مەنىڭ كەيدە ۋاقىتىم بولعاندا ءار ەلدىڭ سايتتارىن اسىقپاي قاراپ شىعاتىن ادەتىم بار. اسىرەسە، كورشى رەسەيدىڭ پورتالدارىن مۇمكىندىگىنشە وقىپ شىعۋعا تىرىسامىن.

ولاردىڭ ىشكى تۇرمىسىنا، ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك دەڭگەيىنە سونىمەن قاتار، وسى ەلدەگى ۇلتتار مەن ۇلىستاردىڭ تىرشىلىگى مەن قازىرگى كۇنگى جاعدايىنا كوڭىل اۋدارامىن.

ءوستىپ، ءبىر كۇنى قاراپ وتىرعانىمدا تاتارستاننىڭ «يۋتۋب تاتاروچكا» دەگەن كانالىنان، ءبىر توپ تاتار قىزدارىنىڭ ءبىزدىڭ قازاق جىگىتتەرىنە سالەم جولداپ جاتقاندىعىن كوردىم. ماعىناسى مىنانداي: - سالەم قازاق جىگىتتەرى! ءبىزدىڭ ءتىلىمىز، ءداستۇرىمىز سىزدەرمەن وتە ۇقساس. سەنىمىمىز دە مۇسىلمان ءدىنى. ەلىمىزدە تاتار جىگىتتەرى كەمشىن سوعىپ جاتىر. سوندىقتان، بىزدەردىڭ وزدەرىڭىزبەن تانىسقىلارىمىز كەلەدى. ءبىز، وزگە دىندەگى جىگىتتەرگە تۇرمىسقا شىققىمىز كەلمەيدى. رەتى كەلىپ، مۇمكىندىك بولسا، سىزدەرمەن حات-حابار الىسىپ تۇرساق دەيمىز, - دەگەن سوزدەرىن ەستىپ قايران قالدىم. - تاتارسكيە جەنى، برەند دليا كازاحوۆ! ،- دەدى قاسىمدا تۇرعان جولداسىم، كۇلىمسىرەپ. - ويپىرماي، مىنا تاتاردىڭ قىزدارى قانداي كەرەمەت، - دەپ ويلادىم ىشىمنەن. كوردىڭىز بە، تاتار ەلى قالىڭ ورىستىڭ ورتاسىندا تۇرسا دا، وزدەرىنىڭ ءداستۇرىن جانە ءدىنىن قانداي بەرىك ۇستايدى.

سونان كەيىن، ءوزىم كۋا بولعان كەزىندەگى ءبىر وقيعا ەسىمە ءتۇستى. ارينە، بۇل وقيعاعا ءبىراز جىلدار بولدى. دەگەنمەن، ايتۋعا ىڭعايسىزداۋ بولسا دا، سىزدەرمەن بولىسەيىن دەدىم. قايسىبىر اتا-انالارعا ساباق بولسىن دەگەن نيەتپەن قولىما قالام الدىم.

ەسىلدە اۋدان اكىمشىلىگىندە جۇرگەنىمدە، بىردە جۇمىس بارىسىمەن اۋدان ورتالىعىنان كوپ الىس تۇرمايتىن، دالني ەلدىمەكەنىندە بولعان ەدىم. ءبىز، اۋىلدىق وكرۋگتەرگە ءجيى شىعىپ تۇراتىنبىز. ءار اي سايىن، اۋدان قۇرامىنداعى بىرنەشە وكرۋگتە بولىپ، سونداعى اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستارىدى باقىلاپ جانە كەڭەس بەرىپ، سونداي-اق، وسىنداعى  قىزمەتكەرلەرمەن ءىس بارىسىن تالقىلاپ، شاعىن جينالىس وتكىزەتىن ەدىك.

سونىمەن، جوعارىدا اتى اتالعان ەلدىمەكەننىڭ اكىمىمەن جۇمىس جايىن اڭگىمەلەسىپ وتىرعاندا، كابينەتكە ەكى ايەل ادامنىڭ باسا-كوكتەپ كىرگەنى. بىرەۋى ورتا جاستاعى، ەكىنشىسى جاپ-جاس كەلىنشەك.

