قوعامدىق ءتارتىپتى قاداعالاۋ تىزە قوسىپ جۇمىس ىستەۋدى قاجەت ەتەدى
وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆتىڭ توراعالىعىمەن سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس جانە قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋ جونىندەگى ۆەدومستۆوارالىق كوميسسيانىڭ سەلەكتورلىق كەڭەسى (وبلىستىق) ءوتتى.
مەملەكەتتىك جانە قۇقىق قورعاۋ ورىندارىنىڭ شاعىن جانە ورتا بيزنەس نىساندارىنىڭ جۇمىسىنا ورىنسىز ارالاسپاۋ تالاپتارىنىڭ ساقتالۋى حاقىندا وبلىس پروكۋرورىنىڭ ورىنباسارى نۇرلان بيجانوۆ اقپارات بەردى.
2013 جىلدىڭ وسى كەزەڭىنە دەيىن وبلىستىق پروكۋراتۋرا تاراپىنان كاسىپكەرلەردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ باعىتىندا 45 تەكسەرۋ جۇرگىزىلىپ، 700 زاڭبۇزۋشىلىق انىقتالعان. 58 جاۋاپتى تۇلعا جازاعا تارتىلىپ، ءبىر قىلمىستىق ءىس قوزعالعان.
تەكسەرۋلەر بارىسىندا ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتىڭ جوسپارىنا 608 نىساندى تەكسەرۋ نەگىزسىز ەنگىزىلگەنى بەلگىلى بولىپ، جاۋاپتى التى ادام تارتىپتىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان. مۇنداي زاڭسىزدىقتار وسكەمەن، سەمەي كۋرچاتوۆ قالالارى مەن اياگوز، زايسان، بورودۋليحا اۋداندارىندا تىركەلگەن.
پروكۋروردىڭ رۇقساتىنسىز، ءوز بەتىمەن تەكسەرۋگە شىعۋشىلار ءالى دە بولسا تىيىلماي كەلە جاتقان سىڭايلى. قارجى پوليتسياسىنىڭ جەدەل جانە ىزدەستىرۋ قىزمەتكەرلەرى تاراپىنان 96 نىساننان پروكۋرور سانكتسياسىنسىز اقپارات تالاپ ەتكەن 29 وقيعا انىقتالعان.
21 جاسقا تولماعاندارعا الكوگولدىك ءونىم ساتۋشىلاردى انىقتاۋ بارىسىندا تەكسەرۋ تاعايىنداۋ تۋرالى ءتيىستى اكت جاساماستان ارەكەت ەتۋ وقيعالارى دا بار. بۇگىنگى دەيىن 177 زاڭسىزدىق تىركەلىپ، تيىسىنشە شارا قولدانىلۋدا.
وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆتىڭ توراعالىعىمەن سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس جانە قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋ جونىندەگى ۆەدومستۆوارالىق كوميسسيانىڭ سەلەكتورلىق كەڭەسى (وبلىستىق) ءوتتى.
مەملەكەتتىك جانە قۇقىق قورعاۋ ورىندارىنىڭ شاعىن جانە ورتا بيزنەس نىساندارىنىڭ جۇمىسىنا ورىنسىز ارالاسپاۋ تالاپتارىنىڭ ساقتالۋى حاقىندا وبلىس پروكۋرورىنىڭ ورىنباسارى نۇرلان بيجانوۆ اقپارات بەردى.
2013 جىلدىڭ وسى كەزەڭىنە دەيىن وبلىستىق پروكۋراتۋرا تاراپىنان كاسىپكەرلەردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ باعىتىندا 45 تەكسەرۋ جۇرگىزىلىپ، 700 زاڭبۇزۋشىلىق انىقتالعان. 58 جاۋاپتى تۇلعا جازاعا تارتىلىپ، ءبىر قىلمىستىق ءىس قوزعالعان.
تەكسەرۋلەر بارىسىندا ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتىڭ جوسپارىنا 608 نىساندى تەكسەرۋ نەگىزسىز ەنگىزىلگەنى بەلگىلى بولىپ، جاۋاپتى التى ادام تارتىپتىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان. مۇنداي زاڭسىزدىقتار وسكەمەن، سەمەي كۋرچاتوۆ قالالارى مەن اياگوز، زايسان، بورودۋليحا اۋداندارىندا تىركەلگەن.
پروكۋروردىڭ رۇقساتىنسىز، ءوز بەتىمەن تەكسەرۋگە شىعۋشىلار ءالى دە بولسا تىيىلماي كەلە جاتقان سىڭايلى. قارجى پوليتسياسىنىڭ جەدەل جانە ىزدەستىرۋ قىزمەتكەرلەرى تاراپىنان 96 نىساننان پروكۋرور سانكتسياسىنسىز اقپارات تالاپ ەتكەن 29 وقيعا انىقتالعان.
