قازاق ۇلتىنىڭ باس كوتەرىپ، عاسىرلىق ۇيقىسىنان ويانىپ كەلە جاتقانىنان ەسەڭگىرەپ قالعان بيلىگىمىز تاعى ءبىر "قۋانتتى". دوسقاننىڭ ماسقاراسىن از كورگەن بولۋى كەرەك، بيلىك داراقى دوكترينانى قولداۋ ءۇشىن ولجاس سۇلەيمەنوۆ دەگەن "كەرەمەتتىڭ" ءنافتالينىن قاعىپ، شاڭىن ءسۇرتىپ جارىققا الىپ شىقتى. وسى اپتادا پاريجدىك "پارۋادىگەرىمىزدىڭ" "توبىردىڭ ساياساتكەرلەردىڭ سارا ويلارىن ساياساتكەرسىماقتىقتان ايىراتىن كەزى كەلدى" دەگەن سۇحباتىن "ينتەرفاكس-قازاقستان" اقپاراتتىق اگەنتتىگى الەمگە جايىپ جىبەردى (وقيمىن دەۋشىلەر پورتالدىڭ "بىلگەنگە مارجان" دەگەن ايدارىنا نازار اۋدارسىن).

شەتەلدە - ەلشى، ەلىندە - تۋريست بولىپ كەتكەن ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ "قالىڭ  قازاققا ءسوزى وتەدى" دەگەندى كىم ويلاپ تاپقانىن بىلمەيمىز، الايدا سۇحباتتى الۋشىلار اعامىزدى "اشىلا سايراتىپتى". كەڭەس وداعىنىڭ كۇيرەۋىنە ءبىر كۇڭىرەنىپ، ءبىر كۇرسىنىپ، كەڭەسەك دانىشپانىمىز ءدۇدامال دوكترينا توڭىرەگىندە بولىپ جاتقان ۇلتتىق كۇرەسكە، ونى باستاعان ۇلتشىل ازاماتتارعا قاتىستى ءبىراز ءسوز ايتىپتى. ونىڭ پىكىرىنشە، بۇنداي جاعدايدىڭ پايدا بولۋىنا "بەلگىلى دۇنيەجۇزىلىك تەرميندەردىڭ ماعىناسىن ادامدارعا ءتۇسىندىرىپ بەرە المايتىن ءتىل عىلىمىنىڭ ارتتا قالعاندىعى مەن ساياساتتانۋدىڭ قاۋقارسىزدىعى" عانا "كىنالى" ەكەن.

قازاق ۇلتىنىڭ باس كوتەرىپ، عاسىرلىق ۇيقىسىنان ويانىپ كەلە جاتقانىنان ەسەڭگىرەپ قالعان بيلىگىمىز تاعى ءبىر "قۋانتتى". دوسقاننىڭ ماسقاراسىن از كورگەن بولۋى كەرەك، بيلىك داراقى دوكترينانى قولداۋ ءۇشىن ولجاس سۇلەيمەنوۆ دەگەن "كەرەمەتتىڭ" ءنافتالينىن قاعىپ، شاڭىن ءسۇرتىپ جارىققا الىپ شىقتى. وسى اپتادا پاريجدىك "پارۋادىگەرىمىزدىڭ" "توبىردىڭ ساياساتكەرلەردىڭ سارا ويلارىن ساياساتكەرسىماقتىقتان ايىراتىن كەزى كەلدى" دەگەن سۇحباتىن "ينتەرفاكس-قازاقستان" اقپاراتتىق اگەنتتىگى الەمگە جايىپ جىبەردى (وقيمىن دەۋشىلەر پورتالدىڭ "بىلگەنگە مارجان" دەگەن ايدارىنا نازار اۋدارسىن).

