بۇل داۋ 2018 جىلى باستالعان. ال «راحات» بازارىنىڭ ساۋداگەرلەرى ساۋدا ورىندارى ءۇشىن ءالى كۇرەسىپ جاتىر. اق جاعالىلار جەر تەلىمىنە قاتىستى قۇقىعىن العا تارتىپ، سوتقا شاعىمداندى. ساۋداگەرلەر بولسا، مۇنىمەن كەلىسپەيدى.

اكىمشىلىك سوت قىركۇيەك ايىندا ساۋداگەرلەردىڭ جاعىنا شىعىپ، قالا اكىمىنىڭ جەر تەلىمىن جەتىسۋ اۋدانى اكىمىنىڭ اپپاراتىنا اباتتاندىرۋعا بەرۋ تۋرالى قاۋلىسىن زاڭسىز دەپ بۇزعانىمەن، شەنەۋنىكتەر بازار ورنىنا باۋ-باقشا سالۋدى توقتاتقان جوق.

كاسىپكەرلەردىڭ اتىنان وكىلدىك ەتەتىن زاڭگەر جانىبەك باشانوۆتىڭ ايتۋىنشا، اكىمشىلىك سوت ساۋداگەرلەر مەن «تكم» جشس پايداسىنا شەشىم شىعارعانىنا قاراماستان، جەتىسۋ اۋدانى اكىمىنىڭ اپپاراتى ەكونوميكالىق سوتقا بيزنەسمەندەرگە دە، كومپانياعا قارسى، جەر تەلىمدەرىن بوساتۋدى تالاپ ەتىپ وتىر.

«زاڭدا مۇنداي تالاپ-ارىز بەرمەس بۇرىن داۋدى سوتقا دەيىنگى رەتتەۋ ءراسىمىن جۇرگىزۋ مىندەتتى ەكەنى ايتىلعان. اكىمدىك ولاي بولماسا دا، بۇل پروتسەدۋرانى جۇزەگە اسىردىق دەپ وتىر. سوزدەرىن دالەلدەۋ ءۇشىن شەنەۋنىكتەر كاسىپكەرلەردىڭ جەر تەلىمدەرىن بوساتۋ تۋرالى حابارلاماعا قول قويۋدان باس تارتقانى تۋرالى اكتىلەردى ۇسىنادى. بىراق فاكت، ترەيدەرلەردىڭ ەشقايسىسى ەشقانداي حابارلاماعا نەمەسە اكتىلەرگە قول قويمادى»، – دەيدى باشانوۆ.

ال كاسىپكەرلەر ولارعا اكىمدىك قىزمەتكەرلەرى كەلمەگەنىن، ال ساۋداگەرلەر ەشقانداي قۇجاتقا قول قويماعانىن العا تارتىپ وتىر.

«بىزگە جەر تەلىمدەرىن بوساتۋ تۋرالى حابارلاماعا قول قويعىمىز كەلمەيتىنى تۋرالى اكت جاسالعانىن ايتتى. قۇجات 12 شىلدەدە جازىلعان، بىراق 10 شىلدەدەن 17 شىلدەگە دەيىن بىزگە بىرەۋ-مىرەۋ كەلىپ، الدەنەگە قول قويۋىمىزدى وتىنگەن جوق»، – دەدى كاسىپكەر جانە نارىق كاسىپكەرلەرىنىڭ وكىلى پاۆەل كۋپين ايتتى.

تىلشىلەر قۇجاتتاردىڭ قايدان شىققانىنا قاتىستى تۇسىنىكتەمە بەرۋدى سۇراپ الماتى اكىمدىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنە حابارلاسقانىمەن، ءالى جاۋاپ العان جوق.

زاڭگەر ءجاميلا تولەنوۆا شەنەۋنىكتەردىڭ ەكونوميكالىق سوتقا جۇگىنىپ قانا قويماي، اكىمشىلىك سوتتىڭ شەشىمىنە اپەللياتسيالىق شاعىم تۇسىرگەنىن ايتتى.

«زاڭعا سايكەس، سوت شەشىمى زاڭدى كۇشىنە ەنگەننەن كەيىن عانا اپەللياتسيالىق شاعىم بەرۋگە بولادى. بىراق سوت شەشىمى زاڭدى كۇشىنە ەنگەن جوق، بىراق نەگە ەكەنى بەلگىسىز، اكىمدىك بۇل جايتتى ەسكەرمەي، ءبىزدىڭ پايدامىزعا شىعارىلعان سوت شەشىمىنە نارازىلىق بىلدىرۋگە اسىعىپ وتىر»، – دەيدى ول.

