مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ەلىمىزدى دامىتۋ مەن وركەندەتۋ جولىندا جىل بويى اتقارعان قىزمەتىنە شولۋ جاساپ، قوعامدىق-ساياسي ومىردەگى، الەۋ­مەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋ­داعى ىرگەلى وزگەرىستەر مەن تابىس­تارعا قىسقاشا توقتالۋدى ءجون كوردىك.

پرەزيدەنت بيىل جۇمىس ساپارىمەن ەلىمىزدىڭ 11 وڭىرىنە باردى. ايماقتارداعى 60-تان اسا وندىرىستىك جانە الەۋمەتتىك-مادەني نىساندارمەن تانىسىپ، جۇرتشىلىقپەن كەزدەستى. سونداي-اق ەل ىشىندەگى 41 ءىس-شاراعا قاتىستى. ولاردىڭ قاتارىندا فورۋمدار، كەڭەستەر، وتىرىستار سەكىلدى ءتۇرلى فورماتتا وتكەن جيىندار بار. ەلىمىزدىڭ ساياسي جانە قوعام قايراتكەرلەرىمەن 137 كەزدەسۋ وتكىزدى.

مەملەكەت باسشىسى وسى جىلى 3 979 قۇجاتتى قاراپ، قول قويدى. ونىڭ ىشىندە 95 زاڭ، 319 جارلىق، 81 وكىم، 28 وتىرىس حات­تا­ماسى، 3 456 قىزمەتتىك قۇجات قابىلداندى (25 جەلتوقسانداعى مالىمەت بويىنشا).

سۋرەت: اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنەن الىندى.

سىرتقى ساياساتتا دا جەمىستى جىل بولدى. اتاپ ايتقاندا، قاسىم-جومارت توقاەۆ بيىل 23 رەت شەت مەملەكەتكە ساپارلادى، 19 حالىقارالىق فورۋم مەن سامميت جۇمىسىنا اتسالىستى. حالىقارالىق ءىس-شارالار اياسىندا وزگە ەلدىڭ باسشىلارىمەن 27 رەت كەزدەستى. سونداي-اق شەت مەملەكەتتەردىڭ جانە ۇكىمەتتەردىڭ باسشىلارىمەن، باسقا دا جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالارىمەن، حالىقارا­لىق جانە وڭىرلىك ۇيىمداردىڭ جەتەكشى­لەرى­مەن، بيزنەس-قوعامداستىق وكىلدەرىمەن 84 كەزدەسۋ وتكىزدى. 22 مەملەكەتتىڭ ەلشىسىنەن سەنىم گراموتالارىن قابىلدادى. مەملەكەت باسشىلارىمەن 49 مارتە تەلەفون ارقىلى سويلەستى.

ەندى وسى ساندارمەن ورنەكتەلگەن جۇ­مىس كەستەسىنىڭ بارىسىندا ەل يگىلىگى ءۇشىن جاسالعان ىستەرگە نازار اۋدارايىق.

سۋرەت: اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنەن الىندى.

ەڭ اۋەلى، جىل باسىنداعى اقجولتاي جاڭالىقتى ايتا كەتكەن ابزال. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ 9 قاڭتاردا «الماتى وبلىسىنىڭ اكىمشىلىك-اۋماقتىق قۇرىلى­سىنداعى وزگەرىستەر تۋرالى» جارلىققا قول قويدى. جەتىگەن اۋىلى الاتاۋ قالاسى بولىپ قايتا قۇرىلدى. وسىلايشا، كەلەشەكتە الماتى مەن قوناەۆتىڭ ورتاسىندا بوي كوتەرەتىن Alatau City قالاسىنىڭ ىرگەسى قالاندى. بىرنەشە جىلدان بەرى تالقىلانىپ كەلە جاتقان جاڭا ۋربانيستىك جوبانى جۇزەگە اسىرۋعا شەتەلدىك ينۆەس­تورلار ايرىقشا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر. پرەزيدەنت سينگاپۋر ساپارىندا جانە ودان كەيىن دە الەۋەتتى ينۆەستورلارمەن كەزدەسىپ، الماتى اگلومەراتسياسىن وركەندەگەن ەكونوميكالىق ايماققا اينالدىرۋدى كوزدەيتىن جوبانىڭ جاي-جاپسارىن تالقىلادى.

ۇلت ۇپايىن تۇگەندەگەن قۇرىلتاي

سۋرەت: اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنەن الىندى.