21 جاسقا تولماعاندارعا الكوگولدىك ءونىم ساتۋشىلاردى انىقتاۋ بارىسىندا تەكسەرۋ تاعايىنداۋ تۋرالى ءتيىستى اكت جاساماستان ارەكەت ەتۋ وقيعالارى دا بار. بۇگىنگى دەيىن 177 زاڭسىزدىق تىركەلىپ، تيىسىنشە شارا قولدانىلۋدا.
قارجى پوليتسياسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ زاڭدى كاسىپ يەلەرىنىڭ جۇمىسىنا كەدەرگى كەلتىرىپ، پارا تالاپ ەتۋ وقيعالارى بيىل دا بايقالىپ وتىر. وسى مازمۇندا توعىز بىردەي قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ، سەگىز لاۋازىمدى تۇلعا قىلمىستىق جاۋاپقا تارتىلىپتى. ولاردىڭ اراسىندا قارجى پوليتسياسى قىزمەتكەرلەرىنەن بولەك اۋىلدىق وكرۋگ اكىمى، ۆەتەرينارلىق ينسپەكتور، اۋداندىق جەر ءبولىمىنىڭ باستىعى سىندى ءتۇرلى سالا وكىلدەرى بار.
وسىنداي زاڭسىزدىقتارعا تىيىم بولۋى ءۇشىن وبلىستىڭ بيزنەس-قاۋىمداستىقتارىمەن بىرگە ارەكەت ەتۋ ماقساتىندا قوعامدىق كەڭەستەر مەن جەدەل توپتار قۇرىلعان. پروكۋراتۋرانىڭ سەنىم تەلەفونىنا زاڭسىز تەكسەرىس جونىندە حابارلاۋشىلاردىڭ بار بولۋى تەكسەرۋشى ورگانداردىڭ كەيبىر قىزمەتكەرلەرى ءالى دە اياقتارىن جيا قويماعانىن كورسەتسە كەرەك.
- ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ دامۋىنا ايرىقشا كوڭىل ءبولىپ وتىر. وسى سالانىڭ العا باسۋى ءۇشىن ءبىزدىڭ ايماقتا از شارۋا اتقارىپ جاتقان جوق. وسىعان قاراماستان بۇل تاراپتا تۇيتكىلدى ماسەلەلەر دە بار،- دەدى وبلىس اكىمى.
وبلىستىق شاعىن جانە ورتا بيزنەس جۇمىسشىلارىنىڭ ايماقتىق كاسىپوداق ءتورايىمى گالينا كازانتسەۆا بولسا جوسپارسىز تەكسەرۋلەردىڭ تيتتەي دە ازايماعانىن العا تارتتى. ءتىپتى، ول مۇنداي زاڭسىز تەكسەرۋلەر جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك پەن جەكەلەگەن ادامداردىڭ نۇسقاۋىمەن جۇرگىزىلەتىن كەزدەرى ءجيى ەكەنىن مالىمدەدى. سونداي-اق وتە شاعىن بيزنەس نىساندارىنىڭ مۇشكىل حالىنە ايانىش ءبىلدىردى.
- اياقتان تۇرىپ، جاعدايىن تۇزەپ العان كاسىپكەرلەر ءوز-ءوزىن
قورعاۋعا ءبىرشاما قابىلەتتى بولسا، شاعىن نىساندار ءۇشىن مۇنىڭ ءوزى ۇلكەن ماسەلە. مۇنى قاداعالاۋشى ورگانداردىڭ قىزمەتكەرلەرى دە جاقسى بىلەدى. سول سەبەپتى شاعىن بيزنەس نىساندارى كوپ زارداپ شەگۋدە، - دەيدى گالينا كازانتسەۆا. ول ادىلەت دەپارتامەنتىنىڭ ينتەللەكتۋالدىق مەنشىكتى قورعاۋ ىسىندە سىلبىر قيمىلداپ وتىرعانىن بايانداي كەلە، «يۋبيلەينىي» كينوتەاترىنىڭ توڭىرەگىندە تۋعان داۋدى مىسالعا الدى. ونىڭ ايتۋىنشا، جەرگىلىكتى ادىلەت دەپارتامەنتى وسكەمەندەگى ەڭ كونە كينوتەاتردىڭ مۇددەلەرىن تيىسىنشە قورعاي الماعان.
