الماتىداعى «ەۆرازيا» جانە «راحات» بازارلارىنداعى ءبىر توپ ساۋداگەرلەرىنىڭ قۇقىعى 6 جىلدان بەرى قورعالماي كەلەدى. سوزبالاڭعا سالىنعان ءىستىڭ ناتيجەسى بولارىنا ءۇمىتى ۇزىلگەن كاسىپكەرلەر پرەزيدەنتتەن اراشا سۇرايدى. ساۋدا ءۇيىنىڭ مەنشىك يەسى بولۋعا بار تاپقان قارجىسىن قۇيعان كاسىپكەرلەردىڭ قاراجاتىن كىم قايتارادى؟ 6 جىلدان بەرى نۇكتەسى قويىلمايتىن بۇل قانداي سوت؟ ءىستىڭ ساعىزشا سوزىلعانىنا لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ قاتىسى بار ما؟ وسى سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەگەن كاسىپكەرلەر جۋرناليستەرمەن كەزدەسىپ مۇڭىن جەتكىزدى.

ساۋداگەرلەردىڭ ايتۋلارىنشا، نەگىزگى ماسەلە 2015 جىلى بازارلاردى مودەرنيزاتسيالاۋ دەگەننەن باستالىپتى.

«6 جىلدان بەرى سوت پروتسەسىنە نۇكتە قويىلماي كەلەدى. ءبىز بۇل ماسەلەنى ايتا-ايتا جاۋىر بولدىق. ويتكەنى جاۋاپتى ورگاندار نۇكتە قويۋعا قۇلىقسىز. ءبىز ەندى پرەزيدەنتتەن كومەك سۇرايمىز. ەندى سۋدا ءۇيىنىڭ ورنىنا اكىمدىك سكۆەر سالعىسى كەلەدى. بۇل پروتسەسستە دە كوپتەگەن ينستانتسيالاردان وتتىك. بۇگىندە جوعارى سوتتا ءبىزدىڭ ءوتىنىشىمىزدى قاراماي وتىر. ءدال باراحولكانىڭ ورتاسىنان سكۆەر سالۋدى تۇسىنبەي وتىرمىز. بۇل «راحات» بازارىنا قاتىستى.

ال «ەۋرازيا» ساۋدا ورتالىعىنىڭ جاعدايى دا تۇسىنىكىز. بۇل ىستە سوزبالاڭعا سالىنۋدا. قارجىنى قالتاسىنا باسىپ قاشىپ كەتكەن وۆسياننيكوۆ سىرتتاي سوتتالعانىمەن، ەلىمىزگە ەكستراديتسيالانبادى. ال ساۋدا ءۇيىنىڭ جاڭا باسشىلارى قايتا قايتا اۋىسىپ جاتىر. مەنىڭ ويىمشا بۇل ءىستىڭ سوزباققا سوزىلۋىندا لاۋازىمدى ادامداردىڭ اسەرى بار. ءبىز پرەزيدەنتتەن وسى ماسەلەگە بەي-جاي قاراماۋىن سۇرايمىز»، - دەيدى «راحات» بازارى مەن «ەۋرازيا» ساۋدا ءۇيى كاسىپكەرلەرىنىڭ وكىلى، «AZP»زاڭگەرلەر پالاتاسىنىڭ مۇشەسى جانىبەك باشانوۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا ءىستىڭ ناتيجەلى جۇرگىزىلۋىنە زاڭ وكىلدەرى نازار اۋداراتىن ەمەس. ءبىر جارىم جىلدان بەرى پروكۋراتۋرا ىسپەن ءالى تانىسىپ جاتىر ەكەن.

2023 جىلدىڭ 15 قاڭتارىندا «ەۆرازيا» ساۋدا ءۇيى كاسىپكەرلەرىنىڭ شاعىمدارى نەگىزىندە اسا ءىرى كولەمدە شىعىن كەلتىرگەن الاياقتىق فاكتىسى بويىنشا ساۋدا ءۇيىنىڭ بۇرىنعى يەسى ي.ن.وۆسياننيكوۆكە قاتىستى قىلمىستىق ءىس قوزعالعان. وعان نەگىز بولعان 2022 جىلى ورىن العان باس-اياعى 6 ايدا ساۋدا ۇيىنە قاتىستى 6 ساتىپ-الۋ كەلىسىم-شارتىنىڭ ورىن العانى. جالپى 50 جابىرلەنۋشىنىڭ 4 994 500 اقش دوللارىنا «ەۆرازيا» ساۋدا ءۇيى سالىنعان. كاسىپكەرلەر ءوز قاراجاتىن ساۋدا ۇيىنە ۇلەستىك مەنشىك يەسى رەتىندە سالعان.
2023 جىلدىڭ 6 ساۋىرىندە ي.وۆسياننيكوۆ سىرتتاي سەزىكتى دەپ تانىلىپ، ونى قىلمىستىق ارەكەتى قر قىلمىستىق كودەك ءسىنىڭ 190 بابىنىڭ 4 بابى ءا تارماعى بويىنشا باعالانعان.