كاسىپكەرلەردى بارىنەن دە تاڭ قالدىرعانى – الماتى بازارلارىنىڭ ورتاسىندا دەمالىس ايماعىن قۇرۋ يدەياسى، ويتكەنى «راحات» جان-جاعىنان ساۋدا ورىندارىمەن قورشالعان. مۇندا جۇك كولىكتەرى جۇرەدى، اۋماق كونتەينەرلەرگە تولى، ال جاقىن جەردە تابانى تىنبايتىن جول جاتىر.

«باراحولكاداعى ساياباققا ەشكىم دەمالۋعا كەلمەيدى. مۇنى ەلەستەتۋ ءتىپتى قيىن. ساياباق سالۋ ءۇشىن ءدال ءبىزدىڭ بازاردى نە ءۇشىن تاڭداعانىن تۇسىنبەيمىز. كەرەك بولسا، جاقىن جەردە دەمالىس ايماعىن قۇرۋدىڭ بالاما ورنى بار. بۇل –رىسقۇلوۆتاعى جابىق زيراتتاردىڭ اۋماعى. ولار 2011 جىلى جابىلىپ، 2021 جىلى جەتىسۋ اۋدانى اكىمىنىڭ اپپاراتىنا اباتتاندىرۋ ءۇشىن بەرىلدى. بارلىعى 55 گا جەر. وسى جەردى يگەرسىن، باراحولكانىڭ قاق ورتاسىنا ساياباق سالۋدىڭ نە قاجەتى بار؟» – دەيدى «راحات» بازارىنىڭ كاسىپكەرى ءلاززات كوپەرباەۆا.

كاسىپكەر ايبار البەكوۆ بۇل جەرگە ساياباق سالىنعاننىڭ وزىندە، بولاشاقتا جەر تەلىمدەرى كاسىپتىڭ باسقا تۇرىنە بەرىلۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتادى.

«ولار كەرەگى – جەر عانا. ءۇش اكىم اۋىستى، ءبىز سوتتا ۇنەمى جەڭەمىز، الايدا ولار بۇل جەردى الۋدىڭ جاڭا سەبەپتەرىن تابادى. بۇل – جىلىكتىڭ مايلى باسى. مۇندا اعاش ءوسۋ ءۇشىن كەمىندە 20 جىل قاجەت. قانداي ساياباق؟» – دەيدى ول.

تاعى ءبىر كاسىپكەر يگور يساەنكو «راحات» بازارىندا 1995 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەيدى. ساۋدا – ونىڭ جالعىز تابىسى. كاسىپكەر جەردى ساياباق ءۇشىن الىپ قويسا، زەينەتكەرلىككە دەيىن دە جۇمىس ىستەي المايمىن دەپ الاڭدايدى.

«زەينەتكە شىققانىما جارتى جىل قالدى. مەن كەم دەگەندە ءبىر نارسە ءۇشىن ءومىر سۇرەمىن. ال ەگەر مەن قازىر اۋدارىمداردى تولەمەسەم، وندا نە ءۇشىن ءومىر سۇرەمىن؟ «راحاتتاعى» ساۋدا – ءوزىمدى جانە وتباسىمدى اسىرايتىن جالعىز تابىس-كوزىم»، – دەيدى.

بۇگىندە «راحات» بازارىندا 300-دەن استام كاسىپكەر جۇمىس ىستەيدى.

كاسىپكەرلەر بازار اۋماعىندا ساۋدا جاساۋ قۇقىعى ءۇشىن بەس جىل بويى كۇرەسىپ كەلەدى. 2018 جىلى ولاردىڭ جەر تەلىمىن جالعا الۋ قۇقىعى جاڭارتىلماي، اۋماقتى بوساتۋدى سۇراعان. بازاردىڭ ورنىنا قالا اكىمدىگى الدىمەن جيھاز فابريكاسىن، كەيىن كولىك تۇراعىن سالۋدى جوسپارلاپ، ەندى سول جەرگە ساياباق سالماقشى.

Abai.kz