ەلدىك ماسەلەلەر قوزعالاتىن ۇلت­تىق قۇرىلتايدىڭ ءۇشىنشى وتى­­رىسى بيىل كونە سارايشىق جۇر­­تىندا – اتىراۋ وبلىسىندا ءوتتى. قۇرىلتايدا ۇلت بولمىسىن قالىپ­تاستىراتىن تاۋەلسىزدىك پەن وتان­شىلدىق، بىرلىك پەن ىنتىماق، ءادىل­دىك پەن جاۋاپكەرشىلىك، زاڭ مەن ءتار­تىپ، ەڭبەكقورلىق پەن كاسى­بي بىلىكتىلىك، جاسامپازدىق پەن جاڭا­شىلدىق سەكىلدى باستى قۇندىلىق­تار ايقىندالدى. سونىمەن قاتار پرەزيدەنت بەس الەۋمەتتىك كەسەلمەن كۇرەستى كۇشەيتۋ جونىندە ناقتى تاپسىرما بەردى. وسىعان وراي، بيىل ايەلدەردىڭ قۇقىقتارى مەن بالا­لاردىڭ قاۋىپسىزدىگى تۋرالى زاڭعا قول قويىلدى. ياعني تۇرمىستىق زور­لىق-زومبىلىق ءۇشىن قاتاڭ جازا بەلگىلەيتىن، بالالار قۇقىعىنىڭ قورعالۋىن قامتاماسىز ەتەتىن جاڭا نورمالار ەنگىزىلدى. بۇدان بولەك، ادام ساۋداسىنا قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى ارنايى زاڭ قابىلداندى. ۆانداليزم مەن وزگەنىڭ مۇلكىنە زيان كەلتىرگەنى، قوعامدىق ءتارتىپتى بۇزعانى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى كۇشەيتۋگە، قۇمار ويىنعا تاۋەلدىلىكتى ازايتۋعا، ۆەيپكە تىيىم سالۋعا باعىتتالعان زاڭنامالىق وزگەرىستەر جاسالدى. اتالعان باستامالارعا قاتىستى زاڭ جوبالارىن ازىرلەۋگە پارلامەنت دەپۋتاتتارىمەن قاتار، ۇلتتىق قۇرىل­تاي مۇشەلەرى دە بەلسەندى اتسالىستى. وسىلايشا، پرەزيدەنت ۇنەمى ايتاتىن «زاڭ مەن ءتارتىپ» ۇستەمدىگى قوعامدا بىرتىندەپ ورنىعىپ كەلەدى.

بىرلىكتىڭ بەكەم ۇلگىسى

كوكتەمگى سۋ تاسقىنى ەلدى ابىگەرگە سالىپ، حالىقتىڭ دا، مەملەكەتتىڭ دە مۇلكىنە زور زاردابىن تيگىزگەنى بەلگىلى. ەلىمىزدىڭ 10 وڭىرىندە جەرگى­لىكتى دەڭگەيدەگى توتەنشە جاعداي جاريالاندى. مەملەكەت باسشىسى ادامداردى دەرەۋ قاۋىپسىز جەرگە كوشىرۋ جانە قارعىن سۋدان زارداپ شەككەن ازاماتتارعا قاجەتتى كومەك كورسەتۋ جونىندە تاپسىرما بەردى. ەڭ كوپ زارداپ شەككەن ءۇش وبلىسقا، اتاپ ايتقاندا، باتىس قازاقستان، سولتۇستىك قازاقستان جانە قوستاناي وبلىستارىنا بارىپ، حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن تىڭدادى.

تاسقىن سۋدىڭ سالدارىنان مال-مۇلكىنەن ايىرىلعان جانداردىڭ ەش­قاي­سىسى ەلەۋسىز قالعان جوق. مەم­لەكەت مىندەتتەمەسىن تولىق ورىندا­دى. زارداپ شەككەندەردىڭ بارىنە ما­­تە­ريالدىق، قارجىلاي قولداۋ كور­سەتىلدى.

سۋرەت: اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنەن الىندى.

اتاپ ايتقاندا، سۋ تاسقىنىنان زارداپ شەككەن وڭىرلەردە كوميسسيالار جۇمىس ىستەدى، ولار ازاماتتاردىڭ جالعىز باسپاناسى بولعان 19 359 ءۇي مەن ساياجاي قۇرىلىستارىن تەكسەردى. ولاردى باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا جىلجىمايتىن ءمۇ­لىك نارىعىنان 5 767 تۇرعىن ءۇي ساتىپ الىندى. 9 156 ۇيگە جوندەۋ جۇ­مىستارى جۇرگىزىلىپ، ءجۇز پايىز اياقتالدى. بۇل ماقساتتارعا بارلىعى 54,7 ملرد تەڭگە ءبولىندى. سونداي-اق قىسقا مەرزىمدە 64 ملرد تەڭگەگە 2 680 جەكە تۇرعىن ءۇي سالىندى.

بۇعان قوسا 36 455 وتباسىنا جالپى سوماسى 13,3 ملرد تەڭگە، ياكي 100 اەك مولشەرىندە بىرجولعى الەۋمەتتىك كومەك كورسەتىلدى. 21 876 وتباسىنا 9,9 ملرد تەڭگە كولەمىندە 150 اەك-كە دەيىنگى وتەماقى تولەندى.

شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەك­تىلەرىنە كەلتىرىلگەن زالالدى وتەۋ ءۇشىن 12,1 ملرد تەڭگە ءبولىندى. زارداپ شەككەن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە تولىق تولەم جاساۋ ماقساتىندا «دەمەۋ» كورپوراتيۆتىك قورىنان اتىراۋ، باتىس قازاقستان جانە سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىنا 2,5 ملرد تەڭگە كولەمىندە قوسىمشا قاراجات ءبولۋ ماسەلەسى پىسىقتالدى. اتالعان قاراجات ەسەبىنەن شوب سۋبەكتىلەرىنىڭ 40 ءوتىنىشى بويىنشا شىعىنى وتەلدى. جالپى، وڭىرلىك كوميسسيالار 14,6 ملرد تەڭگەگە 734 كاسىپكەردىڭ ءوتىنىمىن ماقۇلدادى.

تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىگى، مال شى­عىنىن تولەۋ ءۇشىن مەملەكەت تاراپىنان كورسەتىلگەن كومەكتىڭ كولەمى 2,8 ملرد تەڭگەدەن استى.

وسىنداي قيىن-قىستاۋ ساتتە حال­قى­مىز اۋىزبىرشىلىكتىڭ ۇلگىسىن كورسەتتى.

الىس-بەرىس ارتتى

جىل باسىندا، ياعني 7 اقپاندا وتكەن ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا پرەزيدەنت باسەكەلەستىكتى دامىتۋ، ەكونوميكاعا مەملەكەتتىڭ ارالاسۋىن قىسقارتۋ، بيزنەس شىعىن­دارىن ازايتۋ ارقىلى كاسىپكەرلىك ەركىندىكتى قامتاماسىز ەتۋدى تاپ­سىر­عان ەدى. قاسىم-جومارت توقاەۆ 10 مامىردا «ەكونوميكانى ىرىق­تاندىرۋ جونىندەگى شارالار تۋرالى» جارلىققا قول قويدى. ال 2 قىركۇيەكتە قازاقستان حالقىنا ارناعان «ادىلەتتى قازاقستان: زاڭ مەن ءتارتىپ، ەكونوميكالىق ءوسىم، قوعامدىق وپتيميزم» اتتى جولداۋىندا پرە­زيدەنت ەلىمىزدىڭ تاياۋ كەلەشەكتەگى ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ نەگىزگى باعىت-باعدارىن ايقىندادى. ۇكىمەت جىل بويى وسى نەگىزگى مىندەتتەردى اتقارۋعا بار كۇش-جىگەرىن جۇمسادى.

سۋرەت: اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنەن الىندى.

ماسەلەن، 2024 جىلدىڭ ءى جارتى­جىل­دىعىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا شەتەلدەن كەلەتىن تىكەلەي ينۆەس­تيتسيانىڭ جالپى كولەمى 9,8 ملرد دوللاردى قۇرادى. بۇل كورسەت­كىش تاۋ-كەن ونەركاسىبى، كوتەرمە جانە بولشەك ساۋدا، وڭدەۋ ونەركاسىبى سالالارىندا كوبىرەك تىركەلدى. نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيا كولەمى قاڭتار-قاراشا ايلارىندا 15,8 ترلن تەڭگەگە جەتتى. بۇگىندە 795,9 ملرد تەڭگە كولەمىندەگى سوماعا 134 جوبا ىسكە قوسىلدى، 10,1 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنى قۇرىلدى. مەملەكەت باسشىسى جاڭادان جۇمىسىن باستاعان بىرنەشە ءىرى زاۋىت پەن كاسىپورىنعا ارنايى بارىپ، قىزمەتىمەن تانىستى.

بارىس-كەلىس جەڭىلدەيدى

ەلىمىزدىڭ كولىك-ترانزيت الەۋەتىن ارتتىرۋ باعىتىندا ايتارلىقتاي جەتىستىكتەر بار. مىسالى، پرەزيدەنت 28 اقپاندا تەلەكوپىر ارقىلى قىتايدىڭ سيان قالاسىنداعى كولىك-لوگيستيكا ورتالىعىن اشتى.

سيان – قىتايدىڭ توراپتىق ترانزيتتىك ورتالىعى جانە ەڭ ءىرى قۇرعاق پورت ورنالاسقان قالاسى. قحر مەن ەۋروپا وداعى اراسىنا قا­تىنايتىن كونتەينەرلىك پويىزدار­دىڭ 40 پايىزىنا جۋىعى وسى جەردەن جونەلتىلەدى.

سۋرەت: اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنەن الىندى.

