وسىدان ەكى-ءۇش جىل بۇرىن قازىرگى ءماجىلىس دەپۋتاتى، سول كەزدە الماتى قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىندە وتىرعان سەرىك سەيدۋمانوۆ الماتىنىڭ اتاۋىن وزگەرتۋ تۋرالى باستاما كوتەرىپ، جۇرتتى ءبىر دۇرلىكتىرىپ ەدى. سوڭى قوعامدىق تالقىلاۋعا ۇلاسقان دۇرلىگۋ كوپكە بارماي سايابىرسىعان بولاتىن. كەيىن ءماجىلىس تابالدىرىعىن اتتاعان سەيدۋمانوۆ تۇبىندە «الما-اتامەن» قايتا قاۋىشاتىنىمىزعا سەنىمدى ەكەنىن ايتىپ، ميىعىنان كۇلگەن-ءدى. ەندى مىنە، سول ءسوز تاعى ايتىلدى. باسقا ەمەس، جۋرناليستەردىڭ وداعىن باسقارىپ جۇرگەن سەيىتقازى ماتاەۆتىڭ اۋزىمەن. «الما-اتا» دەپ اتاعانىمىز دۇرىس، ءتۇبى وسىعان كەلەمىز» دەيدى سەكەڭ سەنىمدى. سويتكەن ماتاەۆتىڭ ءوزىنىڭ باسى داۋعا قالدى. «جۋرناليستەر وداعىن باسقارىپ، كۇللى قالام ۇستاعان قاۋىمنىڭ اتىنان سويلەيتىندەي ول كىم ەكەن سونشا؟ وداقتى باسقاراتىن باسقا ادام تابىلماي قالدى ما؟» دەگەن ايىپتاۋعا تولى ءۇشبۋ حات عالامتوردى شارلاپ كەتتى. حاتتى كىم جازعانى ءارى كىمگە باعىتتالىپ جازىلعانى دا بەلگىسىز. ءبىر بەلگىلىسى، جۋرناليستەر وداعىنىڭ توراعاسىنا بۇرىننان  ءتىس قايراپ جۇرگەندەر بولۋى كەرەك. ال مىنا باستاماسى «قۇلاننىڭ قاسۋىنا مىلتىقتىڭ باسۋى» دەگەننىڭ كەرى بولعانداي. ءجا، ايتپاعىمىز بۇل ەمەس ەدى. ءبىزدى الاڭداتاتىنى، بارىمىزگە ىستىق الماتى اتاۋىن «الما-اتا» دەپ وزگەرتكەندە نە ۇتامىز؟ ودان حالىققا كەلەر پايدا قايسى؟ ەل امان، جۇرت تىنىشتا جوق جەردەن داۋ شىعارعان سەيىتقازى ماتاەۆتىڭ كوكسەگەنى نە؟ الدە، بىرەۋلەر ايتقىزىپ، ماتاەۆتىڭ قولىمەن وت كوسەپ وتىر ما؟

وسىدان ەكى-ءۇش جىل بۇرىن قازىرگى ءماجىلىس دەپۋتاتى، سول كەزدە الماتى قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىندە وتىرعان سەرىك سەيدۋمانوۆ الماتىنىڭ اتاۋىن وزگەرتۋ تۋرالى باستاما كوتەرىپ، جۇرتتى ءبىر دۇرلىكتىرىپ ەدى. سوڭى قوعامدىق تالقىلاۋعا ۇلاسقان دۇرلىگۋ كوپكە بارماي سايابىرسىعان بولاتىن. كەيىن ءماجىلىس تابالدىرىعىن اتتاعان سەيدۋمانوۆ تۇبىندە «الما-اتامەن» قايتا قاۋىشاتىنىمىزعا سەنىمدى ەكەنىن ايتىپ، ميىعىنان كۇلگەن-ءدى. ەندى مىنە، سول ءسوز تاعى ايتىلدى. باسقا ەمەس، جۋرناليستەردىڭ وداعىن باسقارىپ جۇرگەن سەيىتقازى ماتاەۆتىڭ اۋزىمەن. «الما-اتا» دەپ اتاعانىمىز دۇرىس، ءتۇبى وسىعان كەلەمىز» دەيدى سەكەڭ سەنىمدى. سويتكەن ماتاەۆتىڭ ءوزىنىڭ باسى داۋعا قالدى. «جۋرناليستەر وداعىن باسقارىپ، كۇللى قالام ۇستاعان قاۋىمنىڭ اتىنان سويلەيتىندەي ول كىم ەكەن سونشا؟ وداقتى باسقاراتىن باسقا ادام تابىلماي قالدى ما؟» دەگەن ايىپتاۋعا تولى ءۇشبۋ حات عالامتوردى شارلاپ كەتتى. حاتتى كىم جازعانى ءارى كىمگە باعىتتالىپ جازىلعانى دا بەلگىسىز. ءبىر بەلگىلىسى، جۋرناليستەر وداعىنىڭ توراعاسىنا بۇرىننان  ءتىس قايراپ جۇرگەندەر بولۋى كەرەك. ال مىنا باستاماسى «قۇلاننىڭ قاسۋىنا مىلتىقتىڭ باسۋى» دەگەننىڭ كەرى بولعانداي. ءجا، ايتپاعىمىز بۇل ەمەس ەدى. ءبىزدى الاڭداتاتىنى، بارىمىزگە ىستىق الماتى اتاۋىن «الما-اتا» دەپ وزگەرتكەندە نە ۇتامىز؟ ودان حالىققا كەلەر پايدا قايسى؟ ەل امان، جۇرت تىنىشتا جوق جەردەن داۋ شىعارعان سەيىتقازى ماتاەۆتىڭ كوكسەگەنى نە؟ الدە، بىرەۋلەر ايتقىزىپ، ماتاەۆتىڭ قولىمەن وت كوسەپ وتىر ما؟

قالي سارسەنباي، «الماتى اقشامى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى:
الماتى اتاۋىن وزگەرتۋدىڭ ەشقانداي قيسىنى جوق
- عاسىرلار بويى جاساپ كەلە جاتقان الماتىنىڭ تاريحى تەرەڭدە جاتىر. ءتىپتى، باياعىدا «الماتۋ» دەگەن جازۋى بار تەڭگە دە تابىلعان. سوندىقتان ول اتاۋدى اۋىستىرۋدىڭ ەشقانداي قيسىنى جوق. بۇلاي ەتۋدىڭ ارعى جاعىندا نە تۇرعانىن بىلمەيمىن. وتكەن جىلى قالا اكىمى احمەتجان ەسىموۆ بۇعان قاتىستى «الماتى اتاۋى ەشقاشان وزگەرمەيدى» دەپ نۇكتە قويعان بولاتىن. بۇل وسى تاقىرىپقا نۇكتە قويادى دەپ ويلايمىن. سەبەبى، ول قالا باسشىسىنىڭ پىكىرى. كونستيتۋتسيادا سولاي جازىلعان. الماتى ەجەلدەن ءوز اتاۋىمەن كەلە جاتقان قالا. اراسىندا ۆەرنىي دەگەن سەكىلدى اتپەن ۋاقىتشا اتالعان. وسىنداي اتاۋ بەرگەن ءبىزدىڭ اتا-بابامىز اقىماق ەمەس شىعار. ءتىپتى، قالانىڭ اتى الماتى ەمەس، كەزىندە المالى دەپ اتالعان. قازىر ولاي ەشكىمنىڭ دە اتاعىسى كەلمەيدى. «الماتۋ» دەگەن جازۋى بار تەڭگە تابىلعاندا ماسكەۋدەن ارنايى نۋميزماتيكامەن اينالىساتىن ادامدار كەلىپ تەكسەرگەندە بۇرىن قالانىڭ ۇلكەن ءوندىرىس ورنى بولعانىن انىقتاعان ەدى.

