قازىرگى تاڭدا ومىرىمىزدە عالامتوردىڭ الاتىن ماڭىزى زور ەكەنى بەلگىلى. دەگەنمەن،وسى ۋاقىتقا دەيىن بۇكىل ادامزات جيناعان ءبىلىمنىڭ نەگىزى كىتاپتا ەكەنى داۋ تۋدىرمايدى.

تاۋەلسىز ەلىمىزدە جاستاردىڭ ءبىلىمدى ۇرپاق قاتارىنا قوسىلۋىنا، مەملەكەتىمىزدى ودان ءارى دامىتۋعا ۇلەس قوسۋىنا بار مۇمكىندىك جاسالعان. ماسەلەن،الدىڭعى قاتارلى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىرى سانالاتىن ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن باسشىلىق قۇرامنىڭ باستاماسىمەن «100 كىتاپ» جوباسى قولعا الىنعان بولاتىن جانە قازۇۋ ستۋدەنتى وقۋعا ءتيىس ۇزدىك وتاندىق جانە الەمدىك كلاسسيكتەردىڭ شىعارمالارى تاڭدالىپ، ءتىزىمى جاسالدى. جوبانىڭ نەگىزگى ماقساتى – جاستاردى كىتاپ وقۋعا تارتۋ ارقىلى ستۋدەنتتەردىڭ مادەني جانە ءبىلىم دەڭگەيىن كوتەرۋ. ۇلكەن ىزدەنىستى تالاپ ەتەتىن  جوبا ءالى كۇنگە دەيىن وزەكتى بولىپ وتىر.

قارا شاڭىراق «قازۇۋ-دىڭ ستۋدەنتى وقۋعا ءتيىس 100 كىتاپ جوباسى» اياسىندا تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىنىڭ ىشىندەگى 4-ماقسات: «بارلىعىنا ساپالى ءبىلىم» ەكەنىن ەسكەرە وتىرا  ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتى مەملەكەت جانە قۇقىق تەورياسى مەن تاريحى،كونستيتۋتسيالىق جانە اكىمشىلىك قۇقىق كافەدراسىنىڭ 2 كۋرس ستۋدەنتتەرىمەن ەكى توپقا ءبولىنىپ بايقاۋ وتكىزدىك.بايقاۋ بارىسىندا ستۋدەنتتەر كوپ وقىعان،كوپتى بىلەدى دەگەن ۇستانىمدى ايتىپ ءوتتى.شارا 100 كىتاپ توڭىرەگىندە بولعاندىقتان ءبىرىنشى توپ س.سەيفۋلليننىڭ «تار جول،تايعاق كەشۋ» رومان-ەسسەسىن،ەكىنشى توپ ب.سوقپاقباەۆتىڭ  «ولگەندەر قايتىپ كەلمەيدى» شىعارمالارىن تالداۋدى ءجون سانادىق.

قازاق توپىراعىندا تاريحي-رەۆوليۋتسيالىق تاقىرىپقا بارعان تۇڭعىش رومان- «تار جول، تايعاق كەشۋ». شىعارما 1916–1919 جىلداردىڭ وقيعالارىن قامتيدى. «تار جول، تايعاق كەشۋ» – ەڭ الدىمەن تاريحي، ادەبي فاكت جانە كوركەم ءماتىن. روماندا اينالادا ءوتىپ جاتقان وقيعا، قۇبىلىستاردى تەرەڭ قۋاتپەن بەينەلەيتىن اسەرلى جولدار ءجيى كەزدەسەدى. بىرىندە اۆتور – قاھارمان حالىق باسىنا تۇسكەن اۋىرتپالىققا كۇڭىرەنەدى، بىرىندە يدەولوگيالىق قارسىلاستارىنا اشىنادى نەمەسە ءوزىنىڭ، دوستارىنىڭ قاتەلىكتەرىنە كۇيىنەدى، بۇقارانىڭ اڭقاۋ، ناداندىعىنا اشۋلانادى. تۇتقىندا جاتقاندا كورگەن ازاپ-تاۋقىمەتتەرىن ەسكە ءتۇسىرىپ،قامىعادى، قيىن-قىستاقتان حالىقپەن بىرگە شىعار جول ىزدەپ العا تالپىنادى.

بەردىبەك سوقپاقباەۆتىڭ «ولگەندەر قايتىپ كەلمەيدى» رومانى سوعىس جىلدارىنداعى قازاق حالقىنىڭ اۋىر تۇرمىس-تىرشىلىگىن، باستان كەشكەن ازالى كۇندەرىن سۋرەتتەيتىن شىعارما. ءۇش بولىمنەن تۇراتىن شىعارمانى اۆتور ءبىرىنشى داپتەر، ەكىنشى داپتەر، ءۇشىنشى داپتەر دەپ اتاعان.روماننىڭ باستى كەيىپكەرى – ەركىن مامىرباەۆ ەسىمدى 15-16 جاس شاماسىنداعى بوزبالا. وقيعا ەركىن ارقىلى باياندالىپ، بولعان جايتتارعا ەركىننىڭ كوزقاراسىمەن باعا بەرىلەدى. ەركىننىڭ شىعارماداعى وبرازى اقكوڭىل، قاراپايىم، شىنشىل، نامىسشىل قازاقتىڭ قارا دومالاق بالاسى. روماندى تالداۋ ارقىلى ءبىز ناعىز قازاققا ءتان اقكوڭىل بەينەنى كوردىك.روماندا شيەلىنىسىپ جاتقان بەلگىلى وقيعا جوق، بۇل شىعارما ءبىر ادامنىڭ ءومىربايانى دەسەم قاتە بولماس. بوزبالا كۇننەن باستاپ، وتىزىندا وردا بۇزار شاققا دەيىن باياندالىپ جازىلعان شىعارما. كىمدى دە بولسا قىزىعىنا بولەپ، تۇيگىزەر، جەتكىزەر ويى بار اۆتوردىڭ مەن دەگەن شىعارمالارىنىڭ بىرەگەيى.ءبىر سوزبەن ايتقاندا، قازاق ادەبيەتىنىڭ شوقتىعى بيىك شىعارمالار قاتارىنا جاتادى.

ستۋدەنتتەر ءجۇز كىتاپتى وقىعان كەزدە ساناسى جەتىلىپ،تۇيسىگى كەڭەيەدى. تاريحتى، ءداستۇردى بىلەدى.ادامي قارىم-قاتىناستارعا قانىق بولادى.سونىڭ ارقاسىندا ولار تولىسىپ، جەتىلىپ ءبىر جاقسى دەڭگەيگە كوتەرىلەدى. سوندىقتان ءتورت جىلدا كەمى ءجۇز كىتاپ وقىپ شىقسا كەيىن ارى قارايعى ومىرىنە ازىق بولادى. جاقسىلىققا باستايتىن ەڭ ىزگى قۇرال وسى – كىتاپ.

يبراەۆا ا.س.،

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتى مەملەكەت جانە قۇقىق تەورياسى مەن تاريحى،كونستيتۋتسيالىق جانە اكىمشىلىك قۇقىق كافەدراسىنىڭ  پروفەسسورى،ز.ع.د.

اكىمجان ن.ق.،

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى  زاڭ فاكۋلتەتىنىڭ ماگيسترانتى.

Abai.kz