تامىزدىڭ ەكىنشى جەكسەنبىسىندە قۇرىلىسشىلار كۇنى اتالىپ وتەدى. بۇلسالاسى – ەل دامۋىنىڭ نەگىزگى درايۆەرلەرىنىڭ ءبىرى. قۇرىلىسشىلار – قالا مەن اۋىلدىڭ كورىكتى ساۋلەتىن, كەلىستى كەلبەتىن قالىپتاستىراتىن ءورىستى, ءونىمدىەڭبەك سالاسىنىڭ بىرەگەي بۋىنى.

كەيىنگى التى جىلدا ەل كولەمىندە 97,9 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇيسالىنىپ, 871 404 پاتەر پايدالانۋعا بەرىلدى. 2025 جىلدىڭ العاشقى التىايىندا عانا 7,9 ملن شارشى مەتر، 72 300 تۇرعىن ءۇي تاپسىرىلدى. بۇل دا بولسا – تۇراقتى ءوسۋ ديناميكاسىنىڭ ناقتى كورسەتكىشى. سانداردىڭ سىرتىنداقولايلى دا زاماناۋي ءومىر ءسۇرۋ ورتاسىن جاسايتىن ينجەنەرلەردىڭ, ساۋلەتشىلەردىڭ, ديزاينەرلەردىڭ, قۇرىش قولدى قاراپايىم جۇمىسشىلاردىڭەرەسەن ەڭبەگى تۇر.

ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس ميءنيسترى ەرسايىن ناعاسپاەۆ: «تۇرعىن ءۇيقۇرىلىسىن دامىتۋ ينۆەستيتسيانىڭ ۇلعايۋىمەن قاتار جۇرەدى. التى جىلداسالاعا 15,4 ترلن تەڭگە, وسى جىلدىڭ التى ايىندا تاعى 1,5 ترلن تەڭگەتارتىلدى. قاراجات تەك جاڭا ۇيلەردىڭ قۇرىلىسىنا عانا ەمەس, سونىمەن قاتارالەۋمەتتىك باستامالاردى جۇزەگە اسىرۋعا دا باعىتتالىپ وتىر. مەملەكەتباسشىسىنىڭ بيىلعى جىلدى «جۇمىسشى ماماندىقتار جىلى» دەپجاريالاۋى جۇمىسشى ماماندىقتار بەدەءلىن ارتتىرۋ جولىنداعى ماڭىزدىقادام بولدى»، دەپ اتاپ ءوتتى.

سالانى دامىتۋدىڭ نەگىزگى كورسەتكىشى – ادامي كاپيتال. ستراتەگيالىقجوسپارلاۋ جانە رەفورمالار اگەنتتىگى ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭدەرەكتەرىنە سايكەس, 2025 جىلدىڭ I توقسانىنداعى جاعداي بويىنشا قۇرىلىسسالاسىندا 106 مىڭنان استام قىزمەتشى جۇمىسپەن قامتىلدى. سالا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ورتاشا جالاقىسى – 485 مىڭ تەڭگە, بۇل ەلدەگى ورتاشاايلىق جالاقى مولشەرىنەن (423 مىڭ تەڭگە) 14,8%-عا جوعارى.

ەلىمىزدە ورتامەرزىمدى كەزەڭدە كادرلارعا بولجامدى قاجەتتىلىكشامامەن 3 ملن ادامدى قۇرايدى, ونىڭ 7%-ى، شامامەن 210 مىڭ ادامقۇرىلىس سالاسىنا تيەسىلى. مەملەكەت ۇدايى قۇرىلىس سالاسىنداعى اداميكاپيتالدى دامىتۋ, مامانداردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ جونىندە ءتۇرلى ءىس-شارالار وتكىزىپ وتىرادى. ايتالىق, باكالاۆرياتقا تۇسۋگە 2025–2026 وقۋجىلىندا 77 مىڭنان استام گرانت ءبولىندى, ونىڭ ىشىندە ينجەنەرلىك, وڭدەۋ, قۇرىلىس سالالارى بويىنشا جوعارى ءبىلىم الۋعا 22 مىڭنان استام گرانت ءبولىندى. تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم ۇيىمدارىندا «ينجەنەرلىك, وڭدەۋجانە قۇرىلىس سالالارى» باعىتى بويىنشا 2024–2025 وقۋ جىلىنىڭ باسىنان160 مىڭنان استام ادام, سونداي-اق جوعارى ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىبويىنشا 102 مىڭنان استام ستۋدەنت وقىپ جاتىر.

