ۇلت - تابيعي، مەملەكەت - تاريحي قوعامدىق-ساياسي كاتەگوريا. سوعان قاراماي ولاردىڭ ەكەۋiنiڭ اراسىن ەش بولە-جارا تالداپ، تالقىلاۋعا بولمايدى. ويتكەنi, ول تۇتاس اعزا. ۇلت - جان، مەملەكەت - ءتان. ال قازiرگi عالامداس­تىرۋ دەگەن ۇعىم-تۇسiنiك ونىڭ ەكەۋiن دە جوققا شىعارىپ، جالپىحالىقتىق، جالپىەلدiك، ياعني، بiر ورتالىققا باعىنعان ەكونوميكالىق-يدەولوگيالىق بالانس­تاعى قارجىلىق-ينتەرنەتتiك جۇيە قالىپتاستىرعىسى كەلەدi. بiزدiڭ ۇلت - جالقى، حالىق، ەل - جالپى ەسiم دەۋi­مiزدiڭ سىرى سوندا.

قوعامدىق-ساياسي اينالىمداعى «بiز كوپۇلتتى قازاقستان حالقى» دەگەن ۇعىم-تۇسiنiكتiڭ تەرiس ماعىنادا پايدالانىلىپ كەتكەندiگi سونشالىقتى، سوڭعى كەزدەرi ەلiمiزدە كەيبiر بiلگiشتەر­دiڭ «قازاقستاندىق ۇلت» اتتى ابس­تراكتسيالىق، قولدى-اياققا تۇرىپ، كوڭiلگە قونبايتىن، ساناعا سىيمايتىن، شاردى ىستىق اۋامەن ۇرگەنگە (تۇبiندە جارىلىپ، قوعامدىق-ساياسي، مەملەكەت­تiك، ەل-جۇرتتىق تىنىشتىقتى بۇزاتىن) ساياتىن، تاريحي-تابيعي نەگiزسiز تەرميننiڭ پايدا بولۋىنا ىقپال ەتۋiنە جول اشۋدا. ول

دوسحان جولجاقسىنوۆ

دوسقان جولجاقسىنوۆ سەكiلدi قازاق تiلiندە سويلەپ، سول تiلگە يە ۇلتتىڭ نانىن جەپ، سۋىن iشiپ، وتىن وتتاپ وتىرىپ، اتاق-دارەجەسiن الا ءجۇرiپ، بiلiمسiز دە بiلiكسiزدiك تانىتۋ ارقىلى ۇلتتى جوققا شىعارۋشىلاردىڭ سانىن ارتتىرۋىندا. تiپتi, ونى ايتاسىز، سەناتور، اكادەميك عاريفوللا ەسiم بولسا

ۇلت - تابيعي، مەملەكەت - تاريحي قوعامدىق-ساياسي كاتەگوريا. سوعان قاراماي ولاردىڭ ەكەۋiنiڭ اراسىن ەش بولە-جارا تالداپ، تالقىلاۋعا بولمايدى. ويتكەنi, ول تۇتاس اعزا. ۇلت - جان، مەملەكەت - ءتان. ال قازiرگi عالامداس­تىرۋ دەگەن ۇعىم-تۇسiنiك ونىڭ ەكەۋiن دە جوققا شىعارىپ، جالپىحالىقتىق، جالپىەلدiك، ياعني، بiر ورتالىققا باعىنعان ەكونوميكالىق-يدەولوگيالىق بالانس­تاعى قارجىلىق-ينتەرنەتتiك جۇيە قالىپتاستىرعىسى كەلەدi. بiزدiڭ ۇلت - جالقى، حالىق، ەل - جالپى ەسiم دەۋi­مiزدiڭ سىرى سوندا.

قوعامدىق-ساياسي اينالىمداعى «بiز كوپۇلتتى قازاقستان حالقى» دەگەن ۇعىم-تۇسiنiكتiڭ تەرiس ماعىنادا پايدالانىلىپ كەتكەندiگi سونشالىقتى، سوڭعى كەزدەرi ەلiمiزدە كەيبiر بiلگiشتەر­دiڭ «قازاقستاندىق ۇلت» اتتى ابس­تراكتسيالىق، قولدى-اياققا تۇرىپ، كوڭiلگە قونبايتىن، ساناعا سىيمايتىن، شاردى ىستىق اۋامەن ۇرگەنگە (تۇبiندە جارىلىپ، قوعامدىق-ساياسي، مەملەكەت­تiك، ەل-جۇرتتىق تىنىشتىقتى بۇزاتىن) ساياتىن، تاريحي-تابيعي نەگiزسiز تەرميننiڭ پايدا بولۋىنا ىقپال ەتۋiنە جول اشۋدا. ول

دوسحان جولجاقسىنوۆ

دوسقان جولجاقسىنوۆ سەكiلدi قازاق تiلiندە سويلەپ، سول تiلگە يە ۇلتتىڭ نانىن جەپ، سۋىن iشiپ، وتىن وتتاپ وتىرىپ، اتاق-دارەجەسiن الا ءجۇرiپ، بiلiمسiز دە بiلiكسiزدiك تانىتۋ ارقىلى ۇلتتى جوققا شىعارۋشىلاردىڭ سانىن ارتتىرۋىندا. تiپتi, ونى ايتاسىز، سەناتور، اكادەميك عاريفوللا ەسiم بولسا

