قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا جاستار ساياساتى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى بولىپ سانالادى. بۇل ساياسات جاستاردىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋعا، ولاردىڭ ءبىلىم الۋىنا، كاسىبي جانە جەكە دامۋ مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتۋگە باعىتتالعان. جاستار – قوعامنىڭ ەڭ بەلسەندى ءارى بولاشاعى زور بولىگى بولعاندىقتان، ولاردى قولداۋ ەلدىڭ تۇراقتى دامۋى ءۇشىن ماڭىزدى.

ءبىلىم بەرۋ جانە كاسىبي دامۋ

جاستار ساياساتىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى – ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ. قازىرگى زامانعى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە ساپالى ءبىلىم بەرۋ، جاستاردىڭ الەمدىك ستاندارتتارعا ساي ءبىلىم الۋىنا جاعداي جاساۋ ماڭىزدى. بۇل رەتتە، جوعارى وقۋ ورىندارى مەن كوللەدجدەردەگى ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ، حالىقارالىق الماسۋ باعدارلامالارىنا قاتىسۋ مۇمكىندىگىن ۇلعايتۋ قاجەت. سونىمەن قاتار، جاستاردىڭ كاسىبي دامۋ مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا ءدۋالدى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ، پراكتيكالىق تاجىريبە جيناقتاۋ مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋ ماڭىزدى.

جۇمىسپەن قامتۋ جانە كاسىپكەرلىك

جاستاردىڭ جۇمىسپەن قامتىلۋى – ەلدىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ ماڭىزدى كورسەتكىشتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. جاستارعا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ، ولاردىڭ كاسىپكەرلىك باستامالارىن قولداۋ ماڭىزدى. مەملەكەت جاستاردىڭ ستارتاپتارىن قولداۋ ءۇشىن گرانتتار مەن نەسيەلەر بەرۋ، كاسىپكەرلىك كۋرستارىن ۇيىمداستىرۋ ارقىلى كومەك كورسەتەدى. بۇل جاستاردىڭ ەكونوميكالىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرىپ قانا قويماي، جاڭا جۇمىس ورىندارىنىڭ پايدا بولۋىنا دا ىقپال ەتەدى.

الەۋمەتتىك قولداۋ جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ

جاستاردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋ، ولاردى قولداۋ – مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ ماڭىزدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. جاستاردىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ، سپورتپەن شۇعىلدانۋ مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋ ماڭىزدى. وسى ماقساتتا، سپورتتىق كەشەندەر مەن سەكتسيالار اشۋ، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋى قاجەت. سونىمەن قاتار، جاستاردىڭ پسيحولوگيالىق جانە الەۋمەتتىك قولداۋ الۋى دا ماڭىزدى، ويتكەنى بۇل ولاردىڭ ءومىر ساپاسىن ارتتىرادى.

مادەنيەت جانە ازاماتتىق بەلسەندىلىك

جاستاردىڭ مادەني دامۋى، ازاماتتىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ – مەملەكەتىمىزدىڭ تۇراقتى دامۋىنا اسەر ەتەتىن ماڭىزدى فاكتورلار بولىپ سانالادى. جاستاردىڭ مادەني جانە شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ ءۇشىن مادەني شارالار ۇيىمداستىرۋ، ونەر جانە مادەنيەت سالاسىنداعى جوبالاردى قولداۋ قاجەت. سونىمەن قاتار، جاستاردىڭ قوعامدىق ۇيىمدار مەن ۆولونتەرلىك قوزعالىستارعا قاتىسۋى ولاردىڭ ازاماتتىق جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرادى.

جاستار ساياساتىنىڭ ەلىمىز ءۇشىن ماڭىزى زور. جاستار – ەلىمىزدىڭ بولاشاعى، سوندىقتان ولاردىڭ دامۋىنا قولداۋ كورسەتۋ، ءبىلىم بەرۋ، جۇمىسپەن قامتۋ، الەۋمەتتىك قولداۋ، مادەني جانە ازاماتتىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ ماڭىزدى. مەملەكەتىمىزدىڭ تۇراقتى دامۋى ءۇشىن جاستار ساياساتىنا ەرەكشە كوڭىل بولىنۋگە ءتيىس.