سيان قۇرعاق پورتىنداعى قازاق­ستان­دىق تەرمينالدىڭ جوبالىق قۋاتى جىلىنا – 66,5 مىڭ جفە (جيىر­ما فۋتتىق ەكۆيۆالەنت). تەرمينال ەلىمىزدىڭ ەكسپورتتاۋشىلارى ءۇشىن جاڭا وتكىزۋ نارىقتارىنا جول اشادى، جۇكتەردى جەتكىزۋ مەرزىمىن ەداۋىر قىسقارتادى جانە قازاقستاننىڭ ەۋرازياداعى سەنىمدى ترانزيتتىك حاب رەتىندەگى پوزيتسياسىن نىعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

3 شىلدەدە قاسىم-جومارت توقاەۆ پەن قحر توراعاسى سي تسزينپين ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك باعىتى بويىنشا جۇك كولىكتەرى مەن تەمىرجول كونتەينەرلەرىن جونەل­تۋ راسىمىنە تەلەكوپىر رەجىمىندە قاتىس­تى. قىتاي – قازاقستان – كاس­پي تەڭىزىنىڭ اكۆاتورياسى – ازەر­بايجان – گرۋزيا ارقىلى ءوتىپ، ءارى قاراي ەۋروپا ەلدەرىنە باراتىن ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك باعىتى ۋاقىت جاعىنان دا، ەكونو­ميكالىق تۇرعىدان دا ءتيىمدى كولىك جولىنا اينالادى.

سونىمەن قاتار وزبەكستانمەن ارا­داعى كولىك-ترانزيت مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتۋ جانە ترانساۋعان تەمىر­جولى باعىتىن دامىتۋ جونىندە ۋاعدا­لاستىققا قول جەتكىزىلدى.

بۇدان بولەك، ەلىمىزدە 1,4 مىڭ شاقىرىم تەمىرجول جوندەۋدەن ءوتىپ، 12 مىڭ شاقىرىم اۆتوكولىك جولى سالىنىپ جاتىر. «تالدىقورعان – وسكەمەن»، «قاراعاندى – الماتى»، «اقتوبە – اتىراۋ – استراحان» جول­دارىنىڭ حالىقارالىق تالاپ­تار­عا ساي جاڭعىرتىلۋى ەلىمىزدىڭ وڭىرارالىق بايلانىسى مەن تران­زيتتىك الەۋەتىن ايتارلىقتاي ارتتىرا تۇسەدى.

وسى ورايدا مەملەكەت باسشىسى­نىڭ تاپسىرماسىمەن شىعىس قازاق­ستان وبلىسىنىڭ تۇرعىندارى قان­شاما جىلدان بەرى كۇتكەن بۇق­تىر­ما سۋ قويماسى ارقىلى وتەتىن كوپىر قۇرىلىسى اياقتالعانىن ايتا كەتكەن ءلازىم. بۇل مارقاكول، كۇرشىم اۋداندارىنىڭ وبلىس ورتالىعىمەن بايلانىسىن جەڭىلدەتتى. بۇعان دەيىن اتالعان اۋدانداردىڭ حالقى پاروم ارقىلى قاتىناپ كەلگەن ەدى.

ەلىمىز جول ينفراقۇرىلىمىنا حالىقارالىق دامۋ ينستيتۋتتارىنان مول قارجى تارتىپ وتىر. اتاپ ايتقاندا، دۇنيەجۇزىلىك بانك كولىك جولدارىنىڭ ورنىقتىلىعى مەن بايلانىسىن جەتىلدىرۋ باعدارلاما­سى (TRACE) اياسىندا اتقارىلاتىن قازاقستاندىق جوباعا 650 ملن دوللار ءبولۋ جونىندە شەشىم قابىلدادى. بۇل قارجى ورتا ءدالىزدىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋعا، سونىڭ ىشىندە «جەزقازعان – قاراعاندى» اۆتوماگيسترالىن كۇردە­لى جوندەۋدەن وتكىزۋگە جۇمسا­لادى. سونداي-اق ازيا دامۋ بانكى «قىزى­لوردا – جەزقازعان» جولىنىڭ قۇرىلى­سىن جۇرگىزۋگە 300 ملن دوللاردان اسا قاراجات ءبولدى.

الەۋمەتتىڭ الەۋەتىن كوتەرگەن جوبالار

سۋرەت: اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنەن الىندى.

پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىمەن «جايلى مەكتەپ» ۇلتتىق جوباسى اياسىندا قالالار مەن قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان ەلدى مەكەندەردە 460 مىڭ وقۋشىعا ارنالعان جاڭا 217 مەكتەپتىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلىپ جاتىر. بۇگىندە 36 مەكتەپ پايدالانۋعا بەرىلدى. ونىڭ 15-ءى اۋىلدىق ەلدى مەكەندەردە ورنالاسقان. بۇل – ءبىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ ىسىندە قالا مەن اۋىلعا بىردەي كوڭىل بولىنەدى دەگەن ءسوز.

سۋرەت: اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنەن الىندى.

ال بىرنەشە جىلدان بەرى جۇزەگە اسىرىلىپ كەلە جاتقان «اۋىلداعى دەنساۋلىق ساقتاۋدى جاڭعىرتۋ» ۇلتتىق جوباسى اياسىندا العاشقى سانيتارلىق-مەديتسينالىق كومەك كورسەتەتىن 276 نىساننىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى. ونىڭ 99-ى 2023 جىلى، ال 117-ءى بيىل ىسكە قوسىلدى. كەلەر جىلى 125 نىساننىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلەدى. ونىڭ ىشىندە 32 اۋداندىق اۋرۋحانانى جاڭعىرتۋ جۇمىستارى جالعاسىپ جاتىر.

