بۇرىنعىداي ەمەس، تاۋەلسىز قازاقستاندا وسىدان 106 جىل بۇرىن دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىرگەن قازان توڭكەرىسى كوپشىلىكتىڭ جادىندا كومەسكى تارتىپ بارا جاتقانداي. بىراق، ادامزات داۋىرىندەگى ۇلى وقيعانى تاريح بەتىنەن مۇلدەم ءوشىرىپ تاستاۋ مۇمكىن ەمەس.

مەكتەپ قابىرعاسىنان بەرى وقۋلىقتان يدەولوگيالىق ەلەكتەن وتكەن دەرەكتەردى عانا سانامىزعا ءسىڭىرىپ وسكەن ءبىزدىڭ ۇرپاق ۇلت كوشباسشىلارىن، الاش كوسەمدەرىن بىلمەي ءوستى.

قازان توڭكەرىسىنەن كەيىن باستالعان ادەبي شىعارمالارعا، كوركەمونەر تۋىندىلارىنا «تۇزەتۋلەر» ەنگىزۋ كەڭەس وداعى قۇلاعانعا دەيىن جالعاستى.

ورىستىڭ دارىندى سۋرەتشىسى ۆلاديمير سەروۆتىڭ تۋىندىلارى دا وسىنداي باقىلاۋدىڭ قۇربانى بولدى. ول لەنيننىڭ ەكىنشى سەزدە كەڭەس ۇكىمەتىن جاريالاۋىن بەينەلەيتىن ءوزىنىڭ ايگىلى سۋرەتىن ەكى رەت سالۋعا ءماجبۇر بولدى. 1947 جىلى سالىنعان العاشقى تۋىندىدان لەنيننىڭ ارتىندا تۇرعان ستالين مەن دزەرجينسكيدى كورەمىز. حرۋششەۆ بيلىككە كەلگەننەن كەيىن 1962 جىلى قايتا سالىنعان سۋرەتتە ستالين مەن دزەرجينسكيدىڭ ورىنىندا مىلتىق اسىنعان قىزىل اسكەر مەن ماتروس تۇر.

گولدشتەيننىڭ 1920 جىلدىڭ ماۋسىمىندا لەنيننىڭ مىنبەردەن پولياكتارمەن سوعىسقا اتتاناتىن قىزىل اسكەرلەر الدىندا سويلەپ تۇرعانىن بەينەلەيتىن فوتوسۋرەتتە مىنبەردىڭ تومەنگى باسپالداعىندا تۇرعان تروتسكي مەن كامەنەۆ پارتيالىق تازارتۋدان كەيىنگى فوتوسۋرەتتەردەن ءوشىرىلدى. مۇنداي مىسالداردى كوپتەپ كەلتىرۋگە بولادى.

يدەولوگيالىق تسەنزۋرا تۇرعىسىنان قازاق جازۋشىلارى مەن سۋرەتشىلەرى تۋىندىلارىنىڭ قازان توڭكەرىسىنە دەيىنگى جانە ودان كەيىنگى كەزەڭدەردەگى تاعدىرى تۋرالى دەرەكتەردى دە مۇقيات زەرتتەۋ قاجەت. بىزگە جەتكەنى مۇراعاتتاردا ساقتالعان سۋرەتتەر مەن دەرەكتەر. ال ولاردىڭ بىزگە جەتپەگەنى نەمەسە ءالى دە قۇپيا ساقتالىپ وتىرعانى، توتاليتارلىق جۇيەنىڭ قىسىمىمەن وزگەرىسكە ۇشىراعاندارى قانشاما؟ ال ەلىمىزدىڭ شىنايى تاريحى بۇرمالاۋسىز، وزگەرتۋسىز، انىق تا قانىق بوياۋمەن سۋرەتتەلۋى كەرەك.

مارات ەرمۇقانوۆ

Abai.kz