ماسەلەن، ەلىمىزدىڭ ءىرى مەگاپوليسى الماتىدا 14 پەن 35 جاس ارالىعىنداعى 682 مىڭنان استام جاس بار، بۇل جالپى حالىقتىڭ 32 پايىزىن قۇرايدى. ونىڭ 277 مىڭنان استامى ستۋدەنتتەر (70%), 35 جوعارى وقۋ ورنى (بۇل رەسپۋبليكاداعى جالپى ساننىڭ 30%-ى) جانە 85 كوللەدج بار.

الماتى قالاسىنىڭ مەملەكەتتىك جاستار ساياساتىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا 2022 جىلعى جەلتوقساندا الماتى قالاسىن دامىتۋ باعدارلاماسى اياسىندا «جاستاردىڭ دامۋى مەن ءوزىن-ءوزى جۇزەگە اسىرۋى ءۇشىن تەڭ مۇمكىندىكتەر جاساۋ» ءبولىمىن قامتيتىن جول كارتاسى بەكىتىلدى.

جول كارتاسى 4 نەگىزگى باعىتتى قامتيدى:

جاستاردى جۇمىسپەن جانە جۇمىسپەن قامتۋدى قامتاماسىز ەتۋ;
جاستارمەن جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن ينفراقۇرىلىم قۇرۋ;
«بەلسەندى جاستار قالاسى» جوبالارىنىڭ الەۋمەتتىك-اعارتۋشىلىق بلوگىن ىسكە اسىرۋ: مادەني، زياتكەرلىك، سپورتتىق، ۆولونتەرلىك جانە شىعارماشىلىق ءىس-شارالاردى وتكىزۋ;
جاستاردى جاتاقحانامەن جانە جالدامالى باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ.

قالالىق مانساپ ورتالىعى وسى جىلدىڭ اقپان ايىندا Depo evolution Park جاستار لوفت ورتالىعىندا مەگاپوليستەگى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ مانساپ ورتالىقتارى، جۇمىس بەرۋشىلەر مەن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ءوزارا ارەكەتتەسۋ جۇيەسىن قۇرۋ ارقىلى اشىلدى. ونىڭ مىندەتتەرىنە: جاستار ءۇشىن بوس جۇمىس ورىندارىن ىزدەۋ، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا كەڭەس بەرۋ، وقىتۋ سەمينارلارىن وتكىزۋ، سونداي-اق كاسىپتىك باعدار بەرۋ فورۋمى مەن مانساپ كۇندەرى سياقتى ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرۋ كىرەدى. وتكەن 9 ايدا ورتالىققا 3 مىڭنان استام جاس كەلگەن.

تاعى ءبىر جاڭالىق – جاستاردى جۇمىسپەن قامتۋدىڭ بىرىڭعاي پلاتفورماسى – Jobfair365 جۇمىسپەن قامتۋ پلاتفورماسى بار Jasalmaty.kz پورتالىن قۇرۋ. پلاتفورمانىڭ باستى ەرەكشەلىگى – تەگىن جۇمىس ىزدەپ قانا قويماي، قىسقا مەرزىمدى كۋرستاردان ءوتىپ، سەرتيفيكات الۋ مۇمكىندىگى. بۇل جۇمىسقا ورنالاسۋ جانە وقىتۋ پروتسەسىن ايتارلىقتاي جەڭىلدەتەدى. پلاتفورمادا 3,7 مىڭ بوس جۇمىس ورنى جاريالانعان جانە 20 وڭىردەن 1,5 مىڭ جۇمىس بەرۋشى تىركەلگەن. قاۋىپسىزدىككە ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى. پايدالانۋشىلار اۆتوريزاتسيالاۋ كەزىندە ەلەكتروندىق تسيفرلىق قولتاڭبا ارقىلى جەكە باسىن راستايدى، سونىمەن قاتار ولار egov.mobile سايتىندا QR كودى ارقىلى جۇيەگە كىرە الادى.