بيىل رەكوردتىق ءونىم جينالدى

سۋرەت: اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنەن الىندى.

مەملەكەت باسشىسى اگروونەركا­سىپ كەشەنىنىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋعا ايرىقشا ءمان بەرەدى. شەتەلگە ساپار­لارى كەزىندە وسى سالانىڭ ينۆەس­تيتسيالىق مۇمكىندىكتەرىن ۇدايى تانىستىرىپ جۇرەدى.

بيىل كوكتەمگى سۋ تاسقىنىنا قارا­ماستان، 26,7 ملن توننا استىق جينالدى. بۇل – كەيىنگى 10 جىلداعى رەكوردتىق كورسەتكىش. مۇنى مەملە­كەتتىڭ ديقاندارعا كورسەتكەن جۇيەلى قامقورلىعى مەن قولداۋىنىڭ ءناتي­جەسى دەۋگە بولادى. كوكتەمگى ەگىن جانە جيىن-تەرىن جۇمىستارىنا 5 پايىز مولشەرلەمەمەن تىكەلەي جەڭىلدەتىلگەن نەسيە بەرىلە باستادى. ول ءۇشىن العاش رەت جارتى تريلليون تەڭگەدەن اسا قارجى قاراستىرىلدى.

نەگىزگى ازىق-تۇلىك تاۋارلارى بو­يىنشا يمپورتقا تاۋەلدىلىكتى ازايتۋ – ماڭىزدى مىندەت. وسى باعىت­تا بىرقاتار جوبا ىسكە اسىرىلدى. ءداندى-داقىلدار سەلەكتسياسى مەن تۇقىم شارۋاشىلىعىن دامىتۋ تۋرالى كەشەندى جوسپار قابىلداندى. ديقاندار وتاندىق تۇقىممەن قام­تاما­سىز ەتىلۋگە ءتيىس.

سونىمەن قاتار اۋىل شارۋاشىلى­عى تەحنيكاسىن جاڭارتۋ دەڭگەيىن جىلىنا 8-10 پايىزعا دەيىن جەتكىزۋ ءۇشىن 120 ملرد تەڭگە ءبولىندى. تەحنيكانى 5 پايىزدىق مولشەرلەمەمەن ليزينگكە بەرۋ باعدارلاماسى باستالدى.

وندىرىلگەن ازىق تۇلىكتى ساقتاپ، تۇتىنۋشىعا جەتكىزۋگە قويما-لوگيستيكا كەشەندەرى كەرەك. الداعى جىلدارى سىيىمدىلىعى 700 مىڭ توننا بولاتىن قويمالار سالىنادى.

جالپى، بيىل العاش رەت وتكەن قازاقستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ەڭبەككەرلەرىنىڭ ءبىرىنشى فورۋمىندا اگروونەركاسىپ كەشەنىن دامىتۋدىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى ايقىندالدى. وندا كوپتەگەن ءىس-شارامەن قاتار، قا­زاق جىلقىسىنىڭ تۇقىمىن ساق­تاۋ جانە كوبەيتۋ ءۇشىن ارنايى زاڭ قابىل­دانعانى ايتىلىپ، ەندى بۇل باعىتتا تا­عى ءبىر ماڭىزدى قادام رەتىندە ۇكى­­مەت­­كە جىلقى شارۋاشىلىعى ينس­تي­تۋ­­تىن قۇرۋ جونىندە تاپسىرما
بەرىل­دى.

باياندى باستامالار

قاسىم-جومارت توقاەۆ 2025 جىلدى «جۇمىسشى ماماندىقتارى جىلى» دەپ جاريالادى. ياعني قو­عام­دا ادال ەڭبەك، ادال ازامات قۇن­دى­­لىق­تارىن ءسىڭىرۋ جولىنداعى جۇيە­­­لى ىستەر اتقارىلا باستادى. مى­سا­لى، دەن­ساۋلىق ساقتاۋ ماسەلە­لە­رىنە قا­تىستى زاڭ مەديتسينا قىز­مەت­كەرلەرىنىڭ جاۋاپ­كەرشىلىگىن ايقىنداپ قانا قوي­ماي، ولاردىڭ مارتەبەسىن ارتتىرۋ­دى، كاسىبي مىندە­تىن اتقارۋ بارىسىندا جان-جاقتى قورعاۋدى كوزدەيدى. دارىگەرلەر قاۋىمى بۇل جاڭالىقتى ىستىق ىقىلاسپەن قابىل الدى. تۇڭعىش رەت «قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن دارىگەرى» قۇرمەتتى اتاعى بەكى­تىلىپ، العاشقى يەلەرىنە تابىستالدى. جالپى، بيىل مەملەكەتتىك ناگراداعا ەڭبەگىمەن ۇلگى بولىپ جۇرگەن ەل ازاماتتارى كوپ ۇسىنىلدى. كەلەر جىلى بۇل يگى ءداستۇر جالعاسىن تاۋىپ، ەڭبەك ادامىنا زور قۇرمەت كورسەتىلەدى.

سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسى ءبىلىم مەن تەحنولوگياعا نەگىزدەلگەن ەكونوميكا قۇرۋ ىسىنە زور كوڭىل بولەدى. مۇنىڭ ءبىر كورىنىسى رەتىندە بيىل عىلىم جانە تەحنولوگيالىق ساياسات تۋرالى زاڭعا قول قويىلۋىن ايتۋعا بولادى. وندا عىلىمي جەتىستىك­تەردىڭ ناتيجەسىن وندىرىسكە ەنگىزۋدى كوزدەيتىن تەحنولوگيالىق ساياساتتىڭ نەگىزگى باعىتتارى مەن تەتىكتەرى بارىنشا قامتىلدى.

تازالىق اركىمنىڭ وزىنەن باستالادى

پرەزيدەنتتىڭ باستاماسىمەن ءساۋىر ايىندا جالپىۇلتتىق «تازا قازاقستان» ەكولوگيالىق اكتسياسى باس­تالدى. كوكتەمگى سۋ تاسقىنىمەن ارپالىسىپ، داعدارعان شاق بولسا دا، پرەزيدەنت ءوڭىر اكىمدەرىنە بو­ساڭسىماي، اينالانى تازالاۋ، اباتتاندىرۋ ىسىنە دەرەۋ كىرىسۋگە پارمەن بەردى. بۇل جالپىۇلتتىق سيپات الاتىن تۇراقتى ۇدەرىسكە اينالۋعا ءتيىس ەكەنىن قاتاڭ ەسكەرتتى. تۇپكى ماقسات – قوعامدا ەكولوگيالىق مادەنيەت قالىپتاستىرۋ.

جىل بويى جۇرگىزىلگەن اكتسياعا 2,4 ميلليونعا جۋىق ادام قاتىستى. جۇزدەگەن مىڭ اۋلا مەن اۋماق تازارتىلىپ، 900 مىڭ توننادان اسا قوقىس شىعارىلدى. شامامەن 2,5 ميل­ليون كوشەت وتىرعىزىلدى. 20 مىڭنان اسا الەۋمەتتىك نىساننىڭ اۋماعى، 4,6 مىڭنان اسا قوعامدىق ورىندار، ساياباقتار، شاعىن باقتار اباتتاندىرىلدى. 5 مىڭنان اسا تاريحي-مادەني نىسان جانە 758 سۋبۇرقاق رەتكە كەلتىرىلدى. وزەندەر مەن كولدەردىڭ جانە باسقا دا سۋ ايدىندارىنىڭ اينالاسىنداعى 5,8 ميلليون شارشى مەتردەن اسا اۋماق، 8,4 ميلليون مەتر­دەن اسا ارىق تازارتىلدى.

تاعدىرشەشتى تاڭداۋ

6 قازان كۇنى اەس قۇرىلىسىنا قاتىستى وتكەن جالپىۇلتتىق رەفەرەندۋمدا حالىق ءوز ىقتيارىن ءبىل­­دى­رىپ، تاڭداۋ جاسادى. 5 561 937 ازامات نەمەسە داۋىس بەرۋشىلەردىڭ 71,12 پايىزى اەس سالۋدى قولدادى. پرەزيدەنت اەس قۇرىلىسىنا بايلانىستى «بۇل تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ بۇكىل تاريحىنداعى ەڭ ءىرى جوباعا اينالادى. اتوم ەلەكتر ستانساسىن سالۋ – ۇزاقمەرزىمدى جوبا. اتالعان باستاما ەلىمىزدىڭ ورنىقتى دامۋىن ونجىلدىقتارعا ىلگەرىلەتەدى، سونداي-اق ينجەنەرلەر شوعىرى مەن ءارتۇرلى بەيىندەگى ماماندار لەگىن دايارلاۋعا جاعداي جاسايدى. دەمەك ونىڭ پايداسىن قازىرگى جاستارىمىز بەن بولاشاق ۇرپاق كورەدى»، دەپ اتاپ وتكەن بولاتىن.

رەفەرەندۋمنان كەيىن قاسىم-جومارت توقاەۆ فرانتسيا رەسپۋب­ليكاسىنا مەملەكەتتىك ساپارى اياسىندا وسى ەلدىڭ پرەزيدەنتى ەممانيۋەل ماكرونمەن جانە قازاقستانعا مەم­لەكەتتىك ساپارمەن كەلگەن رەسەي پرە­زيدەنتى ۆلاديمير پۋتينمەن اەس قۇرىلىسى تۋرالى پىكىر الماستى. قازىرگى ۋاقىتتا قىتاي تاراپىمەن وسى باعىتتا كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلىپ جاتىر. ياعني بىرنەشە جىلعا سوزىلاتىن مەگاجوبانى جۇزەگە اسىرۋ اتوم ونەركاسىبىندە مول تاجىريبەسى بار ءىرى كومپانيالاردان قۇرالعان حالىقارالىق كونسورتسيۋمعا جۇك­تەلەدى.

