ول كەزدە جەردىڭ بىردە-ءبىر نۇكتەسىندە تەلەفون، راديو بايلانىسى بولماعان، ۇشاقتار ايشىلىق الىس جەرلەرگە ءبىر-ەكى ساعاتتا ۇشىپ جەتە المايتىن. بارلىق ەل، بارلىق ادام قۇپياسىن ساقتاي الدى. بۇگىنگىدەي ەل كەزۋ دە جوق. جولدار ۇزاق ءارى قىمبات بولاتىن. بىراق جولعا شىققاندا اتتاعان سايىن جولاۋشىنىڭ  تولقۇجات، قاعازدارىن تەكسەرىپ، مالىمەتتەرىن كىتاپقا تىركەپ مازالامايتىن. ول كەزدە كەزبەلەر، جات جۇرتتىقتار ەل ارالاپ جۇرە بەرەتىن.

ول وسى ماڭعا سولتۇستىك ەلدەردىڭ بىرىنەن كەلگەن. نورۆەگ تە، شۆەد تە، دات تا ەمەس. بەيمالىم تىلدە سويلەيتىن، ءسوزىن ەشكىم تۇسىنبەيتىن. انا تىلىنەن باسقا تىلدە سويلەمەيتىن.

كۇندە كوزدەرىنە تۇسە بەرگەن سوڭ قوناقتار:

- بۇل كىم بولدى ەكەن؟ – دەپ اڭ-تاڭ قالىستى.

ەشكىم جاۋابىن ايتا المادى.

ەرەكشە كوزگە ۇرىپ تۇرعان ەشتەڭەسى جوق، تەك ەشكىم تانىمايدى.

جاسى ەلۋلەردەگى، توماعا تۇيىق، جۋاس ادام ەدى، بىراق قورقاق ەمەس، شارشاعان، ومىردەن قاجىعان ادام سىڭايلى.

تۇسكى اسىن نە كەشكى اسىن ءىشىپ العان سوڭ، ۇستەلدىڭ باسىندا تەمەكىسىن تۇتاتىپ الىپ، سورماس بۇرىن اينالاسىنداعى اۋقاتتانىپ وتىرعاندارعا باجايلاپ، سىر بەرمەگەن، سابىرلى كوزقاراسپان قاراپ الادى.

قوناق ءۇيدىڭ داياشىلارى، كىزمەتشى ايەلدەرى: بۇل كىم ءوزى؟ – دەپ ءبىر-بىرىنەن سۇراستى، ەشكىمى اشىپ-جارىپ ەشتەڭە ايتا المادى.

يىقتارىن كوتەرىپ، باستارىن شايقاسىپ، كۇلدى دە قويدى.

بوتەن تاڭەرتەڭ قالادا قىدىرادى. كوشەدە ءىلبىپ اقىرىن جۇرەدى، ەشقايدا اسىقپايدى، ەش جەردە قالىپ قويمايدى. تاماق ىشەتىن جەرگە ءبىرىنشى بولىپ كەلىپ الادى. اس مازىرىندەگى ءبىر نۇكتەگە نۇقيدى دا، باسىن يزەيدى، اقشاسىن باس يزەپ تولەپ، باس يزەپ قوشتاسىپ شىعىپ كەتەدى. باسقا ءوتىنىشى بولمايتىن، كەرەمەت سالعىرت ادام كورىنەتىن.

ءسويتىپ ىلدەگەلدەپ قوناق ۇيدە ءبىر ايعا جۋىق ءومىر ءسۇردى.

ءبىر كۇنى تۇسكە جۋىق كۇتپەگەن جەردەن قوناق ءۇيدىڭ قوڭىراۋىن شىرىلداتتى. توسەكتە جاتىر ەكەن. كىرىپ كەلگەن داياشىعا ىمداپ، قولىمەن بەلگى بەرگەندەي بولدى. قايتا-قايتا جۇرەك تۇسىنا كورسەتە بەردى. ءجۇزى قاعازداي اپپاق. داياشى دارىگەرگە جۇگىردى.

دارىگەر كەلىپ، اۋەلى انا تىلىندە، سونان سوڭ فرانتسۋزشا، اعىلشىنشا سۇراق قويىپ جاتىر بىراق ول بىردە-ءبىر ءتىلدى تۇسىنبەدى. اۋزىنان  شىققان جالعىز ءسوزدى، بەيمالىم تىلدەگى ءبىر ءتۇرلى قىزىق ءسوزدى، دارىگەر ەش تۇسىنبەدى.

دارىگەر بوتەننىڭ جۇرەك تۇسىن تىڭداپ، سونان سوڭ ەكى بىلەزىگىن ۇستادى. تامىرىن ىزدەدى. تاپپادى.

بوتەن بۇرىنعىسىنداي سۇلق جاتىر.

دارىگەر قوبالجىپ كەتتى. جالما-جان سومكەسىن اشىپ، ينەسىن الىپ، ەكپە سالدى. نە بولعانىن ءتۇسىندى. مۇندايدى بۇرىن دا تالاي كورگەن، ادام تاڭدامايتىن دەرت، الەمنىڭ بارلىق بۇرىشىندا بولىپ تۇرادى.

دارىگەر ءبىراز كۇتىپ، قايتادان ءدارى ەكتى.

بوتەننىڭ كوزى جارتىلاي اشىق، اق جاستىقتا ءجۇزى اپپاق بولىپ جاتا بەردى.

ءبىرازدان سوڭ كوزى اشىلىپ، جاعى ءتۇسىپ كەتتى. دارىگەر قوڭىراۋ شىرىلداتتى.

الدىمەن داياشى، سونان سوڭ قوناق ءۇيدىڭ يەسى، سونان سوڭ دالىزدە ءبارىن ەستىپ تۇرعان قىزمەتشى قىز كىرىپ كەلدى.

توسەكتىڭ ماڭىنا جينالىپ، قاراپ تۇردى.

جاستاۋى اتاسىن، اجەسىن ويلاپ، جاسى ۇلكەنى اكەسىن، شەشەسىن نەمەسە تۋىسىن ويلاپ تۇردى، ءبارىنىڭ باسىنان وتكەن ەدى.

ەندى ونى بارلىعى تانىدى. كىم ەكەنىن دە ءبىلدى.

ادام ەدى، ول دا وزدەرى سەكىلدى جەر باسىپ جۇرگەن، ەندى ول دا كەتتى، كەيىن بۇلار دا كەتەدى.

ەندى ول جات ەمەس. بارلىعىنىڭ باۋىرى.

دەجو كوستولاني ‒ «homo aestheticus»
(1885-1936)

دەجو كوستولاني (Kosztolányi Dezső)   – ماجاردىڭ ۇلى اقىنى، جازۋشىسى جانە اۋدارماشىcى, سىنشىسى, جۋرناليستءى.

ماجارشادان اۋدارعان راۋشانگۇل زاقانقىزى

Abai.kz