سونىمەن قاتار، قالادا جاستار مەن وقۋ ورىندارىنىڭ تۇلەكتەرىن ودان ءارى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ءۇشىن جۇمىس ورىندارىنىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان، سونداي-اق جۇمىس بەرۋشىلەرگە لايىقتى ۇمىتكەرلەردى جۇمىسقا الۋدى جەڭىلدەتۋگە ارنالعان «جالپى قالالىق مانساپ كۇندەرى» جوباسى ىسكە قوسىلدى. اعىمداعى جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا قالانىڭ ءار اۋدانىندا 8 مانساپ كۇنى وتكىزىلىپ، وعان قالانىڭ 850-دەن استام ءىرى كومپانيالارى، 35 جوعارى وقۋ ورىندارى مەن 83 كوللەدجدەر، سونىمەن قاتار ۇزدىك جاتتىقتىرۋشىلار مەن كاسىپتىك باعدار بەرۋ ماماندارى قاتىستى. جاستاردىڭ جالپى قامتىلۋى 26 مىڭ ادامدى قۇرادى.

2005 جىلدان بۇگىنگە دەيىن ۇلتتىق جوبا اياسىندا قۇرىلعان ماۋسىمدىق «جاسىل ەل» جوباسىنىڭ دا ماڭىزى زور. بيىلعى جىلى 2100 جاس ۋاقىتشا ماۋسىمدىق جۇمىسقا ورنالاستىرىلدى.

مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ جوبالارى نەگىزىندە قۇرىلعان جۇمىس ورىندارى دا قاراستىرىلعان. 2021 جىلعى 12 قازاندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى جۇمىسپەن قامتۋدى ارتتىرۋ ماقساتىندا شاعىن كاسىپكەرلىكتى دامىتۋعا باعىتتالعان 2021-2025 جىلدارعا ارنالعان كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدىڭ ۇلتتىق جوباسىن بەكىتتى. جاستار تاجىريبەسىندە 775 جاستىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋىنا كومەك كورسەتىلدى. جاستاردى قولداۋ ءۇشىن جاستار تاجىريبەسىنە تولەماقى مولشەرى 25-تەن 30 اەك-كە، قاتىسۋ مەرزىمى 6 ايدان 12 ايعا دەيىن ۇلعايتىلدى. كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ ۇلتتىق جوباسى اياسىندا 6,5 مىڭ جاس جۇمىسپەن قامتىلدى. شوب سۋبەكتىلەرىندە 24,7 مىڭ ادام جۇمىسپەن قامتىلعان. ماسەلەن، جىل باسىنان بەرى بارلىعى 32,3 مىڭ جاس (تۇراقتى – 26,1 مىڭ، ۋاقىتشا – 6,2 مىڭ) جۇمىسقا ورنالاستىرىلدى.

«جاستاردىڭ بارلىق دەڭگەيدە ساپالى بىلىمگە قول جەتكىزۋىن قامتاماسىز ەتەتىن ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن دامىتۋ باسىم باعىتتاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. قالانىڭ ەڭبەك نارىعىنداعى تەندەنتسيانى ەسكەرە وتىرىپ، الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ جاستار ساياساتى ماسەلەلەرى باسقارماسى كەلەسى ماماندىقتار بويىنشا قازىرگى سۇرانىسقا يە ماماندىقتار بويىنشا 30 قىسقا مەرزىمدى وقۋ كۋرستارىن باستادى: ساتۋ جونىندەگى مەنەدجەر، SMM مەنەدجەرى، موبيلوگراف، گرافيكالىق ديزاينەر، تارگەتولوگ، تۋروپەراتور، گيد، كۋرەر، ءۇي قىزمەتشىسى جانە ت.ب. جىل باسىنان بەرى بارلىعى 7,9 مىڭ ادام وقىتىلدى. ونىڭ 6,1 مىڭى جۇمىسقا ورنالاسسا، 8,1 مىڭى تاعىلىمدامادان وتۋدە»، - دەپ تۇيىندەدى الماتى قالالىق جاستار ساياساتى باسقارماسىنىڭ باسشىسى قايىرجان مەڭدىعاليەۆ.