جۋىردا مەملەكەت باسشىسى ەنەرگەتيكا ءمينيسترى الماسادام ساتقاليەۆتى قابىلداپ، ەلىمىزدە سالىناتىن اتوم ەلەكتر ستانساسىنىڭ قۇرىلىسىن جەدەلدەتۋدى تاپسىردى.

حالىقارالىق بايلانىس

ەلىمىزدىڭ سىرتقى ساياساتتاعى جەتىستىكتەرىنە ارنايى توقتالعان ءجون. قازاقستان بيىل التى حالىقارالىق ۇيىمعا، اتاپ ايتقاندا، شىۇ، تمۇ، اوسشك، ۇقشۇ-عا، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى جونىندەگى يسلام ۇيى­مىنا، سونداي-اق حالىقارالىق ارالدى قۇتقارۋ قورىنا توراعالىق ەتتى. فرانتسيامەن بىرگە رياد قالاسىن­دا One Water ءسامميتىن ۇيىمداس­تىردى. وسى جاۋاپتى ميسسيالاردى ەلىمىز ابىرويمەن اتقارىپ شىقتى. جوعارى دەڭگەيدەگى كەزدەسۋلەردە ماڭىزدى باستامالار كوتەرىپ، ءتيىستى قۇجاتتاردىڭ قابىلدانۋىنا ۇيىتقى بولدى. ەگەمەن ءارى دەربەس ەل رەتىندە ءوزىنىڭ ساياسي، ەكونوميكالىق، اسكەري قاۋىپسىزدىك سالالارىنداعى باسىمدىقتارىن ىلگەرىلەتە ءتۇستى.

جىل باسىنان بەرى مەملەكەت باسشىسى قاتار، ازەربايجان، سين­­گا­پۋر، تاجىكستان، موڭعوليا، فران­تسيا جانە ماجارستان ەلدەرىنە مەملەكەتتىك ساپارمەن، ال يتاليا، ۆاتيكان، ارمەنيا، تۇرىكمەنستان جانە سەربيا ەلدەرىنە رەسمي ساپارمەن باردى. مۇنداعى كەيبىر ەلدەرگە قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ سوڭعى 20 جىلعا جۋىق ۋاقىتتان كەيىن العاش رەت ساپارلاعانىن اتاپ وتكەن ءجون. بۇل مەملەكەت باسشىسىنىڭ جان-جاقتى ىقپالداستىققا باسا نازار اۋداراتىنىن اڭعارتادى. مەملەكەتتىك جانە رەسمي ساپارلاردان بولەك پرەزيدەنت ءتۇرلى حالىقارالىق ءىس-شارالارعا قاتىسۋ ءۇشىن 11 ەلگە جۇمىس ساپارىمەن باردى. بۇدان باسقا، ەلىمىزگە ءتۇرلى دەڭگەيدەگى ساپارمەن كەلگەن 11 شەت مەملەكەتتىڭ باسشىلارىن قابىلداپ، كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى.

سۋرەت: اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنەن الىندى.

ءبىر جىل ىشىندە ەلىمىزدىڭ ءبىرىنشى بورتى 158 983 شاقىرىمدى ۇشىپ ءوتتى. پرەزيدەنت ۇشاق پەن تىكۇشاقتا 245 ساعات 18 مينۋتىن وتكىزدى. بۇل – جەر شارىن ءتورت رەت اينالىپ شىققانمەن بىردەي قاشىقتىق.

ساليقالى سامميتتەر

شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى­نا توراعالىق اياسىندا شىلدە ايىندا استانادا اتالعان قۇرىلىمنىڭ 24-ءسامميتى ءوتتى. قازاقستاننىڭ ۇيىم­عا توراعالىق ەتۋ كەزەڭىندە ءتۇرلى دەڭگەيدە 150-گە جۋىق ءىس-شارا ۇيىم­داستىرىلىپ، ۇيىمنىڭ شارت­تىق بازاسى 60 جاڭا قۇجاتپەن تولىق­تى. شىۇ سەرىكتەستەرى سانالاتىن حالىق­ارالىق ۇيىمداردىڭ سانى كوبەي­دى. ينۆەستيتسيالار جونىندەگى ارنايى جۇمىس توبىنىڭ قىزمەتى قايتا جانداندى. الماتى قالاسى 2023–2024 جىلدارى شىۇ-نىڭ مادەني جانە تۋريستىك استاناسىنا اينالدى.

بيىل ەلىمىز تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنا لايىقتى توراعالىق ەتتى. وسى كەزەڭدە 80-نەن اسا ءىس-شارا ۇيىم­داستىرىلدى. ورتاق تۇركى ءالىپ­­بيىنىڭ نۇسقاسى بەكىتىلدى. بەس كۇن بويى ۇلى دالا ءتوسىن دۇبىرگە بولە­گەن V دۇنيەجۇزىلىك كوشپەلىلەر ويىن­دارى وسى ۇيىمنىڭ اياسىندا ۇيىمداستىرىلعان ەڭ ماڭىزدى شارانىڭ ءبىرى بولدى. ءدۇبىرلى دوداعا 90 ەلدەن 2 500-گە جۋىق سپورتشى كەلىپ، كۇش سىناستى.

