حالىقارالىق اتوم ەنەرگياسى اگەنتتىگى (حاەا) قازاقستاننىڭ ءوز اۋماعىندا يادرولىق وتىن بانكىن ورنالاستىرۋ جونىندەگى ۇسىنىسىن قابىلداۋعا دايىن. بۇل تۋرالى كەشە استانادا باستالعان راديواكتيۆتىك ماتەريالداردىڭ قالدىقتارىنان لاستانعان اۋماقتاردى قالپىنا كەلتىرۋ ماسەلەلەرىنە ارنالعان حالىقارالىق كونفەرەنتسيا بارىسىندا اگەنتتىكتىڭ يادرولىق وتىن اينالىمى جانە قالدىقتاردى تەحنيكالىق رەتتەۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى حانس فورسترەم ءمالىم ەتتى.
العاش رەت يادرولىق وتىن بانكىن قازاقستاندا ورنالاستىرۋ جونىندەگى رەسمي ۇسىنىستى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ وسى جىلدىڭ 6 ساۋىرىندە استانادا يران پرەزيدەنتى ماحمۇد احمادينەجادپەن جۇرگىزگەن كەلىسسوزدەر بارىسىندا ايتقان بولاتىن. بۇگىندە اتالمىش ماسەلەمەن ەنەرگەتيكا جانە مينەرالدى رەسۋرستار مينيسترلىگى شۇعىلدانىپ جاتىر. جوبانى تىكەلەي جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن «قازاتومونەركاسىپ» ۇلتتىق كومپانياسى مەن ۇلتتىق يادرولىق ورتالىق دايىندىققا كىرىسىپ تە كەتىپتى.
«حاەا بايىتىلعان يادرولىق ماتەريالدىڭ حالىقارالىق بانكىن قۇرۋ جوباسىن قاراستىرۋدا. قازاقستان يادرولىق وتىن بانكىن ءوز اۋماعىندا ورنالاستىرۋ جونىندەگى ۇسىنىس قاراستىرىلىپ جاتقانىن ەستىدىك. الايدا قازاقستان اگەنتتىككە رەسمي تۇردە ءوتىنىش جاساعان جوق. ال ەگەر رەسپۋبليكادان وسىنداي ۇسىنىس تۇسە قالسا، ونى ريزاشىلىقپەن قابىلدايمىز دەپ ويلايمىن”، – دەدى ح.فورسترەم.

حالىقارالىق اتوم ەنەرگياسى اگەنتتىگى (حاەا) قازاقستاننىڭ ءوز اۋماعىندا يادرولىق وتىن بانكىن ورنالاستىرۋ جونىندەگى ۇسىنىسىن قابىلداۋعا دايىن. بۇل تۋرالى كەشە استانادا باستالعان راديواكتيۆتىك ماتەريالداردىڭ قالدىقتارىنان لاستانعان اۋماقتاردى قالپىنا كەلتىرۋ ماسەلەلەرىنە ارنالعان حالىقارالىق كونفەرەنتسيا بارىسىندا اگەنتتىكتىڭ يادرولىق وتىن اينالىمى جانە قالدىقتاردى تەحنيكالىق رەتتەۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى حانس فورسترەم ءمالىم ەتتى.
العاش رەت يادرولىق وتىن بانكىن قازاقستاندا ورنالاستىرۋ جونىندەگى رەسمي ۇسىنىستى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ وسى جىلدىڭ 6 ساۋىرىندە استانادا يران پرەزيدەنتى ماحمۇد احمادينەجادپەن جۇرگىزگەن كەلىسسوزدەر بارىسىندا ايتقان بولاتىن. بۇگىندە اتالمىش ماسەلەمەن ەنەرگەتيكا جانە مينەرالدى رەسۋرستار مينيسترلىگى شۇعىلدانىپ جاتىر. جوبانى تىكەلەي جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن «قازاتومونەركاسىپ» ۇلتتىق كومپانياسى مەن ۇلتتىق يادرولىق ورتالىق دايىندىققا كىرىسىپ تە كەتىپتى.
«حاەا بايىتىلعان يادرولىق ماتەريالدىڭ حالىقارالىق بانكىن قۇرۋ جوباسىن قاراستىرۋدا. قازاقستان يادرولىق وتىن بانكىن ءوز اۋماعىندا ورنالاستىرۋ جونىندەگى ۇسىنىس قاراستىرىلىپ جاتقانىن ەستىدىك. الايدا قازاقستان اگەنتتىككە رەسمي تۇردە ءوتىنىش جاساعان جوق. ال ەگەر رەسپۋبليكادان وسىنداي ۇسىنىس تۇسە قالسا، ونى ريزاشىلىقپەن قابىلدايمىز دەپ ويلايمىن”، – دەدى ح.فورسترەم.
