جۋىردا مەنشىك يەسى كىم ەكەنى بەلگىسىز، بايلانىس مالىمەتتەرى دە جوق «سەركە.ورگ» اقپاراتتىق-ساراپتامالىق سايتىندا «ۇلتشىلدار كوسەمىن اۋىستىرماقشى» دەگەن ارانداتۋشى باعىتتا جازىلعان ماقالا جاريالانعان. ماقالانىڭ ينتەرنەتتەگى سىلتەمەسى مىنا جەردە: http://www.serke.org/news/ultshyldar-k%D3%A9sem%D1%96n-auystyrmakshy. ونىمەن تانىسقان كەز-كەلگەن ادام بۇل ماقالا حالىقتى شاتاستىرۋ، ۇلتشىلداردىڭ اراسىنا جىك تۋعىزۋعا باعىتتالعاندىعىنان حاباردار بولادى. ويتكەنى، ماقالا اۆتورىنىڭ اتى-ءجونى جازىلماعان. ياعني جۋرناليستيكالىق ەتيكاعا مۇلدەم جاناسپايتىنى بىلاي تۇرسىن، بۇل اكىمشىلىك كودەكستى بۇزۋشىلىق. كەز-كەلگەن ادامدى، نە ۇيىمدى اتى-ءجونىن كورسەتپەي، تاسادا وتىرىپ قارالايتىن، سايدا سانى قۇمدا ءىزى جوق ماقالالاردى جاريالاي بەرەتىن سايتتىڭ ىسىنە زاڭ جۇزىندە قارار بولساق، ناعىز قىلمىستىق ارەكەت.  

جۋىردا مەنشىك يەسى كىم ەكەنى بەلگىسىز، بايلانىس مالىمەتتەرى دە جوق «سەركە.ورگ» اقپاراتتىق-ساراپتامالىق سايتىندا «ۇلتشىلدار كوسەمىن اۋىستىرماقشى» دەگەن ارانداتۋشى باعىتتا جازىلعان ماقالا جاريالانعان. ماقالانىڭ ينتەرنەتتەگى سىلتەمەسى مىنا جەردە: http://www.serke.org/news/ultshyldar-k%D3%A9sem%D1%96n-auystyrmakshy. ونىمەن تانىسقان كەز-كەلگەن ادام بۇل ماقالا حالىقتى شاتاستىرۋ، ۇلتشىلداردىڭ اراسىنا جىك تۋعىزۋعا باعىتتالعاندىعىنان حاباردار بولادى. ويتكەنى، ماقالا اۆتورىنىڭ اتى-ءجونى جازىلماعان. ياعني جۋرناليستيكالىق ەتيكاعا مۇلدەم جاناسپايتىنى بىلاي تۇرسىن، بۇل اكىمشىلىك كودەكستى بۇزۋشىلىق. كەز-كەلگەن ادامدى، نە ۇيىمدى اتى-ءجونىن كورسەتپەي، تاسادا وتىرىپ قارالايتىن، سايدا سانى قۇمدا ءىزى جوق ماقالالاردى جاريالاي بەرەتىن سايتتىڭ ىسىنە زاڭ جۇزىندە قارار بولساق، ناعىز قىلمىستىق ارەكەت.  

ءبىزدىڭ تاراپىمىزعا قارسى مۇنداي تاس اتۋشىلىق ءاردايىم بولىپ تۇرادى. ونى قالىپتى جاعداي دەپ باعالايمىز. بۇعان قوسا بۇرىننان كەلە جاتقان «وپپونەنتتەرىمىز» دە بار. ءتۇسىن تۇستەپ، اتىن اتاماساق تا ولاردىڭ كىمدەر ەكەندىگىن كوپشىلىك جاقسى بىلەدى. ال ولاردىڭ «ۇلتشىلدار كوسەمىن اۋىستىرماقشى» دەگەن بايبالامى شىندىققا مۇلدە ۇيلەسپەيدى. ونداي اڭگىمەدەن قازاق ۇلتتىق كەڭەس توراعاسىنىڭ ورىنباسارلارى دا، ساياسي بيۋرو مۇشەلەرى دە بەيحابار. ءتىپتى، ونداي اڭگىمەنىڭ بولۋى دا مۇمكىن ەمەس. سەبەبى، مۇحتار شاحانوۆ اعامىزدىڭ «ورنىن الماستىرا قويايىن» دەپ وتىرعان «ۇلتشىلدى» ءوز باسىمىز كورگەن دە، ەستىگەن دە ەمەسپىز. ونى ءبىزدىڭ «وپپونەنتتەرىمىز» دە مويىنداپتى. ولاردىڭ ءوزى مۇحتار اعانىڭ ورنىنا كىمدى قويارلارىن بىلمەي، ارنارسەنىڭ باسىن ءبىر شالىپ، ايدالاعا لاعىپ كەتكەندىكتەرى اڭعارىلىپ-اق تۇر. ءبىز «ۇلتىم» دەپ جىك-جاپار بولىپ جۇرگەن جىگىتتەردىڭ ەشقايسىسىن دا جوققا شىعارمايمىز. جانە ولاردى سىرتقا تەپكەن دە ەمەسپىز. اركىم ءوز شاما-شارقىنا قاراي قىزمەت ەتەدى.