ايتا كەتەيىك، ەلىمىزدىڭ ءار وڭىرىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2023-2027 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك جاستار ساياساتىنىڭ تۇجىرىمداماسىنا سايكەس جاستاردىڭ ءوزىن-ءوزى جۇزەگە اسىرۋى ءۇشىن ەرەكشەلىكتەرىنە قاراي جاعداي مەن مۇمكىندىكتەر جاسالعان.

ماسەلەن، قوستاناي وبلىسىندا بيلىك جاس مامانداردى باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋگە باسا نازار اۋدارۋدا. وبلىستا «قوستاناي جاستارى» باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرىلۋدا. 2022 جىلى بۇل جوبا وبلىس ورتالىعىندا پيلوتتىق رەجيمدە جۇزەگە اسىرىلدى. بيىلعى جىلى اۋقىم بارلىق اۋداندارعا كەڭەيتىلىپ، قارجىلاندىرۋ كولەمى 3 ەسەگە ۇلعايتىلدى. قازىرگى تاڭدا كەم دەگەندە 140 جاس قوستانايلىققا تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋعا 2,1 ملرد تەڭگە ءبولىندى.

بيىل بيلىكتىڭ باستى نازارى ارقالىق قالاسىن، امانگەلدى جانە جانگەلدى اۋداندارىن دامىتۋدا. وبلىستىڭ اتالعان ايماقتارىن دامىتۋعا بارلىعى 23,1 ملرد تەڭگە ءبولىنىپ، 2,7 ەسەگە ءوستى. ونىڭ ىشىندە 3,2 ملرد.تەڭگە – ارقالىق قالاسىندا «جايلى مەكتەپ» جوباسى اياسىندا 300 ورىندىق مەملەكەتتىك تىلدە وقىتاتىن ورتا مەكتەپ قۇرىلىسىن باستاۋعا، 24 ءبىلىم بەرۋ نىسانىنا جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە جانە ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازانى نىعايتۋعا. تەحنيكالىق بازا.

قوستاناي جانە اقمولا وبلىستارىنىڭ اۋماعىنان وتەتىن، ەلورداعا قاتىناۋدى قامتاماسىز ەتەتىن جەزقازعان – پەتروپاۆل (198 كم) رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار اۆتوموبيل جولىنىڭ ۋچاسكەسىن جوندەۋ دە وڭتۇستىك وڭىرلەردىڭ دامۋىنا سەرپىن بەرمەك. ارقالىق قالاسى، امانگەلدى جانە جانگەلدى اۋداندارىندا شوب سۋبەكتىلەرىن قارجىلاندىرۋدىڭ وڭىرلىك باعدارلاماسى ازىرلەندى، ونىڭ شەڭبەرىندە قاتىسۋشىلاردى 1 پايىزدىق مولشەرلەمەمەن نەسيەلەۋ جۇزەگە اسىرىلادى. نەسيەلەر وڭدەۋ ونەركاسىبى مەن اۋىل شارۋاشىلىعى سالالارىنا بەرىلەدى. «اۋىل اماناتى» باعدارلاماسى دا حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋعا جانە تابىستىڭ ارتۋىنا سەپتىگىن تيگىزۋدە، ونىڭ اياسىندا 400 شاعىن نەسيە بەرۋ جانە 420-دان استام جۇمىس ورنىن اشۋ جوسپارلانۋدا. بۇل ماقساتتارعا 1,6 ملرد تەڭگە ءبولىندى. بۇل جوبالاردىڭ بارلىعىنا وبلىستىڭ جاس ماماندارى تارتىلعان.

Abai.kz