شەتەلدە - ەلشى، ەلىندە - تۋريست بولىپ كەتكەن ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ "قالىڭ  قازاققا ءسوزى وتەدى" دەگەندى كىم ويلاپ تاپقانىن بىلمەيمىز، الايدا سۇحباتتى الۋشىلار اعامىزدى "اشىلا سايراتىپتى". كەڭەس وداعىنىڭ كۇيرەۋىنە ءبىر كۇڭىرەنىپ، ءبىر كۇرسىنىپ، كەڭەسەك دانىشپانىمىز ءدۇدامال دوكترينا توڭىرەگىندە بولىپ جاتقان ۇلتتىق كۇرەسكە، ونى باستاعان ۇلتشىل ازاماتتارعا قاتىستى ءبىراز ءسوز ايتىپتى. ونىڭ پىكىرىنشە، بۇنداي جاعدايدىڭ پايدا بولۋىنا "بەلگىلى دۇنيەجۇزىلىك تەرميندەردىڭ ماعىناسىن ادامدارعا ءتۇسىندىرىپ بەرە المايتىن ءتىل عىلىمىنىڭ ارتتا قالعاندىعى مەن ساياساتتانۋدىڭ قاۋقارسىزدىعى" عانا "كىنالى" ەكەن.

ونىسىن از كورگەندەي اقىنىمىز حالقىنا، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورلارىنا اقىل ۇيرەتە باستايدى. ول: "نو تولپە نادو بى ۋجە ناۋچيتسيا وتليچات چيستىە پومىسلى پوليتيكوۆ وت ياۆنوگو پوليتيكانستۆا. دوكتورا فيلولوگي موگلي بى وبراتيت ۆنيمانيە، چتو ۆ كازاحسكوم يازىكە پونياتيا "ناتسيا", "ناتسيونالنوست", "ەتنوس" دو سيح پور ۆىراجايۋتسيا ودنيم سلوۆوم ۇلت" - دەپ كوسەمسيدى.

"وسىنىم از بولىپ كەتكەن جوق پا ەكەن؟" دەپ ويلاعان ولجاسىمىز: "پوليتولوگي دولجنى بىلي پوياسنيت، چتو ۆ مەجدۋنارودنوي تەرمينولوگي سۋششەستۆۋيۋت ياسنو وبوزناچەننىە ساموستوياتەلنىە زناچەنيا كاجدوگو يز تريوح پريۆەدەننىح تەرمينوۆ:

- ناتسيا - ەتو وبوزناچەنيە گراجدانستۆا، يمەني گوسۋدارستۆا. ۆ داننوم سلۋچاە: كازاحي - وسنوۆا كازاحستانسكوي ناتسي، پوەتومۋ ناشە ەتنيچەسكوە يميا ستالو كورنەم يمەني گوسۋدارستۆا - كازاحستان;

- ناتسيونالنوست - نارود، ياۆليايۋششيسيا وسنوۆوي داننوي ناتسي يلي چاستيۋ ەيو. ۆ داننوم سلۋچاە: كازاحي - وسنوۆا كازاحستانسكوي ناتسي، پوەتومۋ ناشە ەتنيچەسكوە يميا ستالو كورنەم يمەني گوسۋدارستۆا - كازاحستان. رۋسسكيە، ۋكراينتسى، پولياكي ي در. - ەتو ناتسيونالنوستي، يبو ەست نا پلانەتە گوسۋدارستۆەننىە وبرازوۆانيا، يمەيۋششيە ۆ وسنوۆە سۆويح نايمەنوۆاني يمەنا ەتيح نارودوۆ - روسسيا، ۋكراينا، پولشا ي در.;

- ەتنوس - نارودنوست، نە يمەيۋششايا ساموستوياتەلنوي گوسۋدارستۆەننوستي. ۆ روسسي، ناپريمەر، ۆ رانگە ەتنوسا پرەبىۆايۋت ەۆەنكي، نيۆحي، چۋكچي ي ت.د. نو، ياۆلياياس گراجدانامي روسسي، وني، داجە نە بۋدۋچي ناتسيونالنوستيامي، ياۆليايۋتسيا پرەدستاۆيتەليامي روسسيسكوي ناتسي. نا سۆەتە ەست وكولو 7 تىسياچ ەتنوسوۆ. وني پرەدستاۆلەنى ۆ سوتنياح ناتسيونالنوستەي، كوتورىە سوشليس ۆ دۆۋحستاح ناتسياح، سوزداۆشيح ورگانيزاتسيۋ وبەدينەننىح ناتسي (وون). ۆسەوبششايا دەكلاراتسيا پراۆ چەلوۆەكا، ستاۆشايا كونستيتۋتسيەي (وسنوۆنىم زاكونوم) دەموكراتي، پريزناەت زا كاجدىم چەلوۆەكوم وسنوۆنىە پراۆا، نەزاۆيسيمو وت توگو، ياۆلياەتسيا لي ون پرەدستاۆيتەلەم ۆەليكوي ناتسي يلي مالوگو ەتنوسا، زاتەرياننوگو ۆ دجۋنگلياح امازونكي", - دەپ اكادەميالىق ءدارىس وقيدى.