عاريفوللا ەسىم

«قازاقستان حال­قى اسسامبلەياسىنىڭ مەملە­كەتiك جانە قوعامدىق قىزمەتتە­رiنە قاتىستى جاڭا لەكسيكانى قولدانۋىندا، ايتالىق، باياندامادا بۇرىن جيi ايتىلاتىن «ۇلت ارالىق قاتىناس»، «ۇلتتىق ءمۇد­دە»، «ۇلتتىق مادەني ورتالىقتار»، «ۇلتارالىق كەلiسiم»، «ۇلت­تار مەن ۇلىستار» دەگەن سياقتى تەرمين­دەردi تاپپايمىز، ونىڭ ورنىنا جاڭا ماڭىزعا يە بولعان «ەل بiرلi­گi»، «ەتنوسارالىق كەلiسiم»، «ەتنو-مادەني ورتالىقتار»، «ەتنوس» سياقتى جاڭا لەكسيكالار قولدانىلعان. ارينە، ءالi دە بولسا قالىپتاسىپ قالعان بۇرىنعى تۇسiنiكتەر شىرماۋىنداعىلار (؟) بۇرىنعى تۇسiنiكتەردi قولدانۋدا. ءسiرا، بۇل iسكە ۋاقىت كەرەك شىعار» دەي كەلiپ، «ادەت، داعدىعا اينالىپ قالعان ەسكi تۇسiنiكتەردiڭ قولدانىلۋى تەك تەورياعا عانا ەمەس، يدەولوگياعا دا تiكەلەي قاتىستى، سوندىقتان جۋرناليستەر، ساياساتكەرلەر، ساياساتشى-عالىمدار ەندiگi جەردە قاجەتتi لەكسيكانى بۇگiنگi ناقتىلىق تۇرعىسىنان الىپ، قولدانعاندارى ءجون دەپ سانايمىن» دەيدi. مiنە، وسى بiر ءسوزدiڭ وزiنەن-اق عاريفوللا ەسiم مىرزانىڭ «ۇلت» سوزiنەن ولەردەي قورقاتىندىعىن بايقاۋعا بولادى ەمەس پە؟

جەمە-جەمگە كەلگەندە، ۇلت، ۇلت­شىلدىق سەكiلدi تەرميندەر ارحايزمگە اينالاتىن، ياعني، كونەرگەن ءسوز سانالاتىن قۇبىلىستار ەمەس. ولار ماڭگi تاريحي-قوعامدىق ساياسي كاتەگوريا. ونى فيلوسوف، اكادەميككە ءتۇسiندiرiپ جاتۋدىڭ ءوزi ۇيات. ەشقانداي دا، جاڭا لەكسيكا ولاردىڭ ورنىن الماستىرا المايدى. ءدال سول سياقتى، دوسقان مىرزا دا «قازاقستاندىق ۇلتتىڭ» ءتۇر-ءتۇسi, پسيحولوگياسى مەن ادەت-عۇرپى، تiلi مەن دiلi قانداي ەكەنiن ايتىپ بەرە الا ما؟ ءاي، قايدام! ويتكەنi, اللا تاعالا «قازاقستاندىق ۇلت» دەگەن ۇلتتى جاراتپاعان. ونداي ۇلت بولا قالعان جاعدايدىڭ وزiندە دە ول جاساندى، جالعان، تۇبiندە كۇيرەپ تىناتىن قوعامنىڭ نەگiزi بولىپ قالارى تاعى انىق. بۇل تۇستاردا دوسقانشىلدىق پەن عاريفوللاشىلدىق جۇرمەيدi. ويتكەنi, ول تۋرالى ورىس ساياساتتانۋشىسى ەگور حولموگوروۆ «يدەيا، چتو ۆ روسسي جيۆەت منوگو ناتسي، ەتو بومبا ي پود ەدينۋيۋ رۋسسكۋيۋ ناتسيۋ، ي پود گوسۋدارستۆەننوست ي ۆووبششە پودو ۆسە، چتو ەست ۆ روسسي حوروشەگو» دەسە، بiز ونى نەگە جوققا شىعارىپ جاتسىنۋىمىز كەرەك. قازاقستاننىڭ دا قازiرگi جاعدايى ءداپ سول ورىستiكiندەي، بiزدiڭ كوپۇلتتىلىعىمىز بەن كوپدiندiلiگiمiزدi العا تارتىپ، وزدەرiنiڭ iس-ارەكەتتەرiن ومiرمەن قويان-قولتىق ارالاستىرىپ ءجۇر­گەندەر دە از ەمەس.

جالپى، «بiز ءبارiمiز قازاقستاندىقتارمىز، بiزدە بiر-اق ۇلت، قازاقستاندىق ۇلت» دەۋشi جۋرناليستەر مەن كەيبiر ساياساتكەرلەردiڭ ايتىپ تا، جازىپ تا جۇرگەندەرi ەۆروپەيزم مەن اتلانتيزمنiڭ شالىعى تيگەندەگi كوڭiل كۇيدiڭ كورiنiسi. مۇنداي وركەنيەتتiك تە، مادە­نيەتتiك تە، سايا­سي-قوعامدىق تا مودەل قازاق توپىراعىندا ەشۋاقىتتا دا ءوز نەگiزiن تاپپايدى.