باسپاسوزبەن بايلانىس

مەملەكەت باسشىسى وتاندىق جانە شەتەلدىك باق-قا بىرنەشە رەت سۇحبات بەرىپ، ەلىمىزدىڭ ۇستانىمىن بىلدىرە­تىن ماقالالارىن جاريالادى. اتاپ ايتقان­دا، جىلدىڭ العاشقى كۇندەرى «Egemen Qazaqstan» گازەتىندە كەڭ كولەمدەگى سۇحباتى جارىق كوردى. وندا قاڭتار وقيعاسىنا ناقتى باعا بەرىلىپ، ەل دامۋىنداعى وزگەرىستەر قامتىلدى.

سونداي-اق ازەربايجاننىڭ ارا، ارمەنيانىڭ «ارمەنپرەسس»، قحر-دىڭ «سينحۋا» اقپارات اگەنتتىكتەرىنە جانە «جەنمين جيباو» گازەتىنە سۇحباتتارى، فرانتسيانىڭ Le Figaro, رەسەيدىڭ «يزۆەستيا» باسىلىمدارىنا ماقالالارى جاريالاندى.

بيىل مەملەكەت باسشىسى ەكى رەت جۋرناليستەرگە ارناپ بريفينگ وتكىزىپ، باق وكىلدەرىنىڭ كوكەيىندە جۇرگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى. اەس قۇرىلىسىنا قاتىستى رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋمدا داۋىس بەرگەننەن كەيىن پرەزيدەنت وتاندىق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرى ءۇشىن بريفينگ وتكىزدى. ال 7 جەلتوقسان كۇنى دوحا فورۋمىنىڭ Newsmaker Interview فورماتىنداعى پانەلدىك سەسسياسى كەزىندە مودەراتور، سNN ءجۋرناليسى دجۋليا چاتتەرلەيدىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى.

سونداي-اق پرەزيدەنت شەت مەملەكەتتەر باسشىلارىمەن بىرگە باق وكىلدەرىنە ارنالعان 14 بريفينگ وتكىزدى.

جىل باسىنان بەرى www.akorda.kz رەسمي سايتىنا مەملەكەت باسشىسى­نىڭ جۇمىسى تۋرالى، سونىڭ ىشىندە ءارتۇرلى ءىس-شارالاردا سويلەگەن سوزدە­رى مەن ۇندەۋلەرى، قازاقستان حالقىنا جولداۋى بويىنشا 814 اقپارات جاريالاندى. پرەزيدەنت ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ نەگىزگى پلاتفورماسىنىڭ ءبىرى – Aqorda تەلەگرام-ارناسىنا 7 804 اقپاراتتىق ماتەريال شىقسا، ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ Facebook-تەگى پاراقشاسىنا 1 801 پوست، Instagram پاراقشاسىنا 1 727 پوست جاريالاندى.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءوزى دە شەتەلگە ساپارلارى، قابىلداعان شەشىم­دەرى جايىندا الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى پاراقشالارىنا پوست جاريالاپ، ولاردىڭ ءمان-مازمۇنىنان كوپشىلىكتى حاباردار ەتىپ وتىرادى. بۇل حالىقپەن كەرى بايلانىستىڭ ءتيىمدى قۇرالىنا اينالعانى ءسوزسىز. جىل باسىنان بەرى پرەزيدەنت ح-پاراقشاسىنا 20 تۆيت، ال Instagram پاراقشاسىنا 30 پوست جاريالادى.

الەۋمەتتىك جەلىدەن بولەك مەملە­كەت باسشىسىنىڭ اتىنا كەلىپ جاتقان ءوتىنىش، ارىز-شاعىمدار مەن تالاپ-تىلەكتەردى تالداپ، سارالاۋ پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ وتىنىشتەردى قاراۋدى باقىلاۋ بولىمىنە جۇكتەلگەن. بيىل 26 جەلتوقسانداعى مالىمەت بويىنشا، ءدال وسى پلاتفورما ارقىلى ازاماتتاردان 49 069 ءوتىنىش قابىلداندى.

ءبىر جىلدا اتقارىلعان اۋقىمدى شارۋانى ءبىر ماقالانىڭ شەڭبەرىن­دە قامتىپ شىعۋ استە مۇمكىن ەمەس. دەگەنمەن جۇرت جادىندا ساقتالعان، مەملەكەتتىڭ دامۋ تاريحىندا وزىندىك ورنى بار وقيعالاردى وسىلاي ساراپتاپ وتتىك.

بەرىك ءۋالي،

قر پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى – ءباسپاسوز حاتشىسى

Abai.kz