ايتتاعى اڭگىمە: «ۆى چتو، شۋتيتە؟!»
بيىلعى قۇربان ايتتى تاۋەلسىز ەلىمىز، مەشىتتەرىمىز ۇلكەن يگى ءىس-شارالارمەن، ەڭ باستىسى ۇلتتىق ناقىشپەن وتكىزدى. ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىنەن (ارقان تارتىس، پالۋاندار كۇرەسى، گىر تاسىن كوتەرۋ، كوكپار، ت.ب.) جارىس ۇيىمداستىرىلدى. باس ءمۇفتي ەرجان قاجى مالعاجىۇلى مۇرىندىق بولعان قايىرىمدىلىق اكتسيالارى باسقا دا ۇلتتاردى تاڭقالدىرسا كەرەك. وزگە ەمەس، ەلدىڭ ءوز اۋزىنان ەستىگەن-بىلگەندەرىمىزدىڭ ءبىر پاراسىنا توقتالساق.
«مەكتەپكە ەمەس، مەشىتكە بارا بەرەيىنشى...»
الماتى قالاسىنداعى «وربيتا» مەشىتى 100-گە جۋىق 3 جاستان جوعارى بۇلدىرشىندەرگە سىيلىق ۇلەستىردى. مەرەكەلىك شارادا بالالار جاتتاعان ولەڭدەرىن ايتىپ، ۇستازدىڭ سۇراقتارىنا تاڭدايلارى تاقىلداپ جاۋاپ بەرگەن. بالا ءتىلى – بال ەمەس پە؟ ءتۇرلى-ءتۇرلى سىيلىقتىڭ استىندا «كومىلگەن» ءبىر كىشكەنتاي قىز: «اناشىم، مەن ەندىگى جىلى مەكتەپكە ەمەس، مەشىتكە بارا بەرەيىنشى. مۇندا كۇشتى-ءى-ءى-ءى-ءى ەكەن. تاقپاق ايتقان سوڭ سىيلىق بەرەدى، تاعى ايتساڭ، تاعى سىيلىق بەرەدى، بەرە بەرەدى»، – دەسە كەرەك. اناسى نە دەرىن بىلمەي، توسىرقاپ قالعان كورىنەدى.
«ورىس ايەلى بەتىمنەن ءشولپ-ءشولپ ءسۇيدى»
بيىلعى قۇربان ايتتى تاۋەلسىز ەلىمىز، مەشىتتەرىمىز ۇلكەن يگى ءىس-شارالارمەن، ەڭ باستىسى ۇلتتىق ناقىشپەن وتكىزدى. ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىنەن (ارقان تارتىس، پالۋاندار كۇرەسى، گىر تاسىن كوتەرۋ، كوكپار، ت.ب.) جارىس ۇيىمداستىرىلدى. باس ءمۇفتي ەرجان قاجى مالعاجىۇلى مۇرىندىق بولعان قايىرىمدىلىق اكتسيالارى باسقا دا ۇلتتاردى تاڭقالدىرسا كەرەك. وزگە ەمەس، ەلدىڭ ءوز اۋزىنان ەستىگەن-بىلگەندەرىمىزدىڭ ءبىر پاراسىنا توقتالساق.
«مەكتەپكە ەمەس، مەشىتكە بارا بەرەيىنشى...»
الماتى قالاسىنداعى «وربيتا» مەشىتى 100-گە جۋىق 3 جاستان جوعارى بۇلدىرشىندەرگە سىيلىق ۇلەستىردى. مەرەكەلىك شارادا بالالار جاتتاعان ولەڭدەرىن ايتىپ، ۇستازدىڭ سۇراقتارىنا تاڭدايلارى تاقىلداپ جاۋاپ بەرگەن. بالا ءتىلى – بال ەمەس پە؟ ءتۇرلى-ءتۇرلى سىيلىقتىڭ استىندا «كومىلگەن» ءبىر كىشكەنتاي قىز: «اناشىم، مەن ەندىگى جىلى مەكتەپكە ەمەس، مەشىتكە بارا بەرەيىنشى. مۇندا كۇشتى-ءى-ءى-ءى-ءى ەكەن. تاقپاق ايتقان سوڭ سىيلىق بەرەدى، تاعى ايتساڭ، تاعى سىيلىق بەرەدى، بەرە بەرەدى»، – دەسە كەرەك. اناسى نە دەرىن بىلمەي، توسىرقاپ قالعان كورىنەدى.
«ورىس ايەلى بەتىمنەن ءشولپ-ءشولپ ءسۇيدى»
ءبىر تانىس دوسىم كورشىلەرىنە قۇربان ايتقا ەرەكشە سىيلىق جاساپتى. ءبىر كىرەبەرىستە (پادەزد) تۇراتىن ورىستاردى ۇلىق مەرەكەمەن قۇتتىقتاپ شىعادى. «ءوزىڭىز بىلەسىز، بۇگىن مۇسىلمانداردىڭ ەڭ ۇلىق مەرەكەسى – قۇربان ايت. ءسىزدى شىن جۇرەگىممەن قۇتتىقتايمىن. بۇل – حالىقتىق مەرەكە عوي. مىنانى الىڭىز دا، وتباسىڭىزبەن ءشاي ءىشىڭىز»، – دەپ ءدامى دە ءتاتتى، باعاسى دا جاقسى ۇلكەن تورتتى قولىنا ۇستاتقان. «وي، مەن مۇنى الا المايمىن. ۇيات بولادى. نەگە سونشا اۋرە بولدىڭ، شىعىندالىپ»، – دەسە، الگى جىگىت: «جوق، تاتە. ەشتەڭە ەتپەيدى. شىن كوڭىلىممەن ۇسىنىپ تۇرمىن. ماعان اقشا ەمەس، بارىننەن بۇرىن كورشى قىمبات»، – دەپ جۇرەگىن ءجىبىتىپ جىبەرىپتى. نە دەرىن بىلمەي قالعان الگى تانيا تاتەمىز: «كەلشى بەرى»، – دەپ بەتىنەن ءشولپ-ءشولپ ەتىپ، ءسۇيىپ الىپتى.
