جامال مۇساعاليقىزى قاڭلىباەۆا – 1923 جىلدىڭ 25 ماۋسىمىندا سەمەي قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1940 جىلى مەكتەپتى ءبىتىرىپ، 1946 جىلى الماتىدا قازاق تاۋ-كەن مەتاللۋرگيا ينستيتۋتىن اياقتاپ، 1946-1953 جىلدارى قازاق كسر عىلىم اكادەمياسى تاۋ-كەن ينستيتۋتىنىڭ ماركشەيدەر جانە گەودەزيا بولىمىنە جۇمىسقا جىبەرىلدى. وسى كەزدەن باستاپ قازاق ماركشەيدەر ايەلىنىڭ العاشقى ەڭبەك جانە عىلىمي قىزمەتى باستالادى.

قر وما 2064 قور. 1 ءتىز.، 498 ءىس.، 28 پ. ج/ب

ج.م. قاڭلىباەۆانىڭ عىلىمي ەڭبەكتەرى راديواكتيۆتى يزوتوپتاردى قولدانا وتىرىپ، ءماسسيۆتىڭ قالىڭدىعىنداعى تاۋ جىنىستارىنىڭ قوزعالىسىن زەرتتەۋگە ارنالعان. زەرتتەۋ ناتيجەلەرى بويىنشا 1952 جىلى «قاراعاندى باسسەينىندە جەر استى تاۋ - كەن جۇمىستارىنىڭ اسەرىنەن جەر بەتىندەگى ورىن اۋىستىرۋدى ەسەپتەۋ» تاقىرىبىندا كانديداتتىق ديسسەرتاتسياسىن ءساتتى قورعادى. كوپجىلدىق زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەلەرىن قورىتىندىلاي كەلە، 1965 جىلى ج.م. قاڭلىباەۆا «ماسسيۆتەگى تاۋ جىنىستارىنىڭ قوزعالىسى پروتسەسىنىڭ زاڭدىلىقتارى مەن ادىستەرى جانە جەراستى قازبالارىنىڭ كەيبىر ماسەلەلەرى (قاراعاندى باسسەينى نەگىزىندە)» تاقىرىبىندا دوكتورلىق ديسسەرتاتسياسىن قورعاپ، تەحنيكالىق عىلىمدار دوكتورى عىلىمي دارەجەسىن العان العاشقى قازاق ايەلى بولدى.

1954 جىلى قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ تاۋ-كەن ينستيتۋتىنىڭ ماركشەيدەرلىك ءبولىمىن باسقاردى.

جامال باستاعان ءبىر توپ عالىمدار جەر استى كەندەرىنىڭ زاڭدىلىقتارىن اشىپ، ونى حالىق يگىلىگىنە اسىرۋ ءۇشىن قاجىرلىلىقپەن جۇمىس ىستەدى. قاڭلىباەۆا كەن جىنىستارىنىڭ قوزعالىسىن راديواكتيۆتىك يزوتوپتار ارقىلى زەرتتەۋدى تۇڭعىش رەت ۇسىنىپ، ونى پراكتيكالىق جاعدايدا جەمىستى قولدانا ءبىلدى، ونىڭ تاۋ جىنىستارى مەحانيكاسى سالاسىنداعى زەرتتەۋلەرى كسرو عىلىم اكادەمياسى مەن قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ جوعارى باعاسىنا يە بولدى. لابوراتوريا جۇمىسىن جاقسى جولعا قويىپ، عىلىمي-زەرتتەۋلەرگە قاجەتتى اسپاپتار جاساپ، ولاردى ىسكە قوستى. ءوزى دۇركىن-دۇركىن شاحتاعا ءتۇستى. جەردىڭ نەلەر عاجايىپ سىرلارىن اشىپ، وراسان كوپ، قىزىقتى ماتەريالدار جيناپ، مۇنىڭ نەگىزىندە عىلىمي تاجىريبە جاسادى، ونى پراكتيكا جۇزىندە سىناپ، بايقاي كەلىپ، راديواكتيۆتى يزوتوپتىڭ «ماركشەيدەرلىك باقىلاۋ ءادىسى» دەيتىن جاڭا ءادىس ۇسىندى. بۇل عىلىمي جاڭالىق ەلىمىزدە كەڭىنەن قولدانىلۋدا.