2023 جىلدىڭ 12 ساۋىرىندە ي.وۆسياننيكوۆكە قاتىستى سىرتتاي قاماۋعا الۋ شاراسى قولدانعان.

2023 جىلدىڭ 26 ساۋىرىندە وۆسياننيكوۆكە حالىقارالىق ىزدەۋ سالىنعان.
دەگەنمەن، قىلمىستىق ءىس بويىنشا الدىن الا تەرگەۋ سوزبالاۋشىلىققا سالىنۋدا. تەرگەۋ مەن پروكۋراتۋرا ورگاندارى قىلمىستىق ءىستى جان-جاقتى، وبەكتيۆتى تەرگەۋگە قۇلىقسىز.

«ءبىز نەگە الاياقتى ەلگە قايتارمايمىز. 67 كاسىپكەردىڭ 5,5 ملن دوللارىن قالتاسىنا باسىپ، ەمىن ەركىن جۇرگەن قىلمىسكەردى ۇستاۋعا ءبىزدىڭ زاڭنىڭ نەگە كۇشى جوق. ءىس قوزعالىپ جاتسا دا، ءبىزدىڭ ساۋدا ءۇيىنىڭ ورىندارى ءبىر ادامنان ءبىر ادامعا ءالى ساۋدالانىپ جاتىر. ەندى ءشامىل ءابىش كەتىپ ورنىنا باسقا كومپانيا كەلدى. ولار تومەنگى ەتاجعا جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ جاتىر. ءبىز نەگە كەتۋىمىز كەرەك؟ ءبىزدىڭ تىرنەكتەپ تاپقان قارجىمىزدى كىم قايتارادى؟ نەگە ءوز ەلىمىزدە جەتىم بالانىڭ كۇيىن سەزىنىپ وتىرمىز. وۆسياننيكوۆكە 2016 جىلى قازاقستان ازاماتتىعى بەرىلگەن. ەگەر ول 2001 دەن باستاپ رەسەي ازاماتى بولسا، 2016 جىلى ازاماتتىقتى كىم بەرگەن؟ ءبىز ەندى قايدا بارامىز؟ كىمگە بارامىز؟ شىرىلداپ جۇرگەن 67 ادامنىڭ جان ايقايىن تىڭدايتىن ادام بار ما؟ ءبىزدىڭ تالابىمىز وۆسياننيكوۆتى ەلگە قايتارىپ، ءبىزدىڭ قارجىمىز قايتارىلسىن»، - دەيدى كاسىپكەر ساۋلە ابدۋللينا.

«ءبىزدىڭ ەرتەڭگى كۇنىمىز بۇلىڭعىر. 6 جىلدان بەرى شەشىلمەي كەلە جاتقان ماسەلەمىز بار. بۇل داۋدىڭ باستالعانى 2016-2017 جىلدار.وسى كۇنگە دەيىن شەشىلمەيتىن بۇل قانداي داۋ؟ «ەۋرازيا» مەن «راحات» ساۋدا ورنىنىڭ كاسىپكەرلەرى ماسەلەنىڭ شەشىلمەي، ودان سايىن ۋشىعىپ تۇرعانىنا بايلانىستى ەلىمىزدىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتان، «امانات» پارتياسىنىڭ توراعاسى ەرلان قوشانوۆتان قولداۋ سۇراپ، ءوز ءوتىنىشىمىزدى جەتكىزۋ ءۇشىن جينالىپ وتىرمىز. ماسەلەنى قىسقاشا باياندايتىن بولسام، 2016 جىلدان بەرى «راحات» بازارى ءوز ورنالاسقان جەرىنىڭ قۇقىعىن قورعاپ كەلەدى. 6 جىلدان بەرى شەشىلمەيتىن نە داۋ ءوزى. قازاقتا ءاۋ باستا 3 داۋ بولعان «جەر داۋى، جەسىر داۋى، مال داۋى». جەر داۋى ەڭ باستى داۋ. بۇگىندە نانىن تاۋىپ وتىرعان ساۋداگەرلەردى جىلى ورنىنان قۋىپ، اكىمدىكتىڭ ول جەرگە دەمالىس ورنىن سالامىز دەگەنى تۇسىنىكسىز. پرەزيدەنتىمىز جىل سايىنعى جولداۋلارىندا كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ جايلى ايتادى. پرەزيدەنتىمىزدىڭ جولداۋى الماتىعا جەتكەنشە تونى اينالىپ، ءوڭى وزگەرىپ كەتەدى. كاسىبىن دوڭگەلەتىپ، سالىعىن تولەپ وتىرعان ساۋدارگەرلەردىڭ جازىعى نەدە؟ الماتى قالاسىنىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى، سوت جۇيەسى بۇلاردىڭ بارلىعى قالا اكىمىنىڭ ىقپالىنان شىعا المايدى. بۇگىندە الماتى قالاسى ەكونوميكالىق سوتىنىڭ ۇكىمىمەن «راحات» ساۋدا ورتالىعىنان 44 ساۋداگەردى شىعارۋ ۇكىمى شىقتى. بۇل شەشىم زاڭسىز. شەشىممەن كەلىسپەگەن ساۋداگەرلەر كوشەگە ەرەۋىلگە شىعۋعا دايىن.

