عاسىر بويى قالىپتاسقان ءداستۇر بويىنشا، قازان ايىنىڭ باسىندا نوبەل ايلىعى باستالىپ كەتتى. سول ءداستۇر بويىنشا العاشقى نوبەل سىيلىقتارى مەديتسينا جانە فيزيولوگيا سالاسى بويىنشا تاپسىرىلدى.

2009 جىلعى مەديتسينا سالاسى بويىنشا نوبەل سىيلىعى امەريكاندىق عالىمدار ەليزابەت بلەكبەرن، كەرول گرەيدەر ي دجەك شوستاكقا تابىس ەتىلدى. الەمدەگى ەڭ سىيلى سىيلىق امەريكان عالىمدارىنا ماڭگى جاستىقتىڭ كىلتى بولا الاتىن ەنزيمنىڭ تابيعاتىن اشقانى ءۇشىن تابىس ەتىلىپ وتىر. وسى جىلدىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى سىيلىق تۇڭعىش رەت ەكى ايەل ادامعا بىردەي بەرىلەتىنىندە.

نوبەل سىيلىعىنىڭ وسى جىلعى تاڭداۋى كوپۇلتتى قازاقستان قاۋىمىن، ونىڭ ىشىندە گۋمانيتارلىق سالادا ىستەپ جۇرگەن ازاماتتاردى بەي-جاي قالدىرماسى انىق. جاقىندا عانا استانا قالاسىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ توراعالىق ەتۋىمەن وتكەن عىلىم-ءبىلىم جونىندەگى ارنايى كەڭەس وتكەنى بارشاعا ءمالىم. سول جيىندا پرەزيدەنتىمىز ەلىمىزدىڭ يدەولوگيا سالاسىنىڭ اقساپ جاتقانىن باسا ايتىپ، تاريح، فيلوسوفيا، الەۋمەتتانۋ، ساياساتتانۋ عىلىمي ينستيتۋتتارىنىڭ باسشىلارىن ابدەن سىناپ، «سەندەردىڭ ىستەپ جۇرگەندەرىڭنىڭ بارلىعى بەكەرشىلىك، نە بولسا سونىمەن اينالىسىپ جاتىرسىڭدار» دەگەن ەدى. ءسوز سوڭىندا نۇرسۇلتان ءابىشۇلى قازاق عالىمدارى ءۇشىن ايرىقشا ماڭىزى بار تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى رەتىندە «قارتايۋعا قارسى ءدارۋ ىزدەۋ كەرەك» دەپ قالىپ ەدى...

عاسىر بويى قالىپتاسقان ءداستۇر بويىنشا، قازان ايىنىڭ باسىندا نوبەل ايلىعى باستالىپ كەتتى. سول ءداستۇر بويىنشا العاشقى نوبەل سىيلىقتارى مەديتسينا جانە فيزيولوگيا سالاسى بويىنشا تاپسىرىلدى.

2009 جىلعى مەديتسينا سالاسى بويىنشا نوبەل سىيلىعى امەريكاندىق عالىمدار ەليزابەت بلەكبەرن، كەرول گرەيدەر ي دجەك شوستاكقا تابىس ەتىلدى. الەمدەگى ەڭ سىيلى سىيلىق امەريكان عالىمدارىنا ماڭگى جاستىقتىڭ كىلتى بولا الاتىن ەنزيمنىڭ تابيعاتىن اشقانى ءۇشىن تابىس ەتىلىپ وتىر. وسى جىلدىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى سىيلىق تۇڭعىش رەت ەكى ايەل ادامعا بىردەي بەرىلەتىنىندە.

نوبەل سىيلىعىنىڭ وسى جىلعى تاڭداۋى كوپۇلتتى قازاقستان قاۋىمىن، ونىڭ ىشىندە گۋمانيتارلىق سالادا ىستەپ جۇرگەن ازاماتتاردى بەي-جاي قالدىرماسى انىق. جاقىندا عانا استانا قالاسىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ توراعالىق ەتۋىمەن وتكەن عىلىم-ءبىلىم جونىندەگى ارنايى كەڭەس وتكەنى بارشاعا ءمالىم. سول جيىندا پرەزيدەنتىمىز ەلىمىزدىڭ يدەولوگيا سالاسىنىڭ اقساپ جاتقانىن باسا ايتىپ، تاريح، فيلوسوفيا، الەۋمەتتانۋ، ساياساتتانۋ عىلىمي ينستيتۋتتارىنىڭ باسشىلارىن ابدەن سىناپ، «سەندەردىڭ ىستەپ جۇرگەندەرىڭنىڭ بارلىعى بەكەرشىلىك، نە بولسا سونىمەن اينالىسىپ جاتىرسىڭدار» دەگەن ەدى. ءسوز سوڭىندا نۇرسۇلتان ءابىشۇلى قازاق عالىمدارى ءۇشىن ايرىقشا ماڭىزى بار تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى رەتىندە «قارتايۋعا قارسى ءدارۋ ىزدەۋ كەرەك» دەپ قالىپ ەدى...

ابىروي بولعاندا ابدەن ابىرجىپ، ءتۇن ۇيقىسىنان ايرىلىپ، توبە شاشىن جۇلىپ، «ەندى نە ىستەيمىز؟ ەندى قايتتىك؟» دەپ قينالىپ وتىرعان قازاق عالىمدارىنا امەريكاندىق ارپتەستەرى قول ۇشىن بەردى. نەگىزىنەن، تەوريالىق جاعىنان ماسەلە ءوز شەشىمىن تاپتى. قازاق گۋمانيتاريلەرىنىڭ جاندارى جاي تاپتى. الداعى ۋاقىتتا نانوتەحنولوگيا سالاسىنداعىلار ويلانا بەرسىن دەيمىز!

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، وسى سىيلىقتىڭ يەگەرلەرىن انىقتاۋ ءۇشىن شۆەتسيا كورولدىك اكادەمياسىنىڭ نوبەل كوميتەتى جىل بويى جۇمىس ىستەپ كەلدى. ول ءۇشىن كوميتەت الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندەگى ءىرى مەديتسينا ورتالىقتارىمەن، جوعارى وقۋ ورىندارىمەن حابارلاسىپ، ونداعى بەلدى عالىمدار مەن ساراپشىلاردىڭ، وسىعان دەيىنگى نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرلەرىنىڭ اراسىندا ساۋالناما جۇرگىزىپتى. سول ساۋالنامانىڭ نەگىزىندە سىيلىققا لايىقتى ۇمىتكەرلەردىڭ ورتاق ءتىزىمى جاسالادى. اقىرىندا سول تىزىمدەگى جۇمىستار مەن ۇمىتكەرلەر كوميتەت مۇشەلەرى اراسىندا تالقىلانىپ، داۋىسقا سالىنادى.

جىلداعىداي نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرلەرىنە 10 ميلليون شۆەد كروناسى (شامامەن ءبىر ميلليون ەۋرو) تاپسىرىلادى.

قالىپتاسقان ءتارتىپ بويىنشا، سىيلىقتى تاپسىرۋ ءراسىمى ستوكگولم مەن وسلو قالالارىندا 10 جەلتوقسان كۇنى، ياعني ونىڭ نەگىزىن قالاۋشى، شۆەد ونەركاسىپشىسى، لينگۆيستى، فيلوسوفى الفرەد نوبەل (1833-1896) دۇنيەدەن وتكەن كۇنى وتەدى.

«اباي-اقپارات»