1968 جىلى پروفەسسور اتاعى بەكىتىلىپ، 1970 جىلى قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ كوررەسپوندەنت - مۇشەسى بولىپ سايلاندى.

حالىقارالىق عىلىمي بايلانىس ارقىلى اقش، پولشا عالىمدارىنىڭ شاقىرۋىمەن قاڭلىباەۆا ولاردىڭ اراسىنا بارىپ 1964 جىلى جەراستى كەندەرىن زەرتتەۋ ماسەلەلەرى جونىندە دۇنيە ءجۇزى عالىمدارىنىڭ وكىلدەرى الدىندا كراكوۆتا، نيۋ-يوركتە بولعان حالىقارالىق كونگرەسىندە باياندامالار جاساعان.

1966-1967 جىلدارى گدر-دا كەنشىلەر مەن مەتاللۋرگتەردىڭ VIII جانە XIX حالىقارالىق كونفەرەنتسيالارىنا قاتىستى. XVIII كونفەرەنتسيادا قاڭلىباەۆا ۇزدىك بايانداماسى ءۇشىن فرەيبەرگ قالاسىنىڭ «قۇرمەتتى كەنشىسى» اتاعى بەرىلدى.

1967 جىلى قازكسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ جەتىنشى شاقىرىلىمىنا دەپۋتات بولىپ سايلاندى،

1969 جىلى شاحتالارداعى كومىر قاباتتارىن يگەرۋ كەزىندە قول جەتكىزىلگەن تەحنيكالىق پروگرەستى زەرتتەۋ ماقساتىندا ءىس-ساپارمەن انگلياعا جىبەرىلدى.

1968 جىلىدان ۆ. ي. لەنين اتىنداعى قازاق پوليتەحنيكالىق ينستيتۋتىنىڭ عىلىمي كەڭەسىنىڭ مۇشەسى، سونداي-اق، 1971 جىلدان قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ تاۋ-كەن ينستيتۋتىنىڭ كانديداتتىق ديسسەرتاتسيالاردى قورعاۋ جونىندەگى عىلىمي كەڭەسىنىڭ توراعاسى، سونىمەن قاتار تاۋ-كەن ينستيتۋتىنىڭ عالام جانە جەر تۋرالى عىلىمدار ءبولىمى بيۋروسىنىڭ مۇشەسى، ج.م. قاڭلىباەۆا ۇلكەن قوعامدىق جۇمىستار جۇرگىزدى. قازاقستان كپ وك ۇسىنىسى بويىنشا 1968 جىلى كوميتەت تورالقاسىنىڭ مۇشەسى ايەلدەر كەڭەسشىسى بولىپ بەكىتىلدى.

كەڭەستىك عىلىمدى دامىتۋداعى جەتىستىكتەرى مەن حالىق شارۋاشىلىعىنا عىلىمي جەتىستىكتەرىن ەنگىزگەنى ءۇشىن 1967 جىلى ج.م.  قاڭلىباەۆا ″قۇرمەت بەلگىسى″ وردەنىمەن ماراپاتتالدى.

1974 جىلى 02 اقپاندا قايتىس بولدى.

قر وما 2064 قور. 1 ءتىز.، 498 ءىس.، 18 پ. ج/ب

بيىل قاڭلىباەۆا جامال اپامىزدىڭ تۋعانىنا 100 جىل! ونىڭ ءومىر جولىنان قاجىماي ەڭبەك ەتەتىن، جاڭالىققا باتىل ۇمتىلاتىن، قول جەتكەن تابىسپەن توقىراپ قالمايتىن، ەڭبەكقور ينجەنەر، ىسكەر عالىم، قايسار ايەل ەكەنى ونەگە بولىپ قازاق قىزدارىنا ۇلگى بولىپ قالارى انىق!.

داۋت ك.

قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى

ارحيۆ ىستەرى جانە قۇجاتتامانى باسقارۋ كوميتەتىنىڭ ءارحيۆيسى

Abai.kz