سۇلەيمەنوۆتىڭ پايىمداۋىنشا ماسەلەنىڭ بارلىعى تەك "تەرمينولوگيالىق شاتاسۋعا" تىرەلىپ تۇر ەكەن. ءوزىنىڭ تاڭعاجايىپ اقىلدىعىن، عۇلامالىعىن دالىلەدەۋ ءۇشىن ول: "س 21 دەكابريا 1991 گودا - وبرازوۆالاس رەسپۋبليكا كازاحستان، پوياۆيلاس كازاحستانسكايا ناتسيا. س وسنوۆنوي چاستيۋ - كازاحسكوي ناتسيونالنوستيۋ. (ەسلي وتريتسات سۋششەستۆوۆانيە كازاحستانسكوي ناتسي، تو، زناچيت، وتريتسات سۋششەستۆوۆانيە ي گوسۋدارستۆا كازاحستان.).

پروبلەما نەپونيمانيا ۆوزنيكاەت پري پەرەۆودە تەرمينولوگي نا كازاحسكي يازىك:

"كازاحستانسكايا ناتسيا" - قازاقستان ۇلتى.

"كازاحسكايا ناتسيونالنوست" - قازاق ۇلتى.

ۆ كازاحسكوم يزلوجەني پولۋچاەتسيا ستولكنوۆەنيە ي ۆزايموزامەششەنيە سمىسلوۆ ەتيح پوليتيچەسكي رازليچنىح ۆىراجەني. ا تو، چتو يز ەتوگو پولۋچيلوس ۆ مەستنوي پوليتيكە، مى نابليۋداەم. فيلولوگام نادو بىلو زا ەتي 20 لەت وبوگاتيت كازاحسكي سلوۆار ۆىراجەنيامي نوۆىح پونياتي، پوياۆيۆشيحسيا س وبرەتەنيەم گوسۋدارستۆەننوستي. وبياسنيت حۋدوجەستۆەننوي ينتەلليگەنتسي ي ناچينايۋششيم پوليتيكام، چتو "ناتسيا" ەتو - وبوزناچەنيە "گوسۋدارستۆەننوستي", "گراجدانستۆو". "ناتسيونالنىي بانك" ەتو - "گوسۋدارستۆەننىي بانك", "ناتسيونالنايا كومپانيا" ەتو - "گوسۋدارستۆەننايا كومپانيا". پوەتومۋ "دوكترينا ناتسيونالنوگو ەدينستۆا" ەتو - يدەولوگيا گوسۋدارستۆەننوگو ەدينستۆا، ەدينستۆا ۆسەح ناتسيونالنوستەي كازاحستانا. كاكيە موگۋت بىت ۆوزراجەنيا ۋ زدراۆومىسلياششەي اۋديتوري، ەسلي پراۆيلنو پونيمات سمىسلى تەرمينوۆ؟" - دەپ تاڭ قالادى.

"قازاققا تىم جاعىنىپ كەتكەن جوقپىن با، وسى؟" دەپ كۇماندانعان "الەم ازاماتى" ءسوز سوڭىندا جانىبەك پەن كەرەيدىڭ ەسكەرتكىشتەرىنە قاتىستى بيلىكتىڭ ءىس-قيمىلىن تولىق اقتاپ، ء"تىلدى ەنگىزۋدى اسىقتىرۋعا، ساياسيلاندىرۋعا" قارسىلىعىن ءبىلدىرىپ، "الماتى قالاسىنىڭ ورىس تىلىندە "الما-اتا" اتالۋىن قالايتىنىن" باسا كورسەتىپتى.

