اڭگىمە

كۇن بۇلىڭعىر، اسپان كورىنبەيدى، جاڭبىر جاۋا ما، قار جاۋا ما، بىردەڭە جاۋايىن دەپ تۇر. تۇنجىراعان كوكجۇزى ايتەۋ ادامزاتقا وكپەلى. يا، ادامدار سوعىسىپ جاتىر. وزدەرىمەن وزدەرى ءبىرىن ءبىرى قىرۋدا. ولەتىنىن ۇمىتقان ولار جەر بەتىنىڭ تۇتقاسى بولىپ قالارداي ورشەلەنە كارى-جاس دەمەي بولمبىلاۋدا. جىلاعان بالا، قيراعان قالا، اپپاق ماتاعا ورالعان مايتتەر....سوعىستى توقتاتۋعا تولىق شاماسى جەتەتىن ەلدەردىڭ ءوزى مىسىق تىلەۋمەن ءۇنسىز وتىر. بارلىق نارسەنىڭ سۇراعى بار... بارلىق ادام ءوز ىسىنەن ەسەپ بەرەدى...

ءبىزدىڭ تەمىردەن جارالعان اكىم قابىرگە قالدىرعان جەردى ساتىپ جىبەرىپتى، اكىم تىڭداماعاسىن، گەنارال اكەسىنە يمام بارسا توقساننىڭ ەكىسىنە كەلگەن ول "جەر تىرىلەردىكى" دەپ قىسقا قايىرىپتى.

قانات ۇيىنەن شىعا كۇمبىرلەي كۇندەگى ادەتى بويىنشا تاڭعى دەنە شىنىقتىرۋ جاتىعىۋىن باستاپ كەتتى. الپاۋىت قالانىڭ شەتىندە بولسادا اۋىلدارىندا اسفالت جوق. انەۋ كوشەنىڭ تۇرعىندارى ايقايلاپ-جالاۋلاتىپ ەكى اپا مەن ەكى قابات ەكى ايەلدى الدىعا سالىپ جەتى-سەگىز جاسىل جەلەكتى ەكى ماشينا بولىپ اۋىلدان اتتاپ، اۋدان ورتالىعىنا بارىپ ششولاق كوشەلەرىن زورعا اسفالتتاتتى، قالعان كوشەلەر قارا بالشىق، ءار جەرىندە سويدىعان تاسى بار ويدىم-ويدىم جول. جەرگىلىكتى اكىمشىلىكتىڭ نە ىستەيتىنى بەلگىسىز، ونداعى ۇساق شەنەۋنىكتەر مۇرتىن سورىپ وتىرا بەرەدى. الىگە بۇندا دامىعان وتىز ەلدىڭ قاتارىنا قوساتىن جالعىز كوشە دە جوق.

جول شەتىندە جاتقان كوڭىر ءتۇستى اميانعا قاناتتىڭ كوزى ءتۇستى. ىشىندە اقشا. باسىندا قاتتى قۋانىپ كەتتى. اقشانى سانادى. قىس جاقىن "ۇراعا سالاتىن كورتوپپەن، بالالاردىڭ قىسقى اياق كيمدەرىن الايىن" دەپ شەشتى. بىراق ءوزىن ءبىر ءتۇرلى سەزىندى... جان-جاعىنا قارادى. ءۇش رەت ورتا داۋىسپەن «مىنا اقشا كىمدىكى» دەپ ايقايلادى. جەكسەنبى ءولى تىنىشتىق. كوشە تىم-تىرىس. ءتىپتى جەكسەنبىدە اۋرۋحانالاردا ىستەمەيدى، ادامدار دا ۇيرەنگەن، ول كۇنى ەش اۋىرمايدى. قاقساعان ءتىستىڭ ءوزى جەكسەنبى كۇنى قويا قالادى. يتتەر دە ۇرمەيدى.

قالتادا اقشاسى بار قانات كوشەدە تالتاڭداي ورتا جاسقا ءتان باياۋ يت جەلىسپەن جۇگىرىپ دەنە قىزدىرىپ ءجۇر...قۇدايدىڭ بالا-شاعاما بەرگەن ىرىزدىعى شىعار؟ "جەتپەگەن جىرتىعىڭدى جاما دەپ بەرگەن"... كۇمبىرلەپ قويادى... بىراق مازاسى قاشتى. وزىمەن ءوزى اقتالىپ...ۇرلاپ العامىن جوق، تاۋىپ الدىم...

-اكە، ماعان لاتاريا بيلەتىنەن سوڭعى مودەلدەگى ءبىر كىر جۋعىش ماشينا شىقتى.

-قىزىم بۇل دۇنيەدە ەشقاشان تەگىن نارسە جوق. وتە-موتە قىز بالاعا بوتەن ادامداردان بىردەڭە الۋعا بولمايدى.

-اكە بۇل لاتاريا ەمەس پە؟ تالەيىم شىعار.

-جوق قىزىم، تالەيدىڭ وزىنە سەبەپ جاساپ، ەڭبەك ەتەسىڭ، سوسىن تالەيىڭ جانادى.

-اكە ۇيدەگى كىر جۋعىش ماشينا ەسكىردى. تەگىن كەلگەن زاتتى الساق بولماي ما؟

- اڭگىمە سول تەگىن بولعانىندا تۇرماي ما؟ ءوز تابان ەت ماڭداي تەرىڭمەن تاپپاعان زاتتىڭ وتەۋى قيىن بولادى.