<!--pagebreak-->

ءسوز باسىندا، ۇلتتىڭ - جالقى، حالىق، ەل - جالپى ەسiم ەكەندiگiن تiلگە تيەك ەتكەن بولاتىنبىز. ەندەشە، وسى بiر قوعامدىق-ساياسي اينالىمدارداعى سوزدەردiڭ ارا جiكتەرiن اجىراتىپ الماي، بiز ەشۋاقىتتا دا قازاقستانداعى دياسپورا سانالاتىن ۇلتتار مەن ۇلىستاردى،  سون­داي-اق، ەل، جەر يەسi قازاقتى دۇرىس ساياسي-قوعامدىق تىنىس-تiرشiلiكتەگi جالپى ۇعىم «قازاقستاننىڭ ەل بiرلiگi» دوكتريناسىن ساۋاتتى دا ساليقالى، بiلiمدi دە، بiلiكتi زەرتتەپ-زەردەلەۋگە ۇيىمداستىرا المايمىز. وسىندايدا ۇلى فيلوسوف نيكولاي بەردياەۆتiڭ «ناتسيا ەست كاتەگوريا يستوريچەسكايا پو پرەيمۋششەستۆۋ، كونكرەتنو-يستوريچەسكايا، ا نە ابستاركتنو-سوتسيولوگيچەسكايا» دەپ، ۇلتتىڭ مەملەكەتتەگi الاتىن ورنىن جان-جاقتى تالقىلاي كەلiپ، «ونا ەست (ۇلتتى ايتىپ وتىر) پوروجدەنيە سوۆەرشەننو سۆوەوبرازنوي يستوريچەسكوي دەيستۆيتەلنوستي، ي تاينا ەە نەدوستۋپنا تەم، كوتورىە سوۆەرشەننو ليشەنى چۋۆستۆا يستوريچەسكوي دەيستۆيتەلنوستي، كوتورىە پرەبىۆايۋت تسەليكوم ۆ ابستراكتنىح سوتسيولوگيچەسكيح كاتەگورياح. ۆى، ليۋدي ابستراكتنوگو سوتسيولوگيچەسكوگو ميروسوزەرتسانيا، نە موجەتە پونيات تاينى ناتسيونالنوگو بىتيا، پوتومۋ چتو ۆى ۆووبششە رازلاگاەتە ناتسيۋ نا ابستراكتنىە سوتسيولوگيچەسكيە ەەلەمەنتى» دەگەن ءسوزi ەسكە تۇسەدi. وسى بiر ءسوز ءتۇيiن - ماعان بەردياەۆ تاراپىنان دوسقان جولجاقسىنوۆ پەن عاريفوللا ەسiم مىرزاعا قاراتىپ ايتىل­عان سەكiلدi بولادى دا تۇرادى. ەل بiرلiگiن، حالىقارالىق قاتىناس تىنىشتىعىن بiز دە قالايمىز، بiراق، ول «قازاقستاننىڭ ەل بiرلiگi» دوك­تريناسىنىڭ تەرiسiن جامىلىپ، ۇلت اتتى ۇعىم-تۇسiنiكتi جوققا شىعارۋ بولماسا كەرەك. سانادا تۇر­ماي­تىن سۋسىما، جالپى ابستراك­تسيا­لىق ۇعىم-تۇسiنiككە اۋەس عاريفوللا مەن دوسقان مىرزانىڭ ەسiنە تاعى بiر رەت سول بەردياەۆتiڭ «نايبولەە پراۆى تە، كوتورىە وپرەدەليايۋت ناتسيۋ كاك ەدينستۆو يستوريچەسكوي سۋدبى. سوزنانيە ەتوگو ەدينستۆا ي ەست ناتسيونالنوە سوزنانيە. نو ەدينستۆو يستوريچەسكوي سۋدبى ي ەست يرراتسيونالنايا تاينا» دەي وتىرىپ، «ۆ ەتوي توچكە ناتسيونالنوە سوزنانيە پوگرۋجەنو ۆ گلۋبينۋ جيزني، ۆ نەدرا يستوريچەسكوي رەالنوستي، ەدينوي ي نەپوۆتوريموي» دەگەن ماعىنالى ءسوزiن سالا كەتكiمiز كەلەدi. سوندىقتان دا ەل بiرلiگi مەن مەملەكەتتiڭ نەگiزiن قالايتىن جانە وعان باس-كوز بولاتىن ۇلتتىق تۇتاس­تىقتىڭ ارا-جiگiن اجىراتىپ بەرۋ ءوزiن پاتريوت سانايتىن ءاربiر زيالىعا ءتان قاسيەت بولۋى تيiس. وسىعان بايلانىستى، مەن جالپىحالىقتىق، جالپىەلدiك دەگەن جايىلما ۇعىم-تۇسiنiكپەن قارۋلانىپ، ادامداردى ابستراكتسيالىق، ۋتوپيالىق-كوسموپوليتتiك ۇستانىمدارعا يتەرمەلەيتiن زيالىلاردان قورقامىن. ياعني، ولاردىڭ وزدەرi قيالي دا، ءومiردiڭ زاڭدىلىعى مەن تاريحي-تابيعيلىعىنا قاراعاندا، كەزدەيسوقتىعىنا يەك ارتاتىن سۋسىما ۇعىم-تۇسiنiكتەرمەن ۋلانىپ قانا قويماي، وزگەلەردi دە ۋلايتىندىعىن ەسكەرسەك، وندايلارمەن بايلانىسۋدىڭ ءوزi قاۋiپتi. ولار تۋرالى دiنتانۋشى سەرگەي بۋلگاكوۆ: «پروكلياتايا رۋسسكايا (بۇنى قازاق دەپ وقىساڭىز دا بولادى) ينتەلليگەنتسيا! سناچالا ودۋريلا سۆويۋ سوبستۆەننۋيۋ گولوۆۋ، ا پوتوم رازۆراتيلا ۆەس نارود»، - دەيدi. بiزدiڭ بۇعان قوسىپ-الار ەشتەڭەمiز جوق.

