بايقوڭىردى قاشان قايتارامىز؟!
بىلتىر ناۋرىزدىڭ ون سەگىزىندە رەسەي پرەزيدەنتى پۋتين ءوزى باس بولىپ، ەسترادا جۇلدىزدارىنىڭ قاتىسۋىمەن قىرىمنىڭ رەسەيگە قوسىلعاندىعىنىڭ سەگىز جىلدىعىن دۇركىرەتىپ اتاپ ءوتتى. ونىڭ سوڭى ەكى ەل قاتىناسىنىڭ ودان ارى شيەلەنىسۋىنە، سوعىس جاعدايىنداعى تەكە-تەرىسكە اكەلىپ سوقتى. جاقىنعى ءبىر بەيرەسمي ونلاين ساۋالناماعا جاۋاپ بەرگەن رەسەيلىكتەرىنىڭ 81 پايىزى پۋتيننءىڭ قاتاڭ باعىتىن قولدايتىنىن بىلدىرگەن. دەمەك ساياسات پەن ەسترادا سەركەلەرى تىزە قوسقان شوۋ ءوز ميسسياسىن ورىندادى دەگەن ءسوز.
پۋتين عانا كەم بولدى دەمەسەڭ، 12 ساۋىردە ءوزىمىزدىڭ بايقوڭىردا اتالىپ وتكەن «كوسموناۆتيكا كۇنىنىڭ» الدىڭعى تويدان ايىرماشىلىعى شامالى. ستسەناريى، باعىتى، كوزدەگەن ماقساتى ۇقساس.
ءىس جۇزىندە رەسەيدىڭ عارىش سالاسى قازىر توي تويلايتىن دەيگەيدە ەمەس. اقش پەن يىق تەڭەستىرەتىن باياعى قۋاتىنان ايىرىلعان. ميللياردەر يلون ماسكتىڭ قارقىنىنا دا ىلەسە الماي كەلەدى. ونى «روسكوسموستىڭ» بۇرىنعى باسشىسى دميتري روگوزين دا مويىنداعان كەيىپ تانىتتى. قىتايلىق ارىپتەستەرى ايدى بىرلەسىپ زەرتتەۋگە شاقىرىپ، كوڭىلىن اۋلاعان بولىپ ءجۇر. ءوز ەسەبى وزىندە، ارينە. بىراق، ءبىز سولاي دەگەنمەن، كەڭەس وداعىنىڭ ەسكى جۇرتىنداي بولعان كوسموناۆتار قالاسى (بىزدەن جالعا العان) ورىس بيلىگى ءۇشىن ءالى دە ستراتەگيالىق ماڭىزىن جوعالتقان جوق. جوق دەگەندە، جەر اپشىسىن قۋىرىپ، ايعا تابان تىرەگەن دەرجاۆا كەزىن ەسكە تۇسىرۋگە، ساياسي جارناماعا جاراپ-اق تۇر.
جاۋلانعان تەرريتوريا مەن جالعا العان تەرريتورياداعى توي - پۋتين ءبيلىنىنىڭ ءوزىنىڭ قاتتى كۇشى (اسكەري، ساياسي ىقپالىن) مەن جۇمساق كۇشىن (مۋزىكا، مەديا) بىردەي ىسكە قوسىپ سىرتقى جاۋلارىنا سەس كورسەتىپ، ەل ىشىندە بەدەل جيناۋ ارەكەتىنىڭ ءوز ىرگەسىنەن القىپ، ورتا ازياعا، بىزگە دە جەتكەنىن كورسەتەدى.
كۇنى كەشە اقپاراتتىق سايتتار ورىس بيلىگىنىڭ بايقوڭىردا جاپپاي ىشىندە قازاقتار دا بار قالا تۇرعىندارىنا ازاماتتىق تاراتا باستاعانى جازىپ، دابىل قاقتى. بۇل الىپ قاشپا اڭگىمە ەمەس، رەسەيدىڭ قازاقستانداعى ەلشىلىگى ورىس ازاماتتىعىن العانداردىڭ تىزىمدىگىن جاريالاعان ەكەن. ىشىندە قازاقتاردا كوپتەپ كەزدەسكەن. ەلشىلىك وكىلدەرى ونى ءوز پاتۋاسىمەن تۇسىندىرۋگە تىرىسقان. ۋكراينانىڭ ءتورت وبلىسىن وسىنداي اككى تاسىلمەن، اتاپ ايتقاندا جەرگىلىكتى تۇرعىندارعا رەسەي پارپورتىن ۇلەستىرۋ ارقىلى جاۋلاپ العانى بەلگىلى.
بىرنەشە كۇننىڭ الدىندا قازاق ۇكىمەتى رەسەي تاراپىمەن بايقوڭىردى پايدالانۋعا قاتىستى جاڭا قاۋلىلارىن جاريالادى. وندا ۇشقانىنان، قۇلاۋى كوپ ورىستىڭ عىلىمنىڭ وزىق تالابىنان شىعىپ قالعان زىمىراندارىنىڭ قورشاعان ورتاعا اكەلگەن زيانىن باعامداۋ، الدىن الۋ شارالارى تاپىشتەپ جازىلىپتى. بۇرىنعى بولعان اپاتتاردى ەكى جاقتا جىلى جاۋىپ، زاردابىن حالىق شەگەتىن. جاڭا قاۋلى تالابىن ورىس تارابى ورىنداي ما، جوق، بۇرىنعىداي بىلگەنىن ىستەي بەرە مە، ونى الداعى ۋاقىتتا كورەتىن بولامىز.
كوپتەن بەرى رەسەي بيلىگىنىڭ ءۇي ىشىنەن ءۇي تىگۋ ارەكەتى قوعام نازارىن اۋدارىپ، بايقوڭىردى جالعا بەرۋدىڭ ەكونوميكالىق تيىمدىلىگىن، ەكولوگيالىق زاردابىن، ءبىر جاقتى شەشىمنىڭ اقۋەتىن قايتادان تارازىلاۋ باستاماسى كوتەرىلىپ كەلە جاتقانى بەلگىلى. بيلىك بۇل جولى ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ جاعىنا عانا باسىمدىق بەرىپ، رەسەي تارابىنىڭ بايقوڭىردا جۇرگىزىپ وتىرعان وزىمشىلدىك ارەكەتتەرىنە كوز جۇما قاراپتى. قازىرگى ساندىق تەحنولوگيا زامانىندا عارىش ايلاعىنىڭ قادىرىن بىلمەي، جات قولعا وتكىزە سالۋدىڭ مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگىنە تىكەلەي قاتەر ءتوندىرۋ ەكەنىن تۇسىنەتىن ۋاقىت جەتتى.
Abai.kz