شەشەڭە ايتتىڭ با؟ ءالى ايتقان جوقپىن. جاقسى بولىپتى، وندا ۇندەمەي سولاي كەرى قايتارا سال. دوسى بەكتۇرعاننىڭ اڭگىمەسى ەسىنە ءتۇستى.

يا، ەڭبەكسىز كەلگەن زاتتا قايىر جوق...كەز-كەلگەن ءبىر جاڭا زات العاندا، ءتىپتى تاماق ىشكەندە مەن وسىعان لايىق تەر توكتىم بە دەپ ويلانۋ كەرەك ەستى ادام... يەسىن قالاي تابام؟ ەشقانداي ءبىر قۇجاتى دا جوق.

بۇرىن بالا كەزدە بىردەڭكە تاۋىپ السا ساقشىعا اپارىپ بەرەتىن ەدىك، ول كەزدە ساقشىلار حالىقتىڭ دوسى بولاتىن. قازىرگى ساقشىلار ۇندەمەي ءوزى جەي سالادى. نە ىستەمەك كەرەك؟!!!

تاڭعى شايعا وتىردى. ايەل بالا-شاعاسىنا ايتتى. كورسەتتى. ايەلىنىڭ كوزى جايناپ كەتتى. ەتىگىم توزىپ قالىپ ەدى، قانداي جاقسى بولدى...

قانات ۇندەمەي وتىر...

الەمدى ءتاج كەسەلى جايلاپ ادامدار ۇيدەن شىقپاي اجالدىڭ وتە جاقىن ەكەنىن سەزگەن شاقتا... ۇكىمەت وزەگىڭدى تالدىرمايدى دەپ، جۇمىسسىز ادامدارعا ازىق تۇلىگىنە اقشا بەرگەندە سول باياعى دوسى وزىنە تيگەن اقشانى شىپ-شىرعاسىن شىعارماي كەدەي كورشىسىنە بەرىپ وتىردى، كورشىسى سياقتى شىن كەدەيلەر يپ-ى اشۋعا شاماسى جوق ۇكىمەتتەن كوك ءتيىن الا الماعان بولاتىن ول كەزدە.

ايەلىنە ونى ايتىپ تۇسىندىرۋگە ءالى ەرتە. ولدا ءبىر كۇنى تۇسىنەر...بىراق وتباسىنىڭ تىنىشتىعى كەرەك، ايلىق تيگەنشە دەپ، ءبىر دوسىنان قارىز الىپ  جاڭاعى اميانعا سول اقشانى بىلدىرمەي سالىپ، ونداعى اقشانى الدى. اينالاسىندا قازىر سونداي ءبىر وتقا ورانىپ، سۋعا ءسۇرىنىپ تۇرعان كورشىسى دە تۋىسى دا جوق. اقشا جوعالتقان ادامنىڭ اتىنان قايىرىمدىلىق قورعا اۋداردى.

قاناتتىڭ جانى جاي تاۋىپ قۋاندى.

ارتىنان قۋىپ كەلىپ جول ساقشىسى توقتاتتى.

-ءسىز قوس سىزىقتى باسىپ كەتتىڭىز.

-ەكى ماشينا قاتار جۇرگەندە جول تار، باسسام باسىپ كەتكەن شىعارمىن.

-ال وندا شتراف تولەيسىز.

-ونسىزدا سەرگەك كومەراعا تولەپ جۇرگەن اقشامىز از ەمەس. مەن وسى تولەيتىن شترافتىڭ ورنىنا سەنىڭ جانە اكەڭنىڭ اتىنان ەل مەن جەردىڭ اماندىعى، ءۇشىن ءبىر قۇربان شالايىن.

-ول ماعان نەگە كەرەك؟

-سەن وسى ەلدىڭ ازاماتىسىڭ، بىزگە تەرىستىكتەگى كورشىمىز قايتا-قايتا كوز الايتىپ، اق جاعالى جىگىتتەرى بىزگە تاس لاقتىرىپ سىناۋدا. سول ءۇشىن ەلىمىز ىشكى-سىرتقى جاۋدان امان بولسىن دەپ شالايىن، سوعان نە دەيسىز.

-ودان دا ول اقشانى بەرە سالمايسىڭ با، ماعان.

-ساعان بەرۋگە بولمايدى، ول پارا بولادى. كۇنا جازىلادى.

-وندا مەملەكەتكە تولە.

-مەملەكەتكە ونسىزدا سەرگەكتەن، نالوگ، اقىلى جولدىڭ اقشاسىن تاعى باسقا تولەۋدەمىز.

اناۋ ءۇنسىز قالدى. قانات جەتىم بالالار ۇيىنە كەلىپ جاڭاعى ساقشىنىڭ اتىنان داۋ كوك قويدى قۇربان شالدى. ەل-جەردىڭ اماندىعىن، ىشكى-سىرتقى جاۋلاردان ساقتا دەپ تىلەك تىلەدى، پايدا بولعان ساۋاپتى ساقشى مەن اكەسىنىڭ اتىنان باعىشتادى، قويدىڭ ەتىن سول جەتىم بالالاردىڭ اس سۋىنا قالدىردى.

سول كۇن جول ساقشىسى تۇسىندە اكەسىن كوردى...

نۇرحالىق ابدىراقىن

Abai.kz