1917 جىلعى قازان توڭكەرiسiنەن كەيiن-اق قازاقتىڭ ۇلتتىق رۋحاني جانە دiني سالت-ءداستۇر، ادەت-عۇرىپ، كۇندەلiكتi ارالاس-قۇرالاس تىنىس-تiرشiلiگiنە جان-جاقتى «قىزىل شابۋىل» باستالدى. ول نيگيليزم مەن كوسموپوليتيزمنiڭ باستى كوزi بولىپ سانالاتىن ماركسيزم-لەني­نيزم­نiڭ كوممۋنيستiك، جالپى كوممۋنيزمگە قول جەتكiزەمiز دەگەن ۋتوپيالىق-سوتسياليستiك نەگiزدiڭ تۇعىرى ەدi. سودان بەرi iرگەمiزدەگi رەسەيدi بىلاي قويعاندا، قازاق حالقى ۇلت رەتiندە باسىنان نە كەشپەدi. ەندi بiر 100-150 جىل iشiندە بiز ءوزiمiزدiڭ ءتۇپ-تامىرىمىزدان قول ءۇزiپ، «سوۆەت حالقى» بولىپ قالىپتاسىپ، ۇلتتىلىعىمىزدى جوعالتار ەدiك. قازiرگi «قازاقستاندىق ۇلتتى» ويلاپ تاۋىپ جۇرگەندەردiڭ باستاۋ الاتىن كوزi دە سول «سوۆەت حالقىندا» جاتىر. وسى بiر جىمىسقى، نەگiزسiز تەرمين­نiڭ ءومiرiنiڭ قىسقالىعىن كسرو-نىڭ تاراتىلۋى قانشالىقتى دالەلدەپ تە، انىقتاپ تا بەرگەنiنە قاراماي، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى يدەياسى تەرiسiن جامىلعاندار ودان ەش قول ۇزگiلەرi كەلمەيدi. بiر كەزدەگi الەمدi كوممۋنيزم ەلەسiندەي كەزگەن ۋتوپيالىق سانا-سەزiمنiڭ جەمiسi, بۇل كۇندە ەل-جۇرتىمىزدىڭ اراسىن «قازاقستاندىق ۇلت» دەگەن اتپەن كەزiپ ءجۇر. تiپتi, ونى ايتاسىز، ەندi بiر ءوزiن ساياساتتانۋشى دەپ بiلەتiن، رەسەيلiك يگور چۋبايس دەگەن فيلوسوفيا دوكتورى اتالعان ماسەلەگە دوسقانشىلداردان دا تەرەڭ كەتiپ، اينالىمعا «يسلامسكيە ناتسي» دەگەن ۇعىم-تۇسiنiكتi تۇسiرگiسi كەلەدi. ول «پوسلەدنيە دەسياتيلەتيا سلوۆا «يسلام»، «يسلامسكي فاكتور»، «يسلامسكوە ۆليانيە» زۆۋچات پوستويان­نو ۆ رازنىح كونتەكستاح ي س رازنىمي ينتوناتسيامي. ي زدەس، يمەننو ۆ ەتوي كۋلتۋرە، زاروديلسيا نوۆىي سوتسيالنىي كونتسەپت - يسلامسكايا ۋمما. رەچ يدەت و فورميرۋيۋششەيسيا يسلامسكوي ناتسي.(!) يناچە گوۆوريا، ۆ رامكاح داننوي تسيۆيليزاتسي ناتسيەوبرازۋيۋششيم فاكتوروم ياۆلياەتسيا رەليگيوزنايا پرينادلەجنوست» دەي وتىرىپ ءوزiنiڭ سوقىر سەزiم-كوڭiل كۇيiنە قۇرىلعان پiكiر-تۇجىرىمىن «دليا ناس ۆاجنو درۋگوە - يسلامسكايا ۋمما ناحوديتسيا ۆ ستادي فورميروۆانيا، ا فاكتور، پوروجدايۋششي زدەس ناتسيۋ، - ەتو يسلام» دەپ قورىتادى دا، وقىعان زيالىلاردىڭ سانا-سەزiمiنە لايىق ەمەس ابسۋردقا ۇرىنادى. ءسويتiپ، ەل-جۇرتتى ينتەلەكتۋالدى ارانداتۋعا يتەرمەلەگەندi بىلاي قويعاندا، سانا-سەزiمدiك تەررورعا جول بەرەدi. بۇنى جاۋاپسىزدىق دەمەگەندە نە دەيمiز؟ ونىڭ تاعى بiر قاتەرلi قاتەلiگi «ناتسيۋ فورميرۋەت گوسۋدارستۆو» دەۋiندە جاتىر. بiزدiڭ قازiرگi «قازاقستاننىڭ ەل بiرلiگi» دوكتريناسى دەگەندi العا تارتىپ، «قازاقستاندىق ۇلتتى» قالىپتاستىرۋشىلاردىڭ ۇستانىمى دا سول. ولاردىڭ كوزقاراستارى بويىنشا مەملەكەت اتالعان دوكترينا ارقىلى، «قازاقستاندىق ۇلتتى» قالىپ­تاس­تىرۋى كەرەك ەكەن. ال سانالى زيالىلاردىڭ تۇسiنiگiندە ۇلت مەملە­كەتتi قالىپتاستىرادى جانە سول جولدا بار عۇمىرىن، ياعني، ۇلتتىق يدەياسىن العا تارتادى. ەگەر ماسەلەگە يگور چۋبايسشا كەلەتiن بولساق، وندا ونىڭ ءوزi تۇرىپ جاتقان رەسەيدەگi جاعداي «ەسلي ناتسيا - ەتو پوروجدەنيە گوسۋدارستۆا، يازىكا ي كۋلتۋرى، تو ۆ روسسي جيۆۋت روسسيا­نە» بولىپ شىعادى. الايدا، وعان قوسىلىپ جاتقان رەسەيلiك سانالى ۇلت وكiلدەرiن كورiپ وتىرعان جوقپىز. سوعان قاراماي الدەقايداعى الىس تا، جاقىن رەسەيدەگi ايتىلعان ءسوزدiڭ قازاقستاندا جاڭعىرىپ، دوكتريناعا اينالۋى ادامدى تاڭعالدىرادى. بۇنىڭ بارلىعى دا ورىسشىل ۇعىم-تۇسiنiكتەگi سانا-سەزiمنiڭ شايىلعان ءتۇرi ەمەس پە؟ ال چۋبايس مىرزا بولسا، جوعارىداعى سوزدەرiن: «پونياتنو، چتو ەتوت تەزيس نە ستانەت دوستويانيەم وبششەستۆەننوگو سوزنانيا ەدينوۆرەمەننو، ك نەمۋ نادو پوستەپەننو ي پرودۋماننو پريبليجاتسيا. تاكيم وبرازوم، پوستەپەننو بۋدەت فورميروۆاتسيا ەدينايا ناتسيا - ناتسيا روسسيان. (!) ي ناچينات دەيستۆوۆات ۆ ەتوم ناپراۆلەني نادو نە چەرەز 100 لەت. سوبستۆەننو، ەتو سبليجەنيە، كاك ودنا يز تەندەنتسي، پروياۆلياەتسيا پوستوياننو. پورا ەە سدەلات وسنوۆنوي!» دەپ جال­عاستىرادى. بۇل ءتۇيiن-تۇجىرىمدار ۇلت سوزiنەن ورەتiن كيەلi دە، قاسيەتتi iس-ارەكەتتەردەن جەرiندi­رەتiن ماقسات-مۇرات پەن ۇستانىم ەكەندiگiندە ەش داۋا بولماسا كەرەك. ەڭ باستى وكiنiشتiسi, وسىناۋ بiر ابسۋردقا كەلدi, نەگiزi دە، ءتۇپ-تۇقيانى، تەگi جوق پiكiر-تۇجىرىمنىڭ قازاقستاندا جاڭعىرۋى جان اۋىرتىپ، جۇرەك سىزداتادى. ونى قوس قولداپ قولداپ وتىرعان دوسقانشىلدىق دەرتi ەل iشiن اياقاستى كەلگەن iندەتتەي جايلاپ كەتە مە دەپ تە قورقاسىڭ. بiزدiڭ دوسقانشىلدىقتى جوققا شىعارىپ، ونىڭ پiكiرiنە پىشاق كەستi كەسiم ايتۋىمىزدىڭ بiردەن-بiر سىرى، ۇلت - بiر تiلدi, وزiندiك