار جوسپاردى ورىنداۋ ءۇشىن جانتالاساتىن. ارزان اسسورتيمەنت، سۇرانىسقا يە ەمەس، بۇلىنگەن تاۋار شىعاردى. جوسپاردى قالاي دا قامتۋعا تىرىستى.

مەتاللۋرگتەردىڭ جوسپارىندا توننا-توننا تەمىر بالقىتۋ، ستانوك جاساۋشىلاردىڭ موينىندا – ساپالى ستانوكتار جاساۋ، جوبالاۋ ۇيىمدارىنىڭ مىندەتىندە – سىزبالار سانىن جوسپارعا جەتكىزۋ، پوليتسيا جوسپارى بويىنشا قىلمىستار سانىن اشۋ، ساۋىقتىرۋ مەكەمەلەرى – ايىپپۇل سالىنعان ۇستالعان ماسكۇنەمدەردىڭ سانىن جوسپارعا جەتكىزۋى كەرەك بولدى.

ناتيجەسىندە مەتاللۋرگتەر ارزان شويىن بالقىتتى، ستانوك جاساۋشىلار ساپاسىز ستانوكتار جاسادى، جوبالاۋشىلار قوسىمشا گايكالار مەن بولتتاردى تەك سانى بويىنشا تارتتى، تەرگەۋشىلەر كوبىنە كىناسىزگە قىلمىستى جابا سالاتىن، ساۋىقتىرۋ مەكەمەلەرى كەشكە مەيرامحانا ارالالاپ، سونداعى ماس ادامداردى تيەپ الىپ كەتەتىن.

كسرو اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دا كۇردەلى ماسەلەلەرى بولدى. كەڭەس مەملەكەتىنە بارىنشا كوپ ءونىم تاپسىرتۋ ءۇشىن بيلىك اۋىل شارۋاشىلىعى ەڭبەككەرلەرىن ىنتالاندىراتىن شارالار ۇيىمداستىردى. بىراق شارۋالاردىڭ وتكىزەتىن كوكونىستەرى مەن جەمىستەرىنىڭ ساپاسى وتە تومەن بولدى. سوندىقتان ولار ۇزاق ۋاقىت ساقتالماي، كوكتەمگە دەيىن كوكونىس بازاسىندا ءشىرىپ كەتەتىن ەدى. كوكتەمدە كسرو قالالارىنىڭ تۇرعىندارى جوعارى ساپالى كوكونىستەر مەن جەمىستەردى بازارلاردان قىمبات باعاعا نەمەسە يمپورتتىق ونىمدەر كەلگەن كەزدە دۇكەندەردەن ساتىپ الدى.

ءرۋبلدىڭ ەركىن ايىرباستالاتىن ۆاليۋتالارعا، اتاپ ايتقاندا اقش دوللارىنا قاتىستى باعامى جوعارى باعالاندى. بۇل كەڭەستىك ەكونوميكانى اقش-تان كەيىنگى ەكىنشى ورىنعا شىعارۋعا مۇمكىندىك بەردى. كەڭەس وداعىندا دا تابىستى كاسىپورىندار بولدى، بىراق ولار از بولدى ءارى ولار ەرەكشە جاعدايدا جۇمىس ىستەدى.

كەرىمسال جۇباتقانوۆ

Abai.kz