تابيعات – تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ قۇتتى قونىس-مەكەنى، تىرشىلىكتىڭ تۇلەپ وسۋىنە قاجەت، جەر بەتىنە كورىك بەرگەن ءسانى. حالقىمىزدا تابيعات دەگەن ءسوز جەر، تۋعان جەر، اتامەكەن ۇعىمدارىمەن قاتار تۇرادى.

ءاربىر ازامات تابيعات الدىندا ءوزىن جاۋاپتى، بارلىق جانۋاردى كيەلى ساناپ، وزەن، كول جاعالاۋلارىن تازا ۇستاپ، بۇلاق كورسە كوزىن اشىپ، جاستايىنان بالالارىنىڭ ساناسىنا ءسىڭىرىپ، بويلارىن جاقسىلىققا ۇيرەتكەن. تابيعات پەن ادام – ءبىرتۇتاس. ادامزات پلانەتانىڭ ەكولوگياسىنا نازار اۋدارۋى كەرەك. كولىك قۇرالدارى اۋانى زياندى گازدارمەن لاستايدى. كوپتەگەن مۇناي قالدىقتارى، سۋ قويمالارىنا تاستالۋدا. بۇل قالدىقتار – وسىمدىكتەر، جابايى اڭدار، بالىقتار مەن قۇستاردىڭ ولىمىنە اكەلىپ جاتىر. بۇنىڭ باستى سەبەپكەرى – ادامدار. ەكوجۇيەنى بۇزۋ – ءوز ءۇيىمىزدى بۇزعانمەن بىردەي. قورشاعان ورتاعا قامقورلىق پەن سۇيىسەپنشىلىك قاجەت. سوندا عانا، ادام تابيعاتپەن ۇيلەسىمدى ءومىر سۇرە الادى. پلانەتاداعى تىرشىلىكتى قورعاۋ ءۇشىن بۇكىل ادامزاتتىڭ بىرىگۋى قاجەت. 1987 جىلى بۇۇ-نىڭ دۇنيەجۇزىلىك قورشاعان ورتا مەن دامۋ كوميسسياسى «ءبىزدىڭ جالپى بولاشاعىمىز» اتتى ەسەبىندە «قورشاعان ورتا ءۇشىن قاۋىپسىز جولدا ەكونوميكالىق داۋىرگە» اياق باسۋعا شاقىردى.العاش رەت «تۇراقتى دامۋ» كونتسەپتسياسى ۇسىنىلدى. «تۇراقتى دامۋ ماقساتتارى» – قازىرگى ۋاقىتتىڭ قاجەتتىلىگىن قامتاماسىز ەتە وتىرىپ، بولاشاق ۇرپاقتاردىڭ ءوزىنىڭ قاجەتتىلىكتەرىن قامتاماسىز ەتۋىنە قاۋىپ تۋعىزبايتىن دامۋ. «ەلىمىزدە ەكولوگيا ۇزاق ۋاقىت بويى كوزگە كورىنبەيتىن، قولعا ۇستاۋعا كەلمەي­تىن ابستراكتىلى، ەكىنشى دارەجەلى ماسەلە رەتىندە قابىلدانىپ كەلدى. الايدا ول ەل تۇرعىندارىنىڭ دەنساۋلىعىنا تىكەلەي اسەر ەتەدى. الەمدىك دەڭگەيدەگى ادامزات الدىنداعى عالامدىق وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى ەكولوگيالىق پروبلەما.

سوڭعى ۋاقىتتا ەكولوگيالىق جاعداي تەز ناشارلاپ، الەمنىڭ بولاشاعى ءۇشىن ماڭىزدى پروبلەما بولىپ تابىلادى. تابيعي رەسۋرستاردىڭ سارقىلۋى، قورشاعان ورتانىڭ لاستانۋى، جاھاندىق جىلىنۋ جانە مۇزدىقتاردىڭ ەرۋى سياقتى ەكولوگيالىق پروبلەمالار الەم ءۇشىن ۇلكەن قاۋىپ توندىرۋدە. ەكولوگيالىق ورتانىڭ ناشارلاۋى كوپتەگەن تابيعي وقيعالاردى تۋدىرادى. تۋسۋناميس، داۋىل، داۋىل، سۋ تاسقىنى جانە تاعى باسقالار سياقتى كوپتەگەن جاعىمسىز تابيعي وقيعالار بۇكىل الەمدە كوبەيە باستادى. ەكولوگيا دا وسى جاعدايدى زەرتتەپ، قانداي شارالار قابىلداۋ كەرەكتىگىن انىقتايدى. بارلىق تىرشىلىك يەلەرى اتموسفەرا مەن مۇحيت ءتۇبىنىڭ اراسىندا ءومىر سۇرەتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، ەكولوگيالىق جۇيەنى جاقسى قورعاۋ كەرەك دەپ ويلاي الامىز. تابيعات – تىرشىلىك كوزى. تابيعاتتى ايالاۋ، وعان ۇنەمى جاناشىرلىق سەزىممەن قامقورلىق جاساپ وتىرۋ اتا-بابالارىمىزدىڭ ۇرپاقتارىنا ۇران ەتىپ قالدىرعان اماناتى ەكەندىگىن ەشقاشان دا ەستەن شىعارماۋعا ءتيىسپىز. تابيعات پەن ادام قاتار ۇعىم دەمەكشى. تابيعاتتى قورعاۋ جاستار ول ءبىزدىڭ مىندەتىمىز.

بيسكۋلتانوۆا البينا،

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتى مەملەكەت جانە قۇقىق تەورياسى مەن تاريحى،كونستيتۋتسيالىق جانە اكىمشىلىك قۇقىق كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى.

ب.ج.احمەتجانوۆ،

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى زاڭ فاكۋلتەتىنىڭ ماگيسترانتى. 

Abai.kz