كۇنى كەشە قر جازۋشىلار وداعىنىڭ كەزەكتى قۇرىلتايى ءوتىپ، وداق توراعاسى سايلاندى. وداقتى وسىعان دەيىن باسقارىپ كەلگەن اقىن ۇلىقبەك ەسداۋلەت توراعالىققا ءوز كانديداتۋراسىن ۇسىنبايتىنىن ايتتى. ال قالامگەرلەردەن ىرىكتەلگەن 102 وكىل جازۋشىلار وداعىن باسشى ەتىپ مەرەكە قۇلكەنوۆتى سايلادى. قۇرىلتاي قالاي ءوتتى، وندا نە ايتىلدى، ءبىز وسىعان دەيىن ەگجەي-تەگجەيلى جازدىق.

ال وسىعان دەيىنگى 5 جىلدا وداقتا ناقتى قانداي شارۋالار اتقارىلدى؟ «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، جازۋشى داۋرەن قۋات ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا وتكەن بەس جىلدىقتىڭ ەسەبىن ءتىزىپ، جازبا جاريالادى. ءبىز Abai.kz وقىرماندارىنا اتالعان جازبانى ۇسىنعاندى ءجون سانادىق.

داۋرەن قۋات:

«وسى جۇرت سوڭعى كەزدە تۇيە مەن قادىردى كورمەيتىن بولىپتى»، – دەپتى عوي باياعىدا قاداعامىز – قادىر مىرزاليەۆ. سول قاداعاڭ ايتپاقشى، وسى كۇنگى جۇرت ەش نارسەنى كورمەيتىن بولعان با، الدە كورە المايتىن بولعان با – بىردەڭە، ايتەۋىر. ءسىز ايتاسىز: «جازۋشىلار وداعى بەس جىلدا تۇك بىتىرگەن جوق» دەپ. ال، ءبىز: «قوي-ەي، كوكە» دەيمىز. دۇرىسى – ءسىز «جوق» دەپ، ءبىز «بار» دەپ تارتىسپاي-اق، بەس جىل ۇلىقبەك ەسداۋلەتتىڭ قۇزىرىندا بولعان جو-نىڭ قىزمەتىنە از-كەم توقتالىپ قانا وتەيىك.

ۇلىقبەك ەسداۋلەتتىڭ كومانداسى سالعان جەردەن قازاق ادەبيەتىن ازيا، ەۋروپا ادەبيەتىمەن جالعاستىرۋعا ۇمتىلدى. انشەيىندە عوي، «قازاق ادەبيەتى الەم ەلدەرىنىڭ ادەبيەتىنەن ارتىق بولماسا، كەم ەمەس» دەپ، كەۋدە قاعامىز. امبيتسيامىز اياققاپتاي. دۇرىس. كەۋدە دەگەن بولۋ كەرەك. بىراق سول كەۋدەڭدى، ءسىز ەكەۋمىزدىڭ اڭگىمەمىزدىڭ ورايىنا بۇرساق، ادەبيەتىمىزدى الەمگە ايگىلى ەتۋ ءۇشىن ايدىك الەممەن تىلدەسىپ، ۇندەسىپ ءومىر سۇرە ءبىلۋ دە كەرەك شىعار. استانادا اراسىنا جىل سالىپ ەۋرازيا، ازيا فورۋمىنىڭ وتۋىندە وسىنداي ءمان بار. اتالعان ۇلىق جيىندارعا ەۋروپادان، الىپ ازيا قۇرلىعىنان قانشاما اقىن-جازۋشى كەلىپ قاتىستى. وسى جيىندار «مال شاشاردىڭ» ويىنى ما ءسىز شە؟ جوق، قۇرمەتتىم! تۇنەككە قۇلاعان تۇك بىلمەستىڭ ءبىرى ەمەسسىز عوي، سوندىقتان فورۋمداردىڭ پايدالى جاعىن ىشىڭىزدەن بەك تۇسىنەسىز. بىراق مويىنداعىڭىز كەلمەيدى، ءا؟..

بۇۇ-نىڭ التى تىلىنە اۋدارىلىپ قازاق قالامگەرلەرىنىڭ تۋىندىلارى انتولوگيا بولىپ شىقتى. بالكىم بۇل انتولوگياعا ءسىزدىڭ شىعارمالارىڭىز ەنبەي قالعان شىعار؟ وكىنىشتى، ارينە. الايدا مەن ءسىزدىڭ دارحان كوڭىلىڭىزگە سەنەمىن.

«ءجا، مەنىڭ شىعارمام الپاۋىت التى تىلگە اۋدارىلماعان ەكەن. الايدا مەنىڭ انا تىلىمدە جازىلعان كوركەم دۇنيەلەر ادەبيەت الەمىندەگى كەڭىستىكتى شارلاپ كەتتى».