مەملەكەت قۇرعان، اۋماقتىق-ايماقتىق تۇرعىلىقتى جەرi بار، تابيعي-تاريحي قوعامدىق قالىپتاسقان قۇبىلىس. تiپتi ونى ايتاسىز، بiز بiر كەزدەگi سوتسياليس­تiك-كوممۋنيستiك يدەيا مەن يدەياولوگيادان قول ۇزگەن كەزiمiزدە لەنين تومدارىنداعى بiرلi-ەكiلi پiكiرگە دەن قويساق، ۇلت تۋرالى ماسەلە «نەلزيا بىلو يز فەوداليزما پەرەيتي ك كاپيتاليزمۋ بەز ناتسيونالنىح يدەي» (پولنوە سوبرانيە سوچ. توم 26, ستر 35.) بولىپ شىعادى. ەندەشە، لەنين­نiڭ تاعى بiر پiكiرiنە كوز جۇگiرتسەك «سفورميروۆاۆشاياسيا ناتسيا يمەەت وتچەتليۆو ۆىراجەننىي «ەكونوميچەسكي پريزناك» (لەنينسكي سبورنيك، 1937, س.53)» ەكەن. بۇدان كەلiپ شىعاتىن قورىتىندى ءا دەگەن كەزدەگi ۇلت ماسەلەسiندەگi لەنين ۇستانىمى سونشالىقتى قاتەر­لi بولماعان. سوعان قاراماي، سوتسياليزم مەن كوممۋنيزم قۇرىلىسىن قالاۋ بارىسىنداعى ۇستانىم كiلت وزگەرەدi دە، ول كەيiن كەلە-كەلە ۋتوپيالىق ۇعىم-تۇسiنiككە اينالىپ، ۇلت باستاپقى الەۋمەتتiك-تيپتiك ءمان-ماعىناسىن جوعالتىپ، ءوزiنiڭ سوتسياليس­تiك تاپتىق قۇرىلىمىن ساياسي تۇرعىدان قالىپتاستىرىپ، رۋحاني مازمۇن-ءمانiن ۋتوپيا­لىق نەگiزدە جالعاستىرادى. بۇل تۋرالى ۇلكەن سوۆەتتiك ەنتسيكلوپەديا «نوۆىە چەرتى سوتسياليستيچەسكيح ناتسيا فورميرۋيۋتسيا پود رەشايۋششيم ۆوزدەيستۆيەم رابوچەگو كلاسسا، ۆەدۋششەي ينتەرناتسيونالنوي سيلى» دەي كەلiپ ، «ودنوي يز سامىح سۋششەستۆەننىح چەرت سوتسياليستيچەسكيح ناتسيا ياۆلياەتسيا يح براتسكوە سوترۋدنيچەستۆو ي ۆزايموپوموشش نا وسنوۆە پرينتسيپوۆ سوتسياليستيچەسكوگو ينتەرناتسيوناليزما، كوتورىە پريۆوديات ك رازۆيتيۋ نوۆىح ينتەرناتسيونالنىح وبششنوستەي، تاكيح، كاك سوۆەتسكي نارود، (!) كرەپنۋششەە سودرۋجەستۆو سوتسياليستيچەسكيح نارودوۆ» دەسە، ول ودان ءارi ۇلتتىڭ جويىلىپ كەتۋiنە بiردەن-بiر سەبەپتiڭ سىرى كوممۋنيزم قۇرىلىسىنىڭ ەتەك الۋىنا بايلانىستى بولاتىندىعىن ايتا كەلiپ، «ۆ حودە سترويتەلستۆا كوممۋنيزما ۋسكورياەتسيا پروتسەسس سبليجەنيا ناتسيا، كوتورىي ۆەدەت ك ستيرانيۋ يح رازليچي، سۆيازاننىح س ۋستارەۆشيمي فورمامي جيزني، ي داجە ك سليانيۋ وتدەلنىح مالوچيسلەننىح ەتنيچەسكيح وبششنوستەي» دەسە، ونىڭ قورتىندىسىن «...پولنايا پوبەدا كوممۋنيزما ۆو ۆسەم ميرە سوزداست ۋسلوۆيا دليا سليانيا ناتسيا ي ۆسە ليۋدي بۋدۋت پرينادلەجات ك ۆسەميرنومۋ بەسكلاسسوۆومۋ ي بەزناتسيونالنومۋ (!) چەلوۆەچەستۆۋ» دەپ ءتۇيiن­دەيدi. مiنە، بۇل بiزدiڭ قازiرگi ۇستانىم ، باعىت-باعدارىمىزدىڭ تولىق كورiنiسi. ياعني، بiز مەملەكەت رەتiندە كسرو-نىڭ شاعىن كوشiرمەسi ەكەنبiز، ەگەر ەل-جۇرتقا تالقىلاۋعا ۇسىنىلعان دوكترينا قازiرگi كۇيiن­دە قابىلدانىپ كەتسە، ءسوز جوق بiز ىدىراعان كسرو-نىڭ كەيپiن كيەمiز. ويتكەنi, دوكترينانى دا­يىنداۋشىلاردىڭ سانا-سەزiمدەرi بولاشاققا قاراعاندا، وتكەننەن ارى اسا الماي، «سوۆەتتiك كەزەڭدەگi ۋتوپيالىق دوستىقتىڭ نەمەسە بiرلiكتiڭ» شەڭبەرiنەن شىقپاي قالعان. ال ونىڭ الىس بولاشاقتا قازاقستاننىڭ تاريحي-تابيعي ەۆوليۋتسيالىق جولمەن دامىپ كەلە جات­قان بiرلiگiنە شي جۇگiرتiپ، «قازاقستاندىق ۇلت» دەگەن نەگiزسiز دە، تەكسiز، جالاڭ دا، قۇرعاق تەر­ميندi قالىپتاستىرىپ، ءتۇبi ەلiمiزدi ازامات سوعىسىنا باستايتىنى انىق. ويتكەنi, ونى الەمدiك تاجiريبە كورسەتiپ وتىر. كسرو-نىڭ تاراۋى دا سول جالعان دوستىق پەن بiرلiككە قۇرىلعان، ۋتوپيالىق كوممۋنيزم يدەياسى جانە يدەولوگياسىمەن سۋارىلعان «سوۆەت حالقى» دەگەن جال­قىعا قاراعاندا جالپى ۇعىمنىڭ نەگiزiندە جاتىر. رەسپۋبليكامىزدىڭ «قازاقستاندىق ۇلت»، «قازاقستاندىق ەل» دەگەندi تاڭداۋىنىڭ ءوزi بولاشاعى نىق مەملەكەتiمiزدiڭ نەگiزiن شايقالتاتىن قۇبىلىس. ەندەشە، نەگە بيلiك ۇلتتىڭ ءوزiنiڭ الiمساقتان بەرi قۇرىپ، قالىپتاستىرعان، كەيiن ءارتۇرلi تاريحي جاعدايلارمەن كۇنi كەشەگە دەيiن جوعالتىپ العان تاۋەلسiزدiگi مەن ەگەمەندiگiن، مەملەكەتتiگiن وزiنە قيمايدى. ونى قولداپ، قورعاۋشىلاردى كورگەندە جۇرەگiڭ تاعى دا سىزدايدى. كەزiندە وندايلار جا­يىندا بەلگiلi ۇلت پەن ۇلتشىلدىق تۋرالى زەرتتەۋشi ە.گەللنەر «چەلوۆەك بەز ناتسي بروساەت ۆىزوۆ وبششەپرينياتىم نورمام ي پوتومۋ ۆىزى­ۆاەت وتۆراششەنيە. ۋ چەلوۆەكا دولج­نا بىت ناتسيونالنوست، كاك ۋ نەگو دولجنى بىت نوس ي دۆا ۋحا; ۆ ليۋبوم يز ەتيح سلۋچاەۆ يح وتسۋتستۆيە نە يسكليۋچەنو، ي ينوگدا تاكوە ۆسترەچاەتسيا، نو ەتو ۆسەگدا رەزۋلتات نەسچاستنوگو سلۋچايا ي سامو پو سەبە ۋجە نەسچاستە» دەسە، ەش تاڭعالۋعا بولمايدى. شىنىندا دا، كەيبiر دەموگوگتار وزدەرiنiڭ ءجۇرiپ تۇرعان جەرلەرiندە ۇلت، ۇلتشىلدىق دەگەن قاسيەتتi ۇعىمداردىڭ تونىن اينالدىرا ءتۇسiندiرiپ، ونى قۇبىجىق كورسەتەتiنiن كiمنەن جاسىرامىز. ونى كورiپ تە، بiلiپ تە ءجۇرمiز.