قايتالاي ايتساق، قازاق ۇلتتىق كەڭەسى توراعا اۋىستىرايىن دەپ وتىرعان جوق. كەڭەس ساياسي بيۋرو مۇشەلەرى مەن باسقا دا جاقتاۋشى نيەتتەستەرى بۇل ارانداتۋشىلىق ماقالانىنىڭ ادەيى تاپسىرمامەن جازىلعانىن مالىمدەيدى. حالقىمىز: «ىشتەن شىققان جاۋ جامان» دەگەن. بۇعان دەيىن دە ءبىزدىڭ جانىمىزدا ءجۇرىپ، ءوز بىلەرمەندىگىنە سالىنىپ، ۇلتتىق كەڭەستىڭ جۇمىسىنا كەدەرگى كەلتىرۋگە تىرىسقانداردىڭ ارەكەتى ساياسي بيۋرو جينالىسىندا قارالعان بولاتىن.

ءبىز بۇنداي جالعاندىققا قۇرىلعان داقپىرتقا قۇلاق اسپاي، مۇحتار شاحانوۆ اعامىزدىڭ تۋىنىڭ استىندا ۇلتتىق، ەلدىك مۇددە جولىنداعى كۇرەسىمىزدى جالعاستىرا بەرەمىز. قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل بولۋى جولىنداعى مۇحتار اعامىزدىڭ قايراتكەرلىگى بىزگە ۇلگى. ەستەرىڭىزدە بولسا، قازاق ۇلتىن جويۋعا باعىتتالعان «قازاقستاندىق ۇلت» ساياساتىنا مۇحتار اعامىز قارسىلىق ءبىلدىرىپ، اشتىق جاريالاۋ تۋرالى باستاما كوتەرگەن كەزدە دە بۇل توپ ونىڭ جانىنان تابىلعان بولاتىن. كەدەندىك وداققا قارسىلىق ءبىلدىرىپ، ەۋرازيالىق وداققا قارسى جاسالعان مالىمدەمەلەردە دە مۇحتار اعامىزدىڭ سوڭىنان ەرگەنبىز.

2013 جىلدىڭ 23-ءشى قاراشاسىندا قۇرىلعان قازاق ۇلتتىق كەڭەسى قازىرگى قازاقستان بيلىگىنە ۇلتىمىزدىڭ باسىنداعى وزەكتى ماسەلەلەردى توپتاستىرعان 23 تالاپ قويعان ەدى. دەگەنمەن، قازىرگى ءبىزدىڭ توڭمويىن بيلىكتىڭ بۇل تالاپتاردى شەشە قويۋعا نيەتى دارمەنى جوق. دارمەنى بولعاننىڭ وزىندە دە نيەتى جوق. بۇگىن ءبىز سول تالاپتاردىڭ ىشىنەن 2 تالاپتى قايتا نازارلارىڭىزعا سالعاندى ءجون كوردىك.

...مەملەكەت باسشىسىنا انت بەرگەن لاۋازىم يەلەرىنىڭ ەداۋىرى قىلمىسكەر اتانىپ جاتىر. بۇل اۆتوريتاريزمگە نەگىزدەلگەن پرەزيدەنتتىك باسقارۋ فورماسىنان تۋىنداعان «جەمىستەر». پرەزيدەنت قۇرعان قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى رەسپۋبليكامىزدا ەكىنشى پارلامەنت قىزمەتىن اتقارىپ ءجۇر. الەمنىڭ بىردە-ءبىر ەلىندە مۇنداي ساياسي جۇيە جوق. مۇنىڭ مۇلدە ورىنسىز ەكەندىگى سان رەت ايتىلدى، جازىلدى. بىراق وعان قۇلاق اسار بيلىك جوق. ەندى حالىق الدىنداعى، مەملەكەت الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتى تەرەڭ سەزىنە وتىرىپ، كونستيتۋتسيالىق جولمەن پرەزيدەنتتىك بيلىكتى پارلامەنتتىك-پرەزيدەنتتىك باسقارۋ فورماسىنا اۋىستىرعاندى ءجون دەپ بىلەمىز. پرەزيدەنت پارلامەنت الدىندا، دەپۋتاتتار حالىق الدىندا جاۋاپتى بولۋعا ءتيىس. بيلىك تارماقتارىنىڭ دەموكراتيالىق قاعيداتتارى ساقتالۋى كەرەك. ءبىر-ءبىرىن رەتسىز قايتالاۋشىلىقتان ارىلتۋ ءۇشىن پارلامەنتتىڭ ەكى پالاتالىق فورماسى بىرىكتىرىلىپ، شىنايى حالىق وكىلدەرىنەن قۇرالاتىن ءبىر پالاتالىق فورماعا كوشىرىلسىن. دەپۋتاتتىققا ۇسىنۋ مەن سايلاۋ جاناما – پارتيالىق تاسىلمەن ەمەس، سايلاۋ وكرۋگتەرى بويىنشا، حالىقتىق توتەلەي سايلاۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلسىن;

