جۇما, 29 ناۋرىز 2024
جاڭالىقتار 3364 0 پىكىر 24 جەلتوقسان, 2013 ساعات 09:17

سوت اشىق ءارi ءادiل وتسە پرەزيدەنتتiڭ وزiنە دەگەن كۇمان سەيiلەدi

باس پروكۋراتۋرانىڭ جۇما كۇنگi مالiمدەمەسiنەن كەيiن التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ ۇزەڭگiلەستەرi – تولەگەن جۇكەەۆ، بولات ابiلەۆ، وراز جاندوسوۆ جانە ساياساتكەر­دiڭ اعاسى رىسبەك سارسەنبايۇلى كەشە ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكiزiپ، قىلمىسقا قاتىسى بار بارلىق تۇلعالاردان جاۋاپ الىنسىن دەپ مالiمدەدi. قاپىدا قازا تاپقان التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ سەرiكتەرi مەن تۋىستارى قىلمىستى جاڭادان تەرگەۋ جانە سوت پروتسەسi قوعام ءۇشiن اشىق، جاريا تۇردە ءوتۋi تيiس دەگەن تالاپ قويدى.

باس پروكۋراتۋرانىڭ جۇما كۇنگi مالiمدەمەسiنەن كەيiن التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ ۇزەڭگiلەستەرi – تولەگەن جۇكەەۆ، بولات ابiلەۆ، وراز جاندوسوۆ جانە ساياساتكەر­دiڭ اعاسى رىسبەك سارسەنبايۇلى كەشە ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكiزiپ، قىلمىسقا قاتىسى بار بارلىق تۇلعالاردان جاۋاپ الىنسىن دەپ مالiمدەدi. قاپىدا قازا تاپقان التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ سەرiكتەرi مەن تۋىستارى قىلمىستى جاڭادان تەرگەۋ جانە سوت پروتسەسi قوعام ءۇشiن اشىق، جاريا تۇردە ءوتۋi تيiس دەگەن تالاپ قويدى.