وبلىس باسشىسى قاداعالاۋ ورگاندارىنا مۇنداي داۋلى ماسەلەلەردە وبلىستىڭ مۇددەسىن ەسكەرە ارەكەت ەتۋ كەرەك دەگەن وي ايتتى. الايدا كەز كەلگەن ارەكەت زاڭ اياسىندا بولۋى شارت ەكەنىن دە ەسكەرتتى. ال اۋدان جانە قالا اكىمدەرىنە كاسىپكەرلەرگە جەر تەلىمىن بەرۋ جانە مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ شارالارىندا اسا ساق بولۋدى تاپسىردى. جەر تەلىمىن ۇلەستىرۋ ماسەلەسىندە، اسىرەسە، وسكەمەن، سەمەي قالالارى مەن بورودۋليحا، گلۋبوكوە اۋداندارىندا تارتىپسىزدىكتەر ورىن العان. ال مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ ماسەلەسىندە جىل سايىن ءبىر كەمشىلىكتىڭ قايتالانۋى باسشىلاردىڭ سالعىرتتىعىنان ەكەنىن ەسكەرتكەن وبلىس اكىمى ءبىر رەت جىبەرگەن قاتەلىكتەن قورىتىندى شىعارۋ قاجەتتىگىن قاداپ ايتتى. سونداي-اق، كورنەكى اقپاراتتاردىڭ، سونىڭ ىشىندە، ساۋدا-ساتتىق جارنامالارىنىڭ مازمۇنىنا ءمان بەرىپ، تارتىپكە كەلتىرۋ دە اكىمنىڭ ءبىر مىندەتى ەكەنىن جەتكىزدى
قوعامدىق ءتارتىپتى ساقتاۋ جانە زاڭ بۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋ ىسىنە حالىقتى قاتىستىرۋ جولدارىن جەتىلدىرۋ جونىندە وبلىستىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى راشيد جاقىپوۆ باياندادى.
بۇگىندە وبلىس بويىنشا 565 ەرىكتى قۇرىلىمدار قوعامدىق ءتارتىپتىڭ تۇراقتىلىعىنا اتسالىسىپ وتىرعان كورىنەدى. بۇل ىسكە جالپى جيىنى ءۇش مىڭنان استام ادام تارتىلعان. زاڭ بۇزۋشىلىقتاردىڭ سەبەبىن انىقتاپ، ونى اشۋعا كومەكتەسكەن بەلسەندىلەرىن قارجىلاي ماراپاتتاۋ ءۇشىن بيىلعا التى ملن. تەڭگە بولىنگەن. بۇل قارجىنىڭ 2134 مىڭ تەڭگەسى يگەرىلگەن.
قوعامدىق ءتارتىپتى قاداعالاۋ ىسىنە ەرىكتى توپتاردى تارتىپ، ولاردىڭ جۇمىسىن قارجىلاندىرۋعا ءىرى كاسىپورىنداردى تارتۋ وزەكتى ماسەلەگە اينالىپ وتىر. بۇل تۇرعىدا «قازتسينك» وزگەلەرگە ۇلگى بولارلىقتاي ارەكەتتەرگە بارۋدا. گلۋبوكوە اۋدانىنىڭ بەلوۋسوۆكا كەنتىندە ەرىكتى توپ قۇرۋ جونىندە جاسالعان ۇسىنىس «قازاقمىس» جشس تاراپىنان قولداۋ تاپپاي وتىرسا كەرەك. ەرىكتىلەردى جۇمىسقا تارتۋ ءىسى سەمەي قالاسىندا اقساپ تۇرعانى دا ايتىلدى. ەرىكتى جاساقتاردى قارجىلاندىرۋ ءىسىن جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ۇيىمدارى ارقىلى ۇيىمداستىرۋ ءىسى دە تەجەلۋدە. بۇدان كەيىن مال ۇرلىعىنىڭ جايىنا اۋىسقان راشيد جاقىپوۆ وسى ەرىكتى جاساقتاردىڭ ارقاسىندا مال ۇرلىعىنىڭ جىل سايىن ازايا تۇسكەنىن جەتكىزدى. 2011 جىلى مال ۇرلىعى 33 پايىزعا تومەندەسە، بيىلدىڭ بەس ايىندا-اق 22 پايىزعا قىسقارعان. بۇل ىستە ۇلان، كوكپەكتى، جارما سىندى بىرقاتار اۋداندار سىلبىرلىق تانىتۋدا. قازىر بۇل رەتتە كوش سوڭىندا قالىپ وتىرعان كوكپەكتى اۋدانى وسى باستامانى وبلىسقا ۇسىنعان كەزدە اۋدان بويىنشا ءبىر جىلدا جەتى ۇرلىق قانا تىركەلگەنىن، قازىر جاعداي كەرەعار كەيىپكە تۇسكەنىن ايتادى ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى.