...1926 جىلى كەڭەستەر وداعىنىڭ كەزىندە ناۋرىز مەرەكەسىن تويلاۋعا تىيىم سالىندى. 62 جىلعى ۇزىلىستەن سوڭ ناۋرىز مەيرامى 1988 جىلدان باستاپ، مەملەكەتتىك دەڭگەيدە قايتا تويلانۋدا. بىراق ءالى كۇنگە دەيىن ءوزىنىڭ نەگىزگى مىندەتىن اتقارا الماي كەلەدى. ناۋرىز مەرەكەسى (21-22-ناۋرىز كۇنى) تۇركىتىلدەس حالىقتاردىڭ جاڭا جىلى بولىپ سانالادى. ناق وسى مەرزىمدە كۇن مەنەن ءتۇن تەڭەسەدى. ءاربىر وتباسى اعاش وتىرعىزۋعا مىندەتتى. ەگەر ادامدار رەنجىسكەن، وكپەلەسكەن بولسا، ءوزارا كەشىرىم سۇراسىپ، تاتۋلاسۋى شارت. ناۋرىز مەيرامىنىڭ وسىنداي رۋحاني ونەگەسى بار. بىراق ءبىز ءالى كۇنگە دەيىن كەڭەس وداعى كەزىندە قالىپتاسقان ءداستۇر بويىنشا، جاڭا جىلدى 1-قاڭتاردا تويلاپ كەلەمىز. بۇدان بىلاي جاڭا جىل مەرەكەسىن ناۋرىز مەيرامىمەن بىرگە تويلاۋ – ەجەلگى اتا-بابا داستۇرىنە بەت بۇرۋ ەكەنىن ۇمىتپاعانىمىز ابزال...

ال، مالىمدەمەنىڭ تولىق نۇسقاسىن مىنا سىلتەمەدەن كورە الاسىزدار http://old.abai.kz/node/40858 .

قازاق ۇلتتىق كەڭەسىنىڭ قازىرگى جۇمىسىنا كەلسەك، ءبىز قوعامىمىزدا كورىنىس تاپقان كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ ەشقايسىسىنان دا تىس قالعان ەمەسپىز. بارىنە دە ءوز پىكىرىمىزدى، ءوز كوزقاراسىمىزدى ءبىلدىرىپ كەلەمىز. ءبىزدى ءۇنسىز قالدى دەپ كىنا ارتقان تەڭگەنىڭ قۇنسىزدانۋىنا بايلانىستى دا، ۋكرايناعا قاتىستى دا ماسەلەلەر كوتەردىك (http://old.abai.kz/content/kazak-ylttyk-kenesi-reseidin-b-gingi-solakai-sayasatyna-zhol-beruge-bolmaidy). بيلىكتىڭ ءبىزدىڭ اياعىمىزعا تۇساۋ سالعىسى كەلىپ، ءتىپتى جاۋىپ تاستاۋعا سىلتاۋ تاپپاي وتىرعاندىعى دا بىزگە بەلگىلى. كەيبىرەۋلەر بىزگە دوستىق پەيىل تانىتقانداي بولىپ كورىنىپ، ءبىزدىڭ قولىمىزبەن وت كوسەگىسى كەلەتىندىگىن دە ءبىز جاقسى بىلەمىز. الايدا، تالاي سىننان، تالاي داۋ-دامايدان حالقىن امان-ساۋ الىپ كەلە جاتقان، شىن مانىندە كوشباسشىلىق مىنەزدى بويىنا دارىتقان ۇلتتىڭ اياۋلى كۇرەسكەر اقىنى مۇحتار شاحانوۆ بۇل كۇرەستە دە جەڭىس بيىگىنەن كورىنەرى انىق. وسەك ءسوزدىڭ ورگە باسپايتىنىن ءاردايىم ەستە ۇستايىق، اعايىن!

قازاق ۇلتتىق كەڭەسى مۇشەلەرى

قۇديار ءبىلال،

ماقسۇت قالىباي،

  مۇحتارحان اباعان،

نۇرجان وشانبەك

Abai.kz