حاەا اسىعىستىق بىلدىرگەنمەن، ءبىزدىڭ تاراپ «كەلىسىپ پىشكەن تون كەلتە بولماس» دەگەن ۇستانىمدا وتىرعان سەكىلدى. جان-جاقتى تالقىلاپ، تارازىعا سالىپ جاتىر. ەنەرگەتيكا جانە مينەرالدى رەسۋرستار مينيسترلىگىنىڭ اتوم ەنەرگەتيكاسى جونىندەگى كوميتەتىنىڭ توراعاسى تيمۋر جانتيكيننىڭ ايتۋىنشا، بۇل رەسپۋبليكامىزدىڭ حالىقارالىق دەڭگەيدەگى بەدەلىن ودان ءارى كوتەرەتىن يميدجدىك جاعىنان جاقسى جوبا بولعانىمەن، كوممەرتسيالىق ماقساتتى كوزدەمەيدى. «بۇل جوبادان تىكەلەي كوممەرتسيالىق پايدا جوق. بۇل كوممەرتسيالىق جوبا ەمەس، الايدا ونەركاسىپكە قايتارىمى اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي بولادى. بۇل جوبا بىزگە يادرولىق قارۋ-جاراقتى تاراتپاۋ رەجيمىن نىعايتۋعا قاتىسۋعا مۇمكىندىك بەرەدى»، – دەپ اتاپ ءوتتى ول. «ەنەرگەتيكا جانە مينەرالدىق رەسۋرستار مينيسترلىگى يادرولىق وتىن بانكىن قازاقستاندا ورنالاستىرۋ مۇمكىندىگىنىڭ تەحنيكالىق تۇستارىن قاراپ جاتىر»، – دەگەن اتوم ەنەرگەتيكاسى جونىندەگى كوميتەتىنىڭ توراعاسى تيمۋر جانتيكين بۇل جوبانىڭ ەكولوگيالىق ماڭىزىنا ەرەكشە ءمان بەرىلەتىنىن باسا ايتتى. «ەگەر بۇل جوبا جۇزەگە اسىرىلاتىن بولسا، وندا زاڭ بويىنشا ونىڭ قورشاعان ورتاعا اسەرىن باعالاۋ مىندەتى تۋىندايدى. ەگەر تابيعي ورتاعا قانداي دا ءبىر تەرىس اسەرلەرى بولاتىن بولسا، وندا مۇنداي جوبا جۇزەگە اسىرىلمايدى. الايدا بۇل جوبا ەكولوگياعا ەشقانداي دا پروبلەما كەلتىرمەيدى دەپ ويلايمىز. سەبەبى ول قايتادان وڭدەلەتىن شيكىزاتپەن جۇمىس ىستەيدى. ەلىمىزدەگى ءۇلبى مەتاللۋرگيا زاۋىتى وسىنداي ماتەريالدارمەن 50 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەپ كەلەدى. ءبىزدىڭ كوميتەت قاداعالاۋشى ورگان بولعاندىقتان، قاۋىپسىزدىككە قاتىستى ماسەلەلەردى ەرەكشە نازاردا ۇستايمىز»، – دەدى كوميتەت توراعاسى.
P.S. ادامزات تاريحىنداعى سۇيەككە تاڭبا – اتوم جارىلىستارى تۋرالى اڭگىمە ەش ۋاقىتتا دا سانادان وشەر ەمەس. وشپەيدى دە! جاسىراتىنى جوق، كۇللى ادامزات باسىنداعى زۇلمات دەپ جاقاۋراتقانىمىزبەن، اتوم زارىن قازاقتان ارتىق تارتىپ كەلە جاتقان ۇلت جوق. ول – مويىندالماعان اقيقات! توبەمىزدەن جاي ويناتىپ، دەگەلەڭدى كۇلگە اينالدىرعان كەڭەستىك سولاقاي ساياسات سالقىنى سەمەي جەرىندە اجال شاشقان 200-دەن استام توزاق ورنىن – اتوم اپاندارىن قالدىردى. 1993 جىلدان بەرى سول اجال ورداسىنىڭ 181-ءى بىتەلگەنىمەن، 16 وقپان ءالى دە ۇڭىرەيىپ اشىق جاتىر (!). حاەا بولسا، قايداعىنى قايدان قوزداتادى…

بۇركىت نۇراسىل
«الاش ايناسى» گازەتى 19 مامىر 2009 جىل