– تۇستەن كەيىن كەلسەڭدەرشى، قازىر مىنە، اۋداننان كەلگەن كىسى بار، - دەدى وكرۋگ اكىمى تىرجيىپ.

– ءبىز وسى كىسىنىڭ، اۋداننان كەلگەنىن سىرتتاي ەستىپ، كەلىپ تۇرمىز.

مەن، اكىمگە بۇرىلىپ، - تىڭدايىق، -  دەدىم.

سونىمەن، كەلگەن ايەلدەردىڭ جاعدايى بىلاي كورىنەدى;

بۇل اعايىندار، وسىدان ءبىراز جىلدار بۇرىن موڭعوليادان كەلگەن قانداستارىمىز ەكەن. وسى اۋىلعا ەكى جانۇيا عانا ءتۇسىپتى. جاڭاعى ايەلدىڭ قاسىنداعى جاس كەلىنشەك فەرماعا ساۋىنشى بولىپ ورنالاسىپتى. ءسويتىپ،  جۇمىس ىستەپ ءجۇرىپ، وسى ساۋىن فەرماسىنىڭ باقتاشىسى ورىس جىگىتىنە تۇرمىسقا شىعادى. قانداي سەبەپپەن شىققانىن كىم ءبىلسىن، دەگەنمەن، سول جىگىتپەن وتاۋ قۇرعان كورىنەدى. ەندى قاراڭىز، جاڭاعى كەلىنشەك بالا تۋعان سوڭ، ءبىر-ەكى ايدان كەيىن، ءسابي قول-اياعىن جيناعان سوڭ، بالانىڭ اكەسى جانە ونىڭ اتا-اناسى ورىس بولعاندىقتان، اۋداننان شىركەۋ قىزمەتكەرىن شاقىرىپ، بالانى وراپ، الدىنا اكەلىپ، دۇعا جاساتىپ، ءسابيدىڭ كەۋدەسىنە كرەست قويىپ، شوقىندىرعان كورىنەدى. مۇندايدى كۇتپەگەن جاڭاعى كەلىنشەك شوشىپ كەتىپ، ءسابيدى ۇستاۋعا قورقىپ، اتا-اناسىنا قاشىپ كەلگەن ەكەن. انا ورىستار ءبىرازدان كەيىن، كەلىنشەكتى الىپ كەتۋگە كەلسە، بۇل جىلاپ-ەڭىرەپ بارماي قويعان.

شوقىندىرعان ءسابيدى قولىنا ۇستاۋعا جانە ەمىزۋگە ءداتى جەتپەي، كۇيەۋىنەن اجىراسپاق كورىنەدى. بىزگە كەلگەن سەبەبى، جىگىتتىڭ  اتا-اناسى  قايتا-قايتا كەلىپ، مازاسىن العان سوڭ، ءبىر جاقتى ەتىپ بەرۋگە كومەك سۇراي كەلىپتى. ەكەۋىندە ۇيلەندى دەگەن نەكە كۇالىگى دە جوق. ايەلدەردەن ەجىكتەپ، بارلىعىن سۇراپ العان سوڭ، وكرۋگ اكىمى ەكەۋمىز الگىلەردى ەرتىپ، ورىستاردىڭ ۇيىنە كەلدىك. كەلسەك، اتا-اناسى، ءوزى قاراپايىم عانا ادامدار ەكەن. ءبىز كەلگەن جايىمىزدى انالارعا ءتۇسىندىرىپ، كەلىنشەكتىڭ ولارمەن ەندى بىرگە تۇرعىسى كەلمەيتىندىگىن ايتتىق. سونىمەن قاتار، بۇلاردىڭ ەندى مازاسىن الماۋىن تالاپ ەتتىك. انالار بىرازعا دەيىن بۇلتالاقتاپ كونبەدى.  دەگەنمەن، - ەگەر كەلىنشەك تاعى دا بىزگە شاعىم ءتۇسىرىپ، الدىمىزعا كەلەتىن بولسا، وندا مۇنى اكىمشىلىك تۇرعىسىندا شەشەمىز، -  دەدىك، ولارعا ءجونىمىزدى ايتىپ. سونىمەن، ولار كەلىنشەكتى ەندى مازالاۋدى قايتالامايمىز، - دەپ كەلىسىمگە كەلدى. بالانى جىگىتتىڭ شەشەسى باعاتىنىن ايتىپ، ولار بىزگە ۋادە بەردى. ءيا، كەزىندە سولتۇستىكتە جۇمىس ىستەپ جۇرگەنىمدە وسىنداي ءبىر كەلەڭسىز جاعداي كەزدەسىپ ەدى.