كوللەدج تۇلەكتەرىنىڭ قۇرىلىس سالاسىنا جۇمىسقا ورنالاسۋى 82,7% قۇرايدى. 2024 جىلعى 15 قاڭتاردان باستاپ اۋىلدا, كەنتتە نەمەسە اۋىلدىقوكرۋگتە جالعا بەرىلەتىن تۇرعىن ءۇي سالعان جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ 5 ملن تەڭگەگەدەيىنگى مولشەردە مەملەكەتتىك سۋبسيديا الۋعا مۇمكىندىگى بار.

تۇراقتى ءوسىم, تىڭ مۇمكىندىك

قۇرىلىسشىلار كۇنىنءىڭ تاريحى وتكەن عاسىردىڭ ورتاسىندا جاڭاقالالار, زاۋىتتار مەن تۇرعىن ۇيلەر قاۋىرت سالىنا باستاعان كەزەڭمەن تىعىزبايلانىستى. سول ءداستءۇر ەلىمىز ەگەمەندىك العان سوڭ ساتىمەن جالعاستى. قالا, اۋىل, اۋدانداردا قۇرىلىس جۇمىستارى كەڭ قانات جايدى. 2024 جىلى ەلىمىزبويىنشا رەكوردتىق 19,1 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلدى, جاڭا پاتەرلەر سانى 173 مىڭنان استى.

جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا ەرەكشە نازار اۋدارىلىپ كەلەءدى. ماسەلەن, 2019–2024 جىلدار ارالىعىندا 183 مىڭنان استام جەر ۋچاسكەسى ينجەنەرلىكجەلىلەرمەن قامتاماسىز ەتىلدى. بۇدان بولەك, جەڭىلدەتىلگەن يپوتەكا، جالعابەرىلەتىن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنىڭ مەملەكەتتىك باعدارلامالارى اياسىنداالتى جىل ىشىندە الەۋمەتتىك وسال ساناتتار 77 مىڭنان استام جالعا بەرىلەتىنپاتەر, «وتباسى بانكىنىڭ» جەڭىلدەتىلگەن قارىزدارى ارقىلى 80 مىڭنان استامقولجەتىمدى نەسيە (2% مولشەرلەمە بويىنشا – 22 022 زايم, 5% مولشەرلەمەبويىنشا – 58 450 زايم) الدى. بۇل يگى شارالار ازاماتتاردىڭ جەكە تۇرعىن ءۇيسالۋ مۇمكىندىگىن كەڭەيتتى, جاڭا اۋدانداردىڭ دامۋىنا ىقپال ەتتى.

 تۇرعىن ۇيدەن ينفراقۇرىلىمعا دەيىن

بۇرىنىراقتا قۇرىلىسشىلار ونەركاسىپ ورىندارى مەن جاڭا قالالارسالۋعا باسىمدىق بەرىپ كەلگەن بولسا, بۇگىندە ولار تۇرعىن ءۇي قورىن دا، ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمدى دا دامىتۋعا دا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىر. كەيىنگى التى جىلدا حالىقتى سۋمەن قامتۋ دەڭگەيى ءوستءى, قازىر قالالاردىڭ99,3%-ى، اۋىلداردىڭ 97,5%-ى ورتالىقتاندىرىلعان سۋمەن قامتاماسىزەتىلگەن. سونىمەن قاتار كارءىز-تازارتۋ قۇرىلعىلارىن قايتا جاڭارتۋ, جاڭاجولدار سالۋ، تۇرعىن ءۇي قورىن جاڭعىرتۋ جۇمىستارى جۇيەلى جۇرگىزىلىپكەلەدى.

وڭىرلەردە تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋدىڭ2023–2029 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسى شەڭبەرىندە كوندومينيۋم نىساندارىنىڭ بارلىق مۇلكىنە, ونىڭ ىشىندە قاسبەتتەرى مەن شاتىرلارىناكۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزىلىپ جاتىر. سونداي-اق وڭىرلەرگە رەسپۋبليكالىقبيۋدجەت قاراجاتىنان كوپپاتەرلى تۇرعىن ۇيلەرگە كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزۋگە 7 جىلعا 0,1%-دىق كرەديتتەر بەرىلەدى. تەك 2024 جىلى عانا 233 كوپقاباتتىتۇرعىن ءۇي كۇردەلى ءجوندەۋدەن ءوتتى. سونىڭ ارقاسىندا مىڭداعان وتباسىنىڭءومىر ءسۇرۋ جاعدايى جاقساردى, تۇرعىن ءۇي قورىنىڭ ساقتالۋى قامتاماسىزەتىلدى.