ءبۇنىڭ بارلىعىنا نە دەپ ايتۋعا بولادى؟

ولجاس مىرزا! ءسىز بۇگىنگى بيلىكتىڭ قانداي دا بولماسىن سوراقى ءىسى مەن جىمىسقى تىرلىگىن اقتاپ الۋعا دايىن ادام ەكەنىڭىز الەمگە ايان. قازاقتى مازاق قىلعانى بىلاي تۇرسىن، ەرتەڭگى كۇنى اتىپ، قىرىپ جاتسا دا مىڭق ەتپەسسىز. وعان تاڭ قالىپ وتىرعان جوقپىز. بۇل تۇرعىداعى ءسىزدىڭ ادامي، ازاماتتىق بەتپەردەڭىزدى كەزىندە مارقۇم التىنبەك اعام اشىپ كەتكەن! الايدا نانىن جەپ، سۋىن ىشكەن ۇلتىڭىزدى نادان "توبىر" ساناۋ، ونىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن "فيلولوگيالىق قاتەلىك" دەڭگەيىنەن اسىرماۋىڭىز ءوزىڭىزدىڭ رۋحاني ازعىنداعانىز بەن ساياسي الجىعاندىعىڭىزدى كورسەتەدى.

وسى كۇندەرى حقا ۇسىنعان دوكتريناعا قارسى نارازىلىعىن ءبىلدىرىپ، ۇلتتىق ءىس-قيمىلدى باستاعان تۇرسىنبەك كاكىشەۆ، مەكەمتاس مىرزاحمەتوۆ سياقتى فيلولوگ-عالىمدار، ءاسانالى ءاشىموۆ، ماقپال ءجۇنىسوۆا، بولات اتاباەۆ سىندى ونەر قايراتكەرلەرى، مۇحتار شاحانوۆ، سوفى سماتاەۆ، دۋلات يسابەكوۆ، مۇرات اۋەزوۆ ءبىرتۋار اقىن-جازۋشىلارىمىز، باسقا دا جۇزدەگەن، مىڭداعان اتاقتى-اتاقسىز قانداستارىڭىزدى اقىماق ساناماڭىز. ءسىز ايتىپ وتىرعان تەرميندەردىڭ مازمۇنىن سىزدەن دە جاقسى ءبىلىپ، ءتۇسىنىپ وتىرمىز. الايدا ماسەلە "تەرميندەردە" ەمەس، جۇرگىزىلىپ وتىرعان ساياساتتا! ماسەلە ء"سوزدىڭ" ازدىعىندا ەمەس، ناقتى ءىستىڭ جوقتىعىندا!

بالكىم، ءسىز ءۇشىن قازاق ءتىلى، قازاق ءدىلى، قازاق ءدىنى، قازاق تاريحى، قازاق مادەنيەتى دەگەن ۇعىمدار تۇككە تۇرمايتىن دۇنيە شىعار. الايدا بىزدەر ءۇشىن بۇلار ماڭگىلىك رۋحاني قۇندىلىقتار. وسى قۇندىلىقتار ءۇشىن ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. قاجەت بولسا سولار ءۇشىن ولۋگە دە دايىنبىز. ادام ومىرگە "اتاق الام، اقشا تابام" دەپ كەلمەيدى. اتا-بابالار قالدىرعان اسىل مۇرانى قابىلداپ، كەلەر ۇرپاققا تاپسىرۋ ءۇشىن كەلەدى. وسىنداي قاراپايىم عانا اقيقاتتى تۇسىنبەي وتىرىپ، الەم حالىقتارىنىڭ مادەني مۇراسىنىڭ جايىن ايتىپ، ونى ساقتاۋ ءۇشىن ايانباي ات سالىسىپ كەلە جاتقان يۋنەسكو سياقتى ۇيىمدا قازاق اتىنان ەلشى بولعانىڭىز بار بولسىن! قاجەت دەسەڭىز، بۇگىنگىدەي سوزدەردەن كەيىن وسى ۇيىمدا ەلشى بولۋىڭىزعا ەشقانداي ازاماتتىق، ادامي قاقىڭىز جوق! ءپاريجدىڭ شارابى مەن كرۋاسساندارىنا ابدەن تويعان شىعارسىز! ەندى ءوز ەركىڭىزبەن وتستاۆكاعا كەتكەنىڭىز وزىڭىزگە دە، مۇسىركەگەن "توبىرىڭىزعا" دا ءتيىمدى بولادى!

"اباي-اقپارات"

(حات قازاقستاننىڭ يۋنەسكو-داعى ەلشىلىگىنىڭ ەلەكتروندى پوشتاسىنا جىبەرىلدى)