حالىقتىڭ اۋىلداردا مال كەزەگىن ۇيىمداستىرۋعا قۇلىقسىزدىق تانىتۋى دا باۋكەسپەلەردىڭ باتىلدانۋىنا تۇرتكى بولىپ وتىرعان كورىنەدى. قاراۋسىز قالىپ، قولدى بولعان مال تابىلعانىمەن ونى ىزدەۋگە كەتەتىن شىعىن وتەلمەيتىنىن ەشكىم ەسكەرە بەرمەيدى. ماسەلەن، وسىعان دەيىن ورىستەن جوعالعان 680 باس مالدى ىزدەۋگە 10 ملن. تەڭگەگە جۋىق قاراجات شىعىندالعان.
قوعامدىق ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتۋگە تۇرعىنداردىڭ وزدەرىن تارتۋ ماقساتىندا وسكەمەن قالاسىندا جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ۇيىمدارىنىڭ جانىنان قۇرىلعان كەڭەستەر ءبىر جىلدىڭ ىشىندە ءتيىمدى ەكەنىن كورسەتىپ وتىر. بۇل كەڭەسكە تۇرعىنداردان بولەك ۋچاسكەلىك ينسپەكتورلار، جەرگىلىكتى دەپۋتاتتار، كاسىپكەرلەر دا تارتىلعان. وسى كەڭەستەردىڭ بەلسەندى ارەكەت ەتۋىنىڭ ارقاسىندا 18 ادام ارنايى تۇزەتۋ مەكەمەسىنە جونەلتىلىپ، بەس ادام جۇمىسقا ورنالاستىرىلعان. وسى تاجىريبەنى جەتىلدىرە ءتۇسىپ، باسقا اۋدان، قالالارعا تاراتۋ قاجەت. ءار ەلدى مەكەن ءوز ىشىندەگى ءتارتىپتى رەتتەۋگە باۋلۋ ءۇشىن، اۋىلداردا بەرەكەلى تىرلىك قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا «قاۋىپسىز اۋىل» اتتى وبلىستىق بايقاۋ وتكىزۋ جوسپارلانۋدا.
ايماق باسشىسى قوعامدىق ءتارتىپتىڭ ساقتالۋىنا جەكە ازاماتتار دا، بيلىك وكىلدەرى دە، قۇقىق قورعاۋ ورىندارى دا، قوعامدىق ۇيىمدار دا مۇددەلىلىك تانىتىپ، بىرلەسە ارەكەت ەتكەندە عانا زاڭبۇزۋشىلىق ازاياتىنىن ەسكەرتە كەلە، تارباعاتاي، كوكپەكتى، اباي اۋداندارىنىڭ جۇمىسىن سىنعا الدى. ال مال ۇرلىعى بىلتىرعى كەزەڭمەن سالىستىرعاندا سەمەي قالاسىندا - 30, اياگوزدە - 38, تارباعاتايدا 44 پايىزعا وسكەن.
-ارقايسىمىز جۇمىسقا قورىقپاي بارىپ-كەلىپ، تىنىش ۇيىقتاۋ ءۇشىن قوعامدىق ءتارتىپ قاجەت. سوندىقتان قوعامدىق ءتارتىپتى قاداعالاۋ ءىسىن جالعىز قۇقىق قورعاۋ ورىندارىنا ارتىپ قويۋ دۇرىس ەمەس. وتكەن جىلدارى وسى ىسكە جۇرتشىلىقتى تارتۋ تۇرعىسىندا جاڭا باستامالار كوتەرىلىپ، جاقسى جۇمىستار جاسالعان. بيىل سول قوزعالىس سايابىرسىپ قالدى. ەرىكتى توپتار مەن جاساقتاردى قۇرىپ، ونى قاعازعا تىركەۋمەن شەكتەلۋگە بولمايدى. بۇل كەڭەستەر، جاساقتار ءىس جۇزىندە جۇمىس ىستەۋ قاجەت، - دەگەن وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ اۋىلدى جەرلەردەگى اقساقالدار كەڭەسىن وسى ىسكە تارتۋ كەرەكتىگىن باسا ايتتى. ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ۇيىمدارى مەن اكىمدىكتەر جانىنان قوعامدىق كەڭەس قۇرۋ، «قاۋىپسىز اۋىل» بايقاۋىن ۇيىمداستىرۋ ۇسىنىستارىنا قولداۋ بىلدىرگەن ايماق باسشىسى جاستار ۇيىمدارىن، «جاس ۇلان» جاساقتارى مەن «جاس وتان» جاستار قاناتىنىڭ اتالمىش باعىتتاعى جۇمىستارىن جانداندىرۋدى تاپسىردى.
Abai.kz