«ەۋرازيا» ساۋدا ورتالىعىنىڭ جايى تۋرالى ايتساق مودەرنيزاتسيا دەگەن جەلەۋمەن بازاردىڭ سول كەزدەگى يەسى وۆسياننيكوۆ كاسىپكەرلەردىڭ اقشاسىن تارتتى. ولاردىڭ اقشاسىنا ساۋدا ءۇيىن سالدى. ساۋداگەرلەر بارلىعى بىردەي مەنشىك يەسى بولادى دەگەن ءوزارا كەلىسىممەن قارجىلارىن قۇيادى. 2022 جىلى جاپ جاڭا ساۋدا ءۇيىن وۆسياننيكوۆ ەشكىمگە ايتپاستان ساتىپ جىبەرىپ، رەسەي اسادى. الاياققا تاپ بولعانىن بىلگەن ساۋداگەرلەر قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا شاعىمداندى. 2022 جىلى 15 قاڭتاردا الاياقتىق بويىنشا ءىس قوزعالدى. سودان بەرى سوت پروتسەسى ءبىر قادام العا باسقان جوق. رەسەيدە ەمىن ەركىن جۇرگەن الاياقتى ەكستراديتسيالاپ ەلگە جەتكىزە الماي وتىرمىز. ويتكەنى ءبىزدىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىمىز وعان قۇلىقسىز. سەبەبى 2022 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىنان بەرى «ەۋرازيا» ساۋدا ءۇيىنىڭ يەسى بولىپ قازىرگى الماتى قالاسى ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى داستان جانتەلەەۆ. جانتەلەەۆ كەلگەلى بەرى ءبىزدىڭ قىلمىستىق ءىس مۇلدە توقتادى دەسەك قاتەلەسپەيمىز. كاسىپكەرلەر شاعىمىن ايتسا الاتاۋ اۋدانىنىڭ پروكۋرورى زەردەلەۋ ءۇشىن قۇجاتتاردى قاراپ جاتقانىن ايتادى. وسى جىلدىڭ باسىنان باستاپ 4 اي بويى قۇجاتتار تەكسەرىلۋدە. قۇجاتتارمەن ءالى تانىسىپ جاتىر. 2022 جىلى 6 ايدا 6 رەت مەنشىك يەسى اۋىسىپ وزگەردى. مۇندا وتىرعان ساۋاگەرلەردىڭ بارلىعى ءىس بويىنشا جابىرلەنۋشىلەر»، - دەيدى «راحات» بازارى مەن «ەۋرازيا» ساۋدا ءۇيى كاسىپكەرلەرىنىڭ وكىلى، «AZP»زاڭگەرلەر پالاتاسىنىڭ مۇشەسى ءجاميلا تولەگەنوۆا.

سوزبالاڭعا سالىنعان ىستە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ جۇمىسى دۇرىس جۇرگىزىلمەگەن دەيدى الماتى وبلىسى زاڭگەرلەر پالاتاسىنىڭ مۇشەسى سەرجان ارشابەكوۆ.

ول: «مەنىڭ ويىمشا ءىستى تاجىريبەسىز ءارى زاڭگەرلىك ءبىلىمى جوق ماماندار جۇرگىزگەن. ولار ءىس بويىنشا نورماعا ساي تەكسەرىس جاساماعان. تەرگەۋ بارىسىندا قىلمىستىق ءىستىڭ جۇرگىزىلۋىندە بىرنەشە ولقىلىقتار بار. ءبىز ازاماتتىق قوعام وكىلدەرىن، قوعام بەلسەندىلەرىن باق وكىلدەرىن وسى ىسكە بەي-جاي قاراماۋىن وتىنەمىز»، - دەدى.

6 جىلعا سوزىلعان قىلمىستىق ءىستىڭ اياقتالۋىن وتىنگەن كاسىپكەرلەردىڭ ەندىگى ءۇمىتى پرەزيدەنتتە.

اbai.kz