سەرىك سەيدۋمانوۆ، دەپۋتات:
قازىر قارسى بولعاندار كەيىن قۇپتايتىن بولادى
- قازىرگى ۋاقىتتا قالا اتاۋىن وزگەرتۋدىڭ قاجەتى جوق شىعار. بىراق بولاشاقتا ول مىندەتتى تۇردە وزگەرەدى دەپ ويلايمىن. قازاق تىلىندە الماتىنىڭ اتى كەڭەس داۋىرىندە دە، قازىر دە الماتى بولىپ كەلەدى. ول ەشقاشان وزگەرمەيدى. الايدا «الما-اتا» دەگەن ترانسكريپتسيا بولدى. بىرەۋلەر ورىس تىلىندە بولدى دەسە، ءبىرى باسقا تىلدە بولدى دەگەندى العا تارتادى. ورىس ءتىلىنىڭ ءداۋىرى ءجۇرىپ تۇرعاندا الما-اتا دەپ جازىلدى. شەتەلدە دە تۋرا وسىلاي اتالعانىن ەسكەرۋىمىز كەرەك. بۇل تاريحي مالىمەت. سولاي بولا تۇرا نەلىكتەن ءبىزدىڭ قوعامدا وعان قارسى ادامدار بار؟ قارسى بولىپ وتىرعانداردىڭ ءبارى ءوزىمىزدىڭ قازاقتار. باسقا ۇلتتار تاراپىنان قارسىلىق بايقالمايدى. بولىنبەۋ كەرەك. بىزگە بەلگىلىسى، الماتى - قازاقتىڭ ءسوزى. ورىسشا اتالعان الما-اتانىڭ ءوزى قازاققا بوتەن ەمەس. «الما» مەن «اتا» دەگەن اتاۋ بىزدە بار ەمەس پە؟ ءبىز وسىلاي جازعانمەن باسقا ەلدەردە ترانسكريپتسيا ءبارىبىر وزگەرەدى. ول بىزگە قارامايدى. مىسالى، ءبىز موسكۆا بولا تۇرا ونى ماسكەۋ دەيمىز عوي. ساراتوۆتى سارىتاۋ دەيمىز. تۋرا سول سەكىلدى. بىزگە قالاي ىڭعايلى بولسا، سولاي ايتا بەرەمىز. بۇگىنگى قوعام ءوسۋ ۇستىندە. جيىرما ءبىر جىل بولعان تاۋەلسىزدىكتىڭ جەمىسىن كورەتىن ۋاقىتقا كەلىپ جەتتىك. بىراق سانامىزدا قورقاقتىق، جالتاقتاۋ بار. سول ءبىزدى تەجەپ تۇر. ۋاقىت وتە كەلە قازىر قارسى بولعاندار كەيىن قولداي باستايدى.
التىنبەك قورازباەۆ، حالىق ءارتىسى:
الماتىنى «الما-اتا» دەپ وزگەرتسەك،
ءوزىمنىڭ انىمە جانىم اشيدى
- بۇل ەندى قيىنداۋ ماسەلە. الماتىنى «الما-اتا» دەپ وزگەرتسەك ءوزىمنىڭ انىمە جانىم اشيدى. ءبىر جاعىنان الما-اتا دەپ بولەك جازىلۋى نيۋ-يورك، سان-فرانتسيسكو دەپ جازىلعان اتاۋ سەكىلدى دۇنيە عوي.  الماتى دەگەن قازاقي، قۇلاققا جاعىمدى ەستىلەدى. ال ەندى سونى قايتادان بۇرىنعى قالپىنا كەلتىرۋگە قانداي قاجەتتىلىك تۋىنداپ وتىرعانىن تۇسىنبەدىم. مەنىڭشە، الماتى بولىپ قالعانى دۇرىس. «الما-اتا» دەۋ الەمدىك دەڭگەيدەگى لاۋازىم سەكىلدى بولىپ ەستىلەدى. بالا كەزىمىزدە «الما-اتا» دەپ ايتىپ، سولاي جازاتىنبىز. مۇنىڭ اۋىسقانىنا وتىز جىلداي عانا ۋاقىت بولدى. اۋىستىرسا اۋىستىرا جاتار. الەمدىك دەڭگەيگە شىعامىز دەگەن وي شىعار. بۇل تۋرالى بيلىك نە دەيدى ەكەن؟ سەيدۋمانوۆتىڭ ايتىپ جۇرگەنى ءبىر جاعىنان دۇرىس تا شىعار. سەبەبى، ول الماتى قالاسى ءۇشىن ءبىراز تەر توكتى.
رS: ءبىزدىڭ سەيىتقازى ماتاەۆتىڭ جەكە وزىنە ەش قارسىلىعىمىز جوق. ازامات رەتىندە، ارىپتەس رەتىندە سىيلايمىز. بىراق تاريحشى ەمەس، باسقا ەمەس، جۋرناليستەر وداعىنىڭ توراعاسىنىڭ قوعامنان قولداۋ تاپپاعان تاقىرىپتى قايتا قوزعاعانىنا تاڭىمىز بار. ەرىككەننىڭ ەرمەگىنە اينالدىرماي، كىم كورىنگەننىڭ يلەۋىنە تاستاماي وسى ماسەلەگە نۇكتە قوياتىن ۋاقىت جەتتى-اۋ، وسى!
ج.قارجان

"حالىق ءسوزى" گازەتى