جالپى، ۇلتشىلدىق ادامنىڭ وعان دەگەن كوزقاراسىنا وراي ءارتۇرلi مازمۇن-ماعىنادا قۇبىلىپ تۇراتىن قاسيەت. ەگەر، كiم بولسا دا ول تۋرالى جاقسى ماعىنادا ويلاسا، ونىڭ ۇلت ماسەلەسiنە كەلگەندەگi iس-ارەكەتi وڭ بولىپ تۇرادى دا، ال وعان تەرiس نيەت-پيعىلمەن كوزقاراس قالىپتاستىرساڭ، ودان شوۆينيستiك پيعىلدىڭ يiسi مۇنكيتiندiگi بەك مۇمكiن. سوندىقتان بولۋى كەرەك، رەسەيلiك ەگور حولموگوروۆ ۇلتشىلدىقتى «ناتسيوناليزم - ەتو تەحنولوگيا موبيليزاتسي ناتسي، ا نيكاك نە ەە سوزدانيا. ي ۆ كاچەستۆە تەحنولوگي ناتسيوناليزم دەيستۆيتەلنو سوۆرەمەنەن» دەيدi دە، دوسقانشىلدىق «قازاقستاندىق ۇلت» پەن يگور چۋبايسشiلدiك «ەدينايا ناتسيا - ناتسيا روسسيان» دەگەن ۇعىم-تۇسiنiك­تەردi جالعان دا، قاساڭ-قاتقىل، ابستراكتسيالىق پايىم رەتiندە قابىلداپ، ويدان ۇلت ويلاپ تابۋدى جوققا شىعارادى. ول تۋرالى حولموگوروۆ «ەسلي ناتسيا موجەت بىت «يزوبرەتەنا»، تو پولۋچاەت سوۆسەم درۋگوي ستاتۋس. ...يستوريچەسكايا كونتسەپتسيا ناتسي پوزۆوليت وتليچيت ناتسي-پوددەلكي وت پودليننىح ناتسي، ا زاپادنىي «كونسترۋكتيۆيزم» يح سمەشيۆاەت» دەيدi. ەندەشە، ۇلت ماسە­لەسiنە كەلگەندە ەشقانداي دا ۋتو­پيا­لىق كوممۋنيزمشiلدiك، جالعان ينتەرناتسيوناليزم مەن كوسموپوليتيزم سىن كوتەرمەيدi ەكەن. ياعني، «قازاقستاندىق ۇلت» تا، «روسسي­سكايا ناتسيا» دەگەن ۇعىم-تۇسiنiكتiڭ ءوزiن بىلاي قويعاندا، تەرميننiڭ ءوزi دە «ناتسي-پوددەلكي» دەگەن قيسىنسىزدىقتىڭ نەگiزi بولىپ تابىلادى. سوندىقتان دا ۇلت (ناتسيا) پەن حالىق، ەل (نارود، نارودنوست) دەپ اتالاتىن ۇعىم-تۇسiنiكتەردiڭ ارا-جiگiن اجىراتىپ الماي، «قازاقستاننىڭ ەل بiرلiگi» دوكتريناسىنا ەش سەنۋگە بولمايدى. ال عاريفوللا ەسiم مىرزا بولسا، ءوزiنiڭ دوكترينا تۋرالى ويلارىن بiلدiرە كەلە، «بiز قازاق ۇلتى دەگەننەن وعان قاراعاندا اۋقىمى جانە مازمۇنى الدەقايدا كەڭ «قازاق ەلi» دەگەنگە ىنتالىمىز» دەيدi. «بiز» دەيتiنi ءوزi سەكiلدiلەر بولۋى كەرەك، ال بiزدiڭ تۇسiنiگiمiزدەگi ەل-جۇرت، حالىق جالپى ۇعىم دا، ۇلت جالقى ۇعىم. سوندىقتان دا ونىڭ ەكەۋiن ارالاستىرىپ، ناۋرىز كوجە جاساۋعا بولمايدى. بۇل تۇرعىدا ەگور حولموگوروۆتىڭ «ودناكو مەجدۋ نارودوم ي ناتسيەي نادو پروۆوديت ستروگو رازليچيە. نارود - ەتو نوسيتەل كۋلتۋرنوي ساموستي، نوسيتەل يدەنتيچنوستي، كوتورايا ۋتۆەرجداەتسيا ي وتستاي­ۆا­ەت­سيا ۆ يستوريچەسكوم كونفليكتە. نو نارود موجەت بىت ي نە كونفليكتەن، موجەت سۋششەستۆوۆات «ۆ سەبە»، نە ۆحوديا ۆ «بولشۋيۋ يستوريۋ»، نو ي نە تەريايا وت ەتوگو سۆوەگو ليتسا. ناتسيا روجداەتسيا ۆ كونفليكتە، ناتسي نە سۋششەستۆۋەت دو تەح پور، پوكا نا گوريزونتە يستوريچەسكوگو سۋششەستۆوۆانيا نارودا نە پوياۆيتسيا «درۋگوي»، پريچەم ەتوت درۋگوي ۆىستۋپاەت كاك ۆ توي يلي ينوي ستەپەني «ۆراگ» - پرەدستاۆيتەل نە پروستو ينوي كۋلتۋرى، نو كونكۋريرۋيۋششيح پريتيازاني نا تو جە جيزنەننوە پروسترانستۆو» دەۋiندە ۇلكەن ءمان بار. بiراق، بۇعان قاراپ ۇلت قاقتىعىس ارقىلى، (كونفليكت), نەمەسە جاۋ (ۆراگ) iزدەۋ ارقىلى قالىپتاسپايتىندىعىن ەسكەرگەنiمiز ءجون. ونى ايتىپ وتىرعان سەبەبiمiز، جوعارىداعى حولموگوروۆ سوزiندەگi «كونفليكت، ۆراگ» تiركەستەرiن دۇرىس ءتۇسiنۋ كەرەكتiگiن مەڭزەگەنiمiز. ال، عاريفوللا ەسiم مىرزا قورقاتىن «ۇلت»، «ۇلتارالىق قاتىناس»، «ۇلتتىق مۇددە»، «ۇلتتىق مادەني ورتالىقتار»، «ۇلتارالىق كەلiسiم»، «ۇلتتار مەن ۇلىستار» تەرميندەرi ەشقانداي دا قورقى­نىش­قا تولى «بوجەي» تiركەستەر ەمەس. قايتا، جالپى، جايىلما ۇعىمعا قاراعاندا جالقى، ءارi ناقتىلىققا نەگiزدەلگەن الەمدiك اينالىمداعى سوزدiك قورلارىمىزدىڭ بiرi دە بiرەگەيi. ونى ەل-جۇرتقا تەرiس جاعىنان كورسەتۋ ورىنسىز.