 سىن-قاتەرلەردى ەڭسەرۋ

قۇرىلىسشى ماماندىعى قاشاننان تەك جاسامپازدىقپەن عانا ەمەس, قالپىنا كەلتىرۋمەن دە بايلانىستى. ايتالىق, 2024 جىلعى الاپات سۋ تاسقىنىنان كەيىن, 17 مىڭنان استام ءۇي مەن ساياجاي زارداپ شەكءتى. سول كەزدەاۋىلدارعا, ازاماتتارعا كەلءتىرىلگەن زياندى وتەۋدىڭ ءتيىمدى تەتىگى ناتيجەسىندەقىسقامەرزىمدە 9 156 ءۇي جوندەلىپ, 2700-گە جۋىق جاڭا ءۇي سالىندى. سونىمەنقاتار, كاسىبي مامانداردىڭ ۇيلەسىمدى جۇمىسىنىڭ ارقاسىندا جولدار, كوپىرلەر, ەلەكتر جەلىلەرى, ءبىلىم, مادەنيەت, سپورت نىساندارى قالپىناكەلتىرىلدى. بۇل جۇمىس زارداپ شەككەن ازاماتتاردىڭ قالىپتى ومىرگە ورالۋىنقامتاماسىز ەتتى, ينفراقۇرىلىمنىڭ بولاشاق سىن-قاتەرلەرگە تۇراقتىلىعىنارتتىردى.

 تسيفرلاندىرۋ جانە يننوۆاتسيا

بۇگىندە قۇرىلىس سالاسىندا «e-Qurylys»، قالا قۇرىلىسى كاداسترى سياقتى اۆتوماتتاندىرىلعان باقىلاۋ جۇيەلەرى ەنگىزىلىپ جاتىر. بۇلباستامالار جوبالاۋدان باستاپ پايدالانۋعا بەرۋگە دەيىنگى ءاربىر كەزەڭدىباقىلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى, ۇدەرىستەردىڭ اشىقتىعىن ارتتىرادى, ستاندارتتاردىڭ ساقتالۋىنا كەپىل بولادى. تسيفرلىق تەحنولوگيالارقۇرىلىستى جىلدام, قاۋىپسىز, ساپالى جۇرگىزۋگە بىردەن-ءبىر سەپ.

كەيىنگى جىلدارى قۇرىلىس سالاسىندا اۋقىمدى تسيفرلىقترانسفورماتسيالار جۇزەگە اسىپ جاتىر. ونەركاسىپ جانە قۇرىلىسمينيسترلىگىنىڭ نەگىزگى جوبالارىنىڭ ءبىرءى بىرىڭعاي تسيفرلىق ەكوجۇيەنى – قولدانىستاعى اقپاراتتىق جۇيەلەردى الماستىراتىن «تاپسىرىس بەرۋشىءنىڭبىرىڭعاي تەرەزەسىن» ەنگىزۋى بولدى. جاڭا پورتال egov.kz پلاتفورماسىمەنءبىرىكتىرىلەدى دە، قالا قۇرىلىسىن جوسپارلاۋدان باستاپ نىسانداردىپايدالانۋعا بەرۋگە دەيىن قۇرىلىستى سۇيەمەلدەۋدىڭ تولىق تسيكلىنقامتاماسىز ەتەدى. قازىردىڭ وزىندە ەلىمىزدىڭ ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمىنىڭ90%-دان استامى تسيفرلاندىرىلدى.

قىسقاسى, بۇگىنگى قۇرىلىس الاڭى – جاي عانا عيماراتتار تۇرعىزۋ ەمەس, بارلىق ازاماتتارعا قولايلى, قاۋىپسىز, زاماناۋي ورتا قالىپتاستىرۋ جونىندەگىكەشەندى جۇمىستىڭ توعىسقان جەرى. سول تۇرعىدا ونەركاسىپ جانە قۇرىلىسءمينيسترى ەرسايىن ناعاسپاەۆ اتاپ وتكەندەي: «ءوسىپ كەلە جاتقان ۋربانيزاتسيا، قالالاردىڭ قارقىندى دامۋى جاعدايىندا قۇرىلىس سالاسى ەلدەگى ءوسىم, ءومىرساپاسىنىڭ قوزعاۋشى كۇشى, قۇرىلىسشىلاردىڭ تاجىريبەسى, كاسىبيلىگى مەن ادالدىعى ەل ەكونوميكاسىنىڭ سەنىمدى تىرەگى بولىپ قالا بەرەدى».

تۇرعىن ۇيلەر سالىپ, ينجەنەرلىك جەلىلەردى جاڭارتىپ, اسا ماڭىزدىينفراقۇرىلىمدىق نىسانداردى جاساپ, وتاندىق ەكونوميكانىڭ دامۋىناولشەۋسىز ۇلەس قوسىپ جاتقان ماماندار قانداي قۇرمەتكە بولسىن لايىق. 

Abai.kz