“ساياسي قىلمىس، ساياسي تەررور اكتiسiن جاساعان جاڭا قىلمىس­كەر­لەردiڭ انىقتالۋى تۇتاس كورiنiستi تۇبەگەيلi وزگەرتتi. بiز جەتi جىل بويى تەرگەۋ مەن سوتتىڭ ادiلەتسiز وتكەنiن ايتتىق. ەندi كەلiپ قىلمىستىڭ جاڭا نۇس­قاسى شىقتى. بالكiم، بيلiك پەن پروكۋراتۋرا وسىنداي تاجi­ريبە جاساپ، سول ارقىلى قوعامنىڭ كوڭiل كۇيiن، احۋالىن بايقاپ، تامىردى باسىپ كورگiسi كەلگەن شىعار. جاڭا تەرگەۋ باستالسا، ونىڭ تولىق ماتەريالدارى جاريا ەتiلسiن. ول اشىق، جاريا تۇردە ءوتسiن. سوتقا دەيiن دە، سوت كە­زiندە دە قىلمىسقا قاتىسى بار ادامداردان جاۋاپ الىنسىن. باس­قاسىنا كەلiسپەيمiز”، – دەدi سايا­ساتكەر تولەگەن جۇكەەۆ.
ا.سارسەنبايۇلىنىڭ اعاسى رىسبەك سارسەنبايۇلى سوتتىڭ الماتىدا ءوتۋi كەرەكتiگiن جانە باستى ايىپتالۋشىلار – راحات اليەۆ پەن ءالنۇر مۇساەۆتان جاۋاپ الىنۋى قاجەتتiگiن قاداپ ايت­تى. ر.سارسەنبايۇلىنىڭ ايتۋىنشا، سوتقا سونداي-اق ەرجان وتەمباەۆ پەن تاپسىرىستى ورىنداۋشى رۋستام يبراگيموۆ تا كەلiپ، قاتىسۋى كەرەك. “بۇعان دە­يiنگi تەرگەۋ، تەكسەرۋ امالدارى زاڭبۇزۋشىلىقپەن، بiرجاقتى تۇردە وتكەنiن، ال سوتتىڭ الدىن الا بەلگiلەنگەن ستسەناري بويىنشا جاسالىپ، سايقىمازاققا اي­نال­عانىن ايتقان ەدiك. بiز بۇرىن­عى سوتتىڭ ۇكiمiنە، شەشiمiنە قاناعاتتانباعان بولاتىنبىز. ەندi جاڭادان تاپسىرىس بەرۋ­شiلەر انىقتالىپ وتىر. ولاردى كورسە­تiپ وتىرعان – قانiشەر قىلمىسكەر يبراگيموۆ. تاپسىرىس بەرۋشiلەر – اليەۆ پەن مۇساەۆ كورiنەدi.
كورiنەدi دەپ وتىرعانىم، ءالi تەرگەۋ قۇجاتتارىمەن تانىسقان جوقپىن، كەسiمدi تۇردە ايتۋعا قاقىم جوق. مۇنى الدەكiمدەر تۇسiنبەي، اليەۆتiڭ قولداۋشىسى دەسە، وزدەرi بiلسiن. بiز اليەۆ پەن مۇساەۆتىڭ سوتقا قاتىسۋىن تالاپ ەتەمiز. يبراگيموۆ تا سوت­قا جەتكiزiلۋi تيiس. مەنiڭ ەس­تۋiمشە، يبراگيموۆتەن تۇرمەدە ونلاين رەجيمدە جاۋاپ الىنباق. ول دۇرىس ەمەس! ول انا ەكi قىلمىسكەر ءتارiزدi قاشىپ جۇرگەن جوق، ونى تۇرمەدەن اكەپ، قايتا الىپ كەتۋ قيىن نارسە ەمەس. ولاي بولسا، قىلمىس اشىلدى دەپ الاقايلاپ وتىرعان قازاق بيلiگi مەن وعان قۋانىپ وتىرعان امەريكاندىقتار وسى iسكە اتسالىسۋى كەرەك. يبراگيموۆ سۇرالۋى كەرەك، بiزدiڭ سۇراققا جاۋاپ بەرۋi كەرەك. ول وبلىستىق سوتتا-اق تاپسىرىس بەرۋشiنi ايتقىسى كەلگەن، بiراق وعان قاساقانا ءسوز بەرمەي قويدى. جوعارعى سوتتا دا وسىلاي بولدى. ايتپەگەندە، يبراگيموۆ قازiرگi ايتىپ وتىرعان نارسەسiن سول كەزدە ايتار ەدi. ويتكەنi بiرiنشiدەن، اليەۆتiڭ تاپسىرىس بەرۋشi نەمەسە باسقاداي قۇرامدا وسى قىلمىسقا قاتىسى بار ەكەنiن بiز ءاۋ باستان سەزگەنبiز. وتەمباەۆتىڭ التىكەڭنiڭ جازعان بiر-ەكi اۋىز سوزiنە رەنجiپ، سوعان بولا كەك الدى دەگەنi – كiسi كۇلەرلiك نارسە. ال ونىڭ جانىندا راحات پەن ونىڭ بۇرىنعى جۇبايى داريعانىڭ التىكەڭە قارسىلىعى، ءوش الۋىنا تولىق جاعدايى بار ەكەنiن سوتتا ايت­قانبىز. اليەۆ، مۇساەۆ، نازارباەۆا مەن دۇتباەۆتى سوتقا شاقىرعانبىز. سوت مۇنىڭ ەشقايسىسىن قابىل العان جوق. نەلiكتەن سوت سولاي اياقتالدى؟ ونىڭ باستاۋى وتەمباەۆتىڭ نازارباەۆتىڭ وزiنە جازعان مويىنداۋ حاتىنان باستالدى. بۇل حاتتى نە­لiكتەن تەرگەۋگە قاتىسى بار ادامدار ەمەس، پرەزيدەنتتiڭ ءوزi وقىدى؟ بۇل دا ۇلكەن سۇراق. كiمدi اقتاعىسى، جاقتاعىسى كەلدi? اليەۆ ول كەزدە بۇرىنعى ەمەس، ناعىز كۇيەۋبالاسى بولاتىن. بالكiم، اليەۆتi قورعاۋ ءۇشiن وتەمباەۆتى قوساق اراسىنا قوسىپ جiبەرگەن شىعار. وسى ماسەلە دە جاڭا سوتتا ايقىندالۋى تيiس. ەكiنشi رەت سوتتىڭ اقوردادا جاسالعان ستسەناري بويىنشا وتۋiنە جول بەرمەۋگە تيiسپiز. سوندا عانا اليەۆ پەن مۇساەۆتىڭ قىلمىسى دالەل­دەنەدi. سوندا عانا پرەزيدەنتتiڭ وزiنە دەگەن كۇمان سەيiلەدi. ايتپەسە، جاسىراتىنى جوق،ء الi كۇنگە دەيiن پرەزيدەنتتiڭ ءوزiن تاپسىرىس بەرۋشiلەردiڭ قاتارىندا نەمەسە تاپسىرىس بەرۋ­شiلەردiڭ قولداۋشىسى رەتiندە (ەرiكتi-ەرiكسiز، تۋىستىق، ساياسي سەبەپتەرiمەن بولسىن ارالاسسا), سول ادامنىڭ وزiنەن كورەم. قازiرگi ارەكەت پرەزيدەنتتiڭ تاۋبەگە كەلە باستاۋى ما دەيمiن. پروكۋراتۋرا ەكi قاشقىندى جا­ۋاپقا تارتۋعا فتب (فەدەرالدىق تەرگەۋ بيۋروسى) كومەكتەسەدi دەپ وتىر عوي. قازiر تەحنيكانىڭ دامىعان زامانى، سول جاقتان جاۋاپ الۋعا سەپتiگiن تيگiزسiن. قازاقستان ەۋروپادا بەدەلدiمiز، كەرە­مەتپiز دەيدi. بەدەلدiگiنiڭ سىنالاتىن تۇسى وسى. ەگەر اۋىر قىلمىس جاساعان ادامداردى جاۋاپقا تارتۋعا كومەك الا الماسا، وندا بۇل بەدەلiنiڭ قۇنى بەس تيىن”.
وراز جاندوسوۆ قاماۋدان بوساپ شىققان وتەمباەۆ مويىنداۋ حاتىن وزiنە كiم ماجبۇرلەپ جازدىرتقانىن ايتۋى مۇمكiن دەپ ەسەپتەيدi. سونداي-اق، ول كەزەكتi سوتتا قۇقىق قورعاۋ جۇيەسiنiڭ قانشالىقتى حالىقارالىق ستاندارتتاردى ساقتايتىنى سىنالادى دەدi.
ساياساتكەر بولات ابiلەۆ 2006 جىلى فتب يبراگيموۆتى پوليگرافتا تەرگەگەنiن، بiراق ول جاۋاپتاردى جۇرتقا جاريا ەتۋدەن باس تارتقانىن ەسكە سالدى. “فتب-دەن 2006 جىلعى پوليگرافتا الىنعان جاۋاپتىڭ ناتيجەسiن بەرۋدi قايتارا سۇرايمىز”، – دەدi ول. “باس پروكۋرور داۋىلباەۆ 2011 جىلى التىن­بەكتiڭ ولiمiنە نۇكتە قويىلدى دەپ مالiمدەدi. جاڭا اشىلعان دەرەكتەردەن كەيiن وعان قويىلاتىن سۇراق كوبەيدi. مۇنداي سۇراقتى ۇقك-نiڭ بۇرىنعى توراعاسى امانگەلدi شابدارباەۆقا دا قويعىم كەلەدi. ول قىزمەتiمەن قوش ايتىسقاندا، كiسi ءولتiرۋشiنiڭ ەسiمiن بiلەتiنiن، بiراق ايتپايتىنىن مالiمدەدi. قىلمىسكەردi جاسىرۋ دا – قىلمىس”.
قىلمىسكەردi جاسىرۋ تۋرالى اڭگiمە ر.اليەۆتiڭ بۇرىنعى جۇبايى داريعا نازارباەۆاعا دا قاتىستى ايتىلدى. داريعا حانىم قاندى وقيعادان كەيiن كۇيەۋiن اقتاپ “دەجا ۆيۋ” ماقالاسىن جاريالاعان بولاتىن. “بۇل ماقالادا ءۇش ادامنىڭ فاميليا­سى اتالدى. دۇتباەۆ ىقتيمال تاپسىرىس بەرۋشi رەتiندە پرەزيدەنتكە وسى ادامداردى اتادى دەلiندi. ولار – اليەۆ، قۇلىباەۆ جانە ساتىبالدى. دۇتباەۆ پرەزيدەنتكە مۇنى راسىمەن ايتتى ما، جوق پا؟ ونىڭ كۋاگەر رەتiندە سوتقا كەلiپ جاۋاپ بەرۋiن سۇرادىق. بiراق سۋديا مەرەكەنوۆ ونى شاقىرمادى. ال داريعا، مەنiڭ­شە، راحاتتىڭ نە iستەپ، نە قويىپ جۇرگەنiن بiلدi. بالكiم، وسى توپتا بولعان دا شىعار. ساياسي قارسىلاستىڭ كوزiن جويۋدى ەكەۋi بiرiگiپ iسكە اسىرعان شىعار؟ ول دا سوتتا كۋاگەر نە كۇدiكتi رەتiندە جاۋاپ بەرۋi قاجەت. ال ەگەر ونىڭ قىلمىس جاسالاتىنىن بiلگەنi دالەلدەنسە، مۇنى جاسىرىپ-جاپقانى ءۇشiن جاۋاپقا تارتىلۋى شارت”، – دەدi ر.سارسەنبايۇلى. 
 
ز.جىلقىبەك.
"جاس الاش" گازەتى
0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1578
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2273
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3590