جەمە-جەمگە كەلگەندە، ۇلت بولىپ قالىپتاسۋ الiمساقتان كەلە جاتقان قۇبىلىس. بiزدiڭ ۇلت پەن مەملەكەتتi بولە-جارا قاراماۋىمىزدىڭ سىرى دا سوندا. مەملەكەت ۇلتتى قالىپتاستىرمايدى، قايتا ۇلت مەملەكەتتi قالىپتاستىرادى. ەندi بiز نازارلارىڭىزعا، وزدەرiڭiزدەن كەشiرiم سۇراي وتىرىپ، سول حولموگوروۆتىڭ ۇزاق تا بولسا بiر پiكiرiن الدىلارىڭىزعا تارتقىمىز كەلەدi. ول «پەرۆىە پروتو-ناتسي پوياۆيليس توگدا، كوگدا درەۆنيە پلەمەنا ۆپەرۆىە ستولكنۋليس ۆ بوربە زا تەرريتوري ي رەسۋرسى، ا ناستوياششيە ناتسي پوياۆيليس، كوگدا ستاۆكوي ۆ يگرە ستالي بولشيە پروسترانستۆا، ۆەليكيە ۆلاستنىە پريتيازانيا ي «وبششەچەلوۆەچەسكيە» رەليگيوزنىە ي كۋلتۋرنىە يدەي. ەپوحوي روجدەنيا «ناستويا­ششيح» ناتسي سلەدۋەت سچيتات پەريود «وسەۆوگو ۆرەمەني»، تو ەست ەپوحۋ، كوگدا پوۆەدەنيۋ ي ميفام ەتنيچەسكيح گرۋپپ داەتسيا «وبششەچەلوۆەچەسكوە» يستولكوۆانيە، پوروجدايۋششەە ۆوزموجنوست ناستوياششەگو نەپريميريموگو كونفليكتا» دەي كەلiپ، ويىن ودان ءارi « پەرۆىم دوكۋمەنتوم ەتوگو ەتيچەسكوگو ناتسيوناليزما ياۆلياەتسيا ۆەتحي زاۆەت، كونستيتۋيرۋيۋششي يزرايل كاك «ناتسيۋ»، سوت­ۆورەننۋيۋ، پودروبنو پەرۆومۋ چەلوۆەكۋ، نەپوسترەدستۆەننو بوگوم. يمەننو ۆەتحوزاۆەتنىي دۋح پريدال وسوبۋيۋ ينتەنسيۆنوست ەۆروپەيسكومۋ سترويتەلستۆۋ ناتسي ي ناتسيوناليزمۋ، كوتورىي دالەكو وبوشەل ناتسيوناليزمى درۋگيح تسيۆيليزاتسي پو ستەپەني رازرابوتاننوستي ي ۋروۆنيۋ ساموسوزنانيا» دەپ تاراتادى. قۇراندا دا سونى ايتادى. سوندىقتان دا الەمدiك اينالىمداعى قوعامدىق-ساياسي، الەۋمەتتiك-تۇرمىستىق، ەكونوميكالىق-مادەني قارىم-قاتىناستىڭ نەگiزi بولىپ سانالاتىن مەملەكەتتiڭ دiڭگەگi ۇلت ءسوزiن «ءولتiرiپ»، ونىڭ ورنىنا وزiندiك ءمان-ماعىناسى بار جالپى تۇسiنiككە سايا­تىن ەل-جۇرت، حالىق تiركەستەرi ارقىلى جالپىۇعىم «قازاقستاندىق ۇلت» دەگەندi ساناعا قۇيۋعا تىرىسۋ قيسىنعا كەلمەيتiن قيانات ءارi ابسۋرد. ەگەر 1954 جىلى شىققان ح.ماحمۋدوۆ پەن ع.مۇساباەۆتىڭ، تiپتi ودان دا بەرگi «قازاقشا-ورىسشا سوزدiكتەرگە» جۇگiنسەك ەل، حالىق ۇعىم-تۇسiنiگiنiڭ ۇلت ۇعىم-تۇسiنiگi اراسىندا ايىرماشىلىق بارىن بايقايمىز. ولاردى بiر-بiرiمەن شاتاستىرىپ، قاراپايىم حالىقتى ەش اداستىرۋعا بولمايدى.