...دەپ مارقايدىڭىز ءسىز. جانە ءسىز بىلاي ويلاۋىڭىز دا مۇمكىن: «ماركەستەردىڭ اتىن ايداي الەمگە تانىتقان انتولوگيالار ەمەس، شىعارماسى عوي. مەن دە سولاي تانىلامىن، اكەسىن!».

ءسىز بار عوي، ءسىز وتە دۇرىس ويلايسىز وسى.

انتولوگيا دەمەكشى، مادريد قالاسىندا «قازىرگى قازاق پوەزياسىنىڭ انتولوگياسى» كلاسسيك اقىن حۋستو حورحە پادروننىڭ اۋدارماسىمەن يسپان تىلىندە جارىق كوردى. تۇساۋى مادريدتە جانە استاناداعى يسپان ەلشىلىگىندە كەسىلدى. 20 جاس اقىن يسپانياعا بارىپ، پرەزەنتاتسياعا قاتىسىپ قايتتى.

20 جاس اقىن! ۋا، ءپالى! كورىپ پە ەڭ كەرەمەتتى بۇرىن مۇنداي!

ال، ەندى، «كەڭسەسىندە قۇيرىق باسىپ وتىرمايتىن» ۇلىقبەك قازاق اقىن-جازۋشىلارىنىڭ ەل ىشىندەگى قامىن ۇمىتىپ، سىرتقا قانا ۇمتىلعان ەكەن» دەسەڭىز، قاتتى قاتەلەسەسىز. ساۋساعىڭىزدى بۇگىپ ساناي باستاڭىز، ايتايىن:

1. 2018 جىلدىڭ مامىر ايىندا تالدىقورعان قالاسىندا قازاقستان جازۋشىلار وداعى مەن وبلىستىق تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن جاس ادەبيەتشىلەردىڭ رەسپۋبليكالىق «جەتىسۋ كوكتەمى» فەستيۆالى ءوتتى.

2. 2018 جىلى قازاقستان جازۋشىلار وداعى «ادەبي ولكەتانۋدى دامىتۋ» جوباسى اياسىندا نۇر-سۇلتان، الماتى، سەمەي قالالارى مەن اقمولا، قىزىلوردا، جامبىل، ماڭعىستاۋ، پاۆلودار، تۇركىستان، اتىراۋ، اقتوبە، قاراعاندى، سولتۇستىك قازاقستان جانە شىعىس قازاقستان وبلىسى، ت.ب. وبلىستاردا جۇمىس جۇرگىزدى. «ادەبي ولكەتانۋدى دامىتۋ» جوباسىنىڭ ناتيجەسىندە قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن 27 جازۋشىنىڭ شىعارمالارىن توپتاستىرعان 9 كىتاپ جارىق كوردى.

3. 2018 جىلدان باستاپ قىزىلوردا قالاسىندا «مارتەبەلى پوەزيا» فەستيۆالى وتكىزىلىپ كەلەدى.

4. قر كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىمەن بىرلەسكەن مەموراندۋم نەگىزىندە زەينەتكەر قالامگەرلەردىڭ 50 پايىزدىق جەڭىلدىكپەن ساناتوريلەردە ەم قابىلداۋىنا قول جەتكىزىلدى.

5. 2019 جىلى قاراعاندى وبلىسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن «جاستار فورۋمى» ءوتتى. فورۋمدا جاس قالامگەرلەردى وداققا قابىلداپ، شەبەرلىك ساباقتارى ءوتتى.

6. جازۋشىلار وداعىنىڭ وتىنىشىمەن اتىراۋ وبلىسىندا ج.ناجىمەدەنوۆ پەن ع.سلانوۆ اتىنداعى 10 سىيلىق تاعايىندالدى.

7. 2019 جىلدان شىعىس قازاقستان وبلىسىندا «اباي الەمى» اتتى سەريامەن جەرگىلىكتى قالامگەرلەردىڭ كىتاپتارى جارىق كورىپ كەلەدى. قازىرگە دەيىن 200-گە تارتا توم جارىققا شىقتى. مۇندا «ءتور التاي جىرلايدى» اتتى ادەبي فەستيۆال جۇيەلى تۇردە جىل سايىن وتكىزىلۋدە.

8. الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن قازاق قالامگەرلەرىنىڭ قاسيەتتى ورداسى – قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ عيماراتىنا كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى.

9. 2020 جىلدان باستاپ قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ قاتىسۋىمەن، اقتوبە وبلىسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن، «ادەبيەت. رۋح. قوعام» اتتى رەسپۋبليكالىق فورۋم ءوتتى. فورۋمدا 10 نوميناتسيا بويىنشا سىيلىق تاعايىنداۋ داستۇرگە اينالدى.