«ۆى چتو، شۋتيتە؟!»
تاعى ءبىر قىزىق وقيعا: الماتىعا تاقاۋ تالعار دەيتىن قالا بار. قالانىڭ بارلىق جەرىن قامتيتىن 5 قوعامدىق كولىك قۇربان ايتتىڭ قۇرمەتىنە ادامداردى تەگىن تاسىدى. ۇيىمداستىرۋشى جىگىتتەر جولاۋشىلارعا: «قۇرمەتتى قالا تۇرعىندارى! بارشاڭىزدى بۇگىنگى قۇربان ايت مەرەكەسىمەن قۇتتىقتايمىن. وسى مەرەكەنىڭ قۇرمەتىنە بۇگىن كولىكتە ءجۇرۋ – تەگىن. ايتتارىڭىز قۇتتى بولسىن!» – دەسە، بۇرىن مۇنداي اكتسيانى كورمەگەن ءبىر توپ ورىس كەمپىرلەرى: «ۆى چتو، شۋتيتە؟!» – دەپ، «بايقاماي»، سەزىمىن جاسىرا الماي، ايقايلاپ جىبەرگەن. بۇل شارانىڭ شىندىعىنا كوز جەتكىزگەننەن كەيىن راحمەتىن ايتىپ ءتۇسىپ قالعان.
«قۇدالىق كولىكتە كەتىپ بارا جاتقاندايمىز...»
الماتىنىڭ تۇبىندە العابىس دەيتىن ۇلكەن اۋىل بار. قازاقتار كوپ قونىس تەپكەن. قۇربان ايتتىڭ ءبىرىنشى كۇنى. اۆتوبۋستاردىڭ ىشىنە شار ىلىنگەن، مەرەكەلىك اشەكەيلەر، ۇلتتىق زاتتارمەن ناقىشتالعان. قۇربان ايتتىڭ قۇرمەتىنە جولاقىسى – 0 تەڭگە. بۇل باستاما جايلى جولاۋشىلاردىڭ پىكىرىن بىلگەن جىگىتكە: «مىنا قادامدارىڭ قاتتى اسەر ەتەدى ەكەن. قۇددى قۇدالىققا بارا جاتقاندايمىز. جان-جاعىڭدا نەشە ءتۇرلى شارلار. شىنىمەن دە بۇگىن تويعا بارا جاتقانداي سەزىمدە وتىرمىز. بۇل وقيعا قۇربان ايتتىڭ مۇسىلمانداردىڭ ناعىز مەرەكەسى ەكەنىن سەزىندەرەدى»، – دەپ جاۋاپ بەرىپتى.
«جول اقاسى – 0 تەڭگە»
تالدىقورعان قالاسىندا دا بۇل توي دۇركىرەپ ءوتتى. 46 قوعامدىق كولىك تەگىن قىزمەت ەتتى. كوگىلدىر ەكران ورناتىلعان 40 اۆتوبۋستا مەشىت قىزمەتكەرلەرى ازىرلەگەن عيبراتتى بەينەروليكتەر 3 كۇن بويى كورسەتىلەدى. قالانىڭ ورتالىعىنداعى ۇلكەن ەكراندا كۇنىنە 600 رەت يماندىلىققا شاقىراتىن قىسقا روليك بەرىلگەن. ال قالاداعى ساياباقتار مەن ويىن-ساۋىق ورتالىقتارى بالالار ءۇشىن تەگىن قىزمەت كورسەتكەن. ءبارى قۇربان ايتتى جوعارى دەڭگەيدە وتكىزۋ ءۇشىن جاسالعان ءىس-شارالار. بۇعان مەشىت يمامدارى مۇرىندىق بولعانىن ايتا كەتكەن ءجون.
«كۇندە قۇربان ايت بولسا عوي، شىركىن»
الماتى قالاسىنىڭ ورتالىق مەشىتى اللا ءۇيىنىڭ اۋلاسىنا جەتىم بالالارعا ارناپ ويىن ورتالىعىن اشتى. ساحنالىق كورىنىستەر قويىلدى. 200-گە جۋىق بۇلدىرشىنگە سىيلىق تاراتىلدى، بالمۇزداق بەرىلدى، ارنايى داستارحان جايىلدى. قۋانىشى قوينىنا سىيماعان، كوزدەرى جاۋدىرەگەن ءبىر جەتىم بالا: «كۇندە قۇربان ايت بولسا عوي، شىركىن»، – دەپ، سەزىمىن ءبىلدىرىپ قويىپتى. «جەردە جەتىم جىلاسى، كوكتە پەرىشتە كۇڭىرەنەدى»، – دەگەن ءسوز بار. جەتىمگە قۋانىش سىيلاۋدان ارتىق ساۋاپ بار ما؟ جەتىمدەرىمىز جىلاماسىن. جىلاتپايىق. قۇربان ايتقا امان-ەسەندىكتە جەتە بەرەيىك.
قۇربان ايتتاعى وقيعالارعا شولۋ جاساعان
اعابەك قوناربايۇلى،
قمدب ءباسپاسوز حاتشىسى
Abai.kz