بۇل وقيعانى ايتىپ وتىرعان سەبەبىم، قازىرگى كۇندە دە كەيبىر ءبىزدىڭ قازاقتىڭ قىزدارى وزگە دىندەگى ۇلتتىڭ جىگىتتەرىنە تۇرمىسقا شىعىپ جاتقانىن كورىپ ءجۇرمىز.سول دۇرىس پا؟ ەرتەڭ ولار دا وكىنىپ جۇرمەي مە؟ الدە، ولار بالالارىن مۇمكىن ونداي جاعدايعا اپارمايتىن شىعار. دەگەنمەن، وزگە ءدىننىڭ وكىلى بولعان سوڭ، ەرتە مە، كەش پە، تۋعان بالاسىن شوقىندىرارى انىق قوي. مۇسىلمان دىنىندەگى ازاماتتار بولسا، وندا ءبىر ءجون. سوندىقتان، قىزدارىمىزعا ايتارىمىز، الداعى ۋاقىتتا اناۋ وزبەك، تاجىك، ۇيعىر جانە ءازىربايجاننىڭ قىز-كەلىنشەكتەرى سەكىلدى ءوز تىلدەرىڭ مەن داستۇرلەرىڭدە، سونىمەن قاتار، سولارداي قاسيەتتى مۇسىلمان ءدىنىمىزدى قادىر تۇتىپ جۇرگەندەرىڭ جاقسى-اق بولار ەدى دەيمىز.

تاعى ايتارىمىز، ءاربىر قازاق جانۇياسى، ۇيدەگى بالالارىن كىشكەنە كەزىنەن باستاپ، ايىنا نەمەسە توقسانىنا ءبىر رەت، ءتىپتى، جىلىنا ءبىر رەت بولسا دا، مەشىتتەرگە اپارىپ، - مىناۋ سەنىڭ اتا-اكەلەرىڭنەن باستاپ، ۇستاپ كەلە جاتقان مۇسىلمان ءدىنى، بۇل دا ەندى سەنىڭ ءدىنىڭ، سوندىقتان، الداعى كەزەڭدەردە وسى ءوزىڭنىڭ مۇسىلماندىق سەنىمىڭە ادال، ءادىل بولۋعا تىرىس. سوندا، سەنى بارلىق جاماندىقتان ساقتاۋشى وسى ءدىن بولادى، - دەپ، ءجاسوسپىرىمنىڭ ويىنا قۇيا بەرۋ كەرەك. سوندا عانا، جاس ۇرپاق، ومىردە كەزدەسەتىن ءتۇرلى جاماندىقتان، ارسىزدىقتان جانە تەكسىزدىك پەن ابىرويسىز ىستەردەن اۋلاق جۇرەدى. وسىنى، ەستەرىڭىزدە ۇستاساڭىزدار ەكەن. سالتىن بىلمەگەن ءاربىر ازاماتشا جانە ازامات ەش ۋاقىتتا ساۋاپتى تۇسىنبەيدى جانە ومىردە وڭبايدى. ولاردىڭ  ۇرپاقتارى دا توز-توز بولىپ كەتۋى مۇمكىن. ءتۇرلى جاماندىققا ۇشىرايدى.

زاۋال دەپ وسىنى ايتادى. مۇسىلماننىڭ ۇرپاعى بولعان سوڭ، ەش ۋاقىتتا  شاريعاتتان اتتاۋعا بولمايدى. مۇنى ەش ۋاقىتتا ۇمىتپايىق. ەلىمىز  قانشالىقتى دامىسا دا، وركەنيەتتى زامانعا جاقىنداساق تا، قۇداي بەرگەن  انا تىلدەن، داستۇردەن جانە مۇسىلماندىق سەنىمدەن ايىرىلۋعا بولمايدى.  بۇل كەز كەلگەن ۇلتقا ءتان نارسە. سونى ارقاشان ۇمىتپاۋىمىز كەرەك!

بەيسەنعازى ۇلىقبەك،

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

Abai.kz