10. شىمكەنت قالاسىندا 2020 جىلى «مارتەبەلى پوەزيا مىنبەرى» اتتى ادەبي الاڭ اشىلدى. وندا پوەزيا كەشتەرى ءداستۇرلى تۇردە وتۋدە.

11. الماتىدا تۇراتىن 400 جازۋشىنىڭ كىتاپتارىن شىعارۋ، ارقايسىسىنا جىل سايىن قالا اكىمىنەن ءداستۇرلى تۇردە 500 مىڭ تەڭگەدەن ستيپەنديا بەرىلۋى دە – جازۋشىلار وداعىنىڭ ۇسىنىسىمەن بولىپ جاتقان شارۋالار.

12. جاڭادان اشىلعان تۇركىستان، اباي، ۇلىتاۋ، قايتا اشىلعان الماتى، جەتىسۋ وبلىستارىندا جازۋشىلار وداعىنىڭ فيليالدارى جۇمىس ىستەپ جاتىر.

13. جاستارعا ارنالعان «التىن توبىلعى»، «التىن ساقا»، «ايتۇمار»، «ۇلى دالا» («امانات» پارتياسىمەن بىرگە) كونكۋرستارىن جىل سايىن ءوتىپ كەلەدى. بيىل «ۇلى دالا» كونكۋرسى ەلىمىزدىڭ اۋداندارىنان باستالىپ، وبلىستارىندا ءوتىپ، رەسپۋبليكالىق بايقاۋمەن اياقتالاتىن بولادى.

14. اتتاي شاۋىپ وتكەن اراداعى بەس جىلدا جازۋشىلار وداعىنىڭ وبلىستاعى فيليالدارىنىڭ جۇمىسى جانداندى.

15. اسىرەسە، داۋلەتكەرەي كاپۇلى جەتەكشىلىك ەتىپ، قىزمەتىن جەتەگىنە العان استانداعى جازۋشىلار وداعىنىڭ فيليالى ەرەن ىستەرگە بوي ۇردى.

استانادا تۇڭعىش رەت جازۋىشلارعا جەكە شىعارماشىلىق عيمارات بەرىلدى. ەۋرازيا استانالارى قالامگەرلەرىنىڭ فورۋمى ءوتتى. "سامۇرىق" اتتى ادەبي جۋرنال جارىق كوردى. اقىندار اللەياسى اشىلدى. استانادا تۇراتىن 30 قالامگەردىڭ كىتابى شىقتى، ت.ب.

جۇرت كەشە عانا «جازۋشىلار وداعىنداعى جاڭا باسشىلىق» دەپ جۇرگەن جاڭا باسشىلىق قىزمەتىنە كىرىسكەلى دە بەلەسەبەتتىڭ دوڭگەلەگىندەي زىرىلداعان ء(ازىل) بەس جىل وتە شىعىپتى. قۇرىلتايىڭ قۇتتى بولسىن، قايران ەلىم!

پىسى: جوعارىدا جازۋشىلار وداعىنىڭ اسا ءىرى كولەمدە شارالار ۇيىمداستىرىپ، شىعارماشىلىق ۇيىمنىڭ قىزمەتىن جاڭا بەلەسكە كوتەرگەنىن جازدىم. وسى فورۋمداردىڭ بارىسىندا اقبەرەن ەلگەزەك باۋىرىم جارقىلداپ ەرەكشە كوزگە ءتۇستى. ول سوندا كۇندىز كۇلمەدى، تۇندە كوز ىلمەدى. مەن ونى بىلەمىن. بىلگەن سوڭ ايتامىن. اقبەرەن اۋقىمدى مەگاجوبالارمەن جۇمىس ىستەي الاتىندىعىن، ميى تولعان مەگاجوبالار ەكەندىگىن ء(ازىل) توراعانىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بوپ اتقارعان قىزمەتىندە دالەلدەپ بەردى. ول ۇلى-اعاسىنا سەنىمدى سەرىك، ۇجىم الدىندا ناعىز سەركە بولا ءبىلدى. بۇتىنا تولعان ءبىر ۇلىققا قىزمەتى جاعىپ جاقىنداي قالسا، جۇرتتى جامانداپ، ينتريگا ۇيىمداستىرىپ، شانتاج جاساپ، جاقىندى الىس، الىستى جاۋ قىلاتىن ورىنباسرالار بولادى. اقبەرەن ونداي وسپادارسىزدىققا بارعان جوق. ول وداقتىڭ قىزمەتىن ىلگەرلەتۋ ءۇشىن ءارتۇرلى جوبالار ويلاپ تاۋىپ، يگىلىكتى ىستەردى ۇيلەستىرىپ، وزىق يدەيالاردىڭ سوڭىندا ءجۇردى. ەندەشە اقبەرەندەي ازامات ءۇشىن تۋعان حالقىنا قىزمەت ەتەتىن جول ارقاشاندا تابىلا بەرمەك.

Abai.kz