<!--pagebreak-->

قازاق ورىس وتارلاۋىنا كوشكەن ساتتەن باستاپ-اق، ول تولىققاندى ۇلت بولۋدان قالدى. حالىق ءوزiنiڭ ۇلتتىق بولمىسىن جوعالتا باستادى. ول سول ەكپiنمەن كۇنi بۇگiنگە دەيiن سوزىلىپ كەلەدi. بiز كوپ دياسپورالى ەلگە اينالىپ، وسى تۇستا ءوزiمiز­دiڭ ءتۇپ قازىعىمىزدى جوعالتىپ الۋدىڭ ۇستiندە تۇرعانىمىزدى مو­يىنداماساق تاعى بولمايدى. ەندi ححI عاسىردا ءوز تاۋەلسiزدiگiمiز قولىمىزعا تيگەندە، بولاشاقتا تولىققاندى مەملەكەت بولماساق، وندا ءوز وبالىمىز وزiمiزگە. سوندىقتان دا، ۇلتتىڭ مەملەكەتتەن دە، بيلiكتەن دە جوعارعى قۇندىلىق ەكەن­دiگiن جاقسى سەزiنبەسەك ەل ەمەس­پiز. مەملەكەت تە، بيلiك تە ۇلتقا قىز­مەت ەتپەسە، وندا قۇنىمىز كوك تيىن. قازiرگi ەل تالقىسىنداعى دوكترينا سول باعىتتا دايىندالۋى تيiس. ەندەشە، مەملەكەت ۇلتتى ەمەس، ۇلت مەملەكەتتi قالىپتاستىرعاندىعىن بiر ءسات تە ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك. وسىعان وراي ورىس فيلوسوفى نيكولاي بەردياەۆ ءوزiنiڭ «و ناتسي» دەگەن ەڭبەگiندە «...ۆسياكايا ناتسيا سترەميتسيا وبرازوۆات سۆوە گوسۋدارستۆو، ۋكرەپيت ي ۋسيليت ەگو. ەتو ەست زدوروۆىي ينستينكت ناتسي. گوسۋدارستۆەننوە بىتيە ەست نورمالنوە بىتيە ناتسي. پوتەريا نا­تسيەي سۆوەگو گوسۋدارستۆا، سۆوەي ساموستوياتەلنوستي ي سۋۆەرەننوستي ەست ۆەليكوە نەسچاستە، تياجەلايا بولەزن، كالەچاششايا دۋشۋ ناتسي» دەيدi. مۇنداي جاعدايدا ۇلتتىڭ ءوزi قۇرعان مەملەكەت ارقىلى وركەنيەت پەن مادەنيەتكە ءداستۇرلi تۇرعىدان قول جەتكiزiپ، قازiرگi عالامداستىرۋ تالاپ-تiلەكتەرiنەن تابىلماسا بولمايتىندىعىنا قازاق تا ۇلت رەتiندە جان-جاقتى كوز جەتكiزۋi كەرەك. زامان مەن ۋاقىت اعىمىنان كەيiن قالىپ، iلگەرi باسپاۋ - حالىقتىڭ تولىققاندى ۇلت بولىپ قالىپتاسپاعاندىعىنىڭ باستى بەلگiسi. ەندەشە، قازاق ۇلت رەتiندە قازاقستانداعى دياسپورا وكiلدەرi اراسىندا ساياسي تۇلعاعا اينالۋعا تيiس. ول ءۇشiن مەملەكەت تە، بيلiك تە وزدەرiنiڭ بەتiن قازاقستاننىڭ جەر-سۋىنا يە، رەسپۋبليكا اتىن الىپ وتىرعان كiندiك ۇلتقا تولىق بۇرماسا - ۇلكەن كەمشiلiك. وسىندايدا ەسiڭە تاعى دا سول ن.بەردياەۆتiڭ «چەرەز گوسۋدارستۆو راسكرىۆاەت ناتسيا ۆسە سۆوي پوتەنتسي. س درۋگوي ستورونى، گوسۋدارستۆو دولجنو يمەت ناتسيونالنۋيۋ وسنوۆۋ، ناتسيونالنوە يادرو، حوتيا پلەمەننوي سوستاۆ گوسۋدارستۆا موجەت بىت وچەن سلوجنىم ي منوگووبرازنىم» دەگەنi تۇسەدi. سوندىقتان دا بولاشاق ۇرپاعىمىزعا وزدەرiنiڭ قازاق بولىپ تۋعاندىعىن ماقتان ەتiپ قانا قويماي، قازاق بولىپ قالۋى كەرەكتiگiن دە ەسكەرتۋگە تيiسپiز. سولاي تاربيەلەمەسەك تە بولمايدى. وسى تۇستا، ن.بەردياەۆتiڭ بولاشاق ۇرپاق تۋرالى «ي تو پوكولەنيە، كوتوروە پورۆەت ۆسياكۋيۋ سۆياز س ناتسيونالنىم پروشلىم، نيكوگدا نە ۆىرازيت دۋح ناتسي ي ۆولي ناتسي. يبو ۆ دۋحە ناتسي ي ۆولە ناتسي ەست سيلا ۆوسكرەشايۋششايا، ا نە سمەرتونوسنايا. پورا، پورا ۋجە وبراتيتسيا نام نە ك «نارودۋ»، ا ك ناتسي، ت.ە. پەرەيتي وت پوۆەرحنوستي ك گلۋبينە، وت كوليچەستۆا ك كاچەستۆۋ. ناتسيونالنوە ناچالو ۆ وبششەستۆەننوي جيزني ەست ناچالو كاچەستۆەننوە، ا نە كوليچەستۆەننوە» دەۋiنiڭ وزiندە ۇلكەن ءمان جاتىر.

قازiرگi قازاق قوعامىن الاڭداتىپ وتىرعان جاعداي، ەلiمiزدە دوسقانشىلدىق پەن عاريفوللاشىلدىقتىڭ كەڭ ەتەك الىپ، ناقتى دا، جالقى ۇعىم، ۇلت اتتى قاسيەتتi دە، كيەلi پايىم-تۇسiنiكتەن باس تارتتىرىپ، جالپى - جايىلما جالقى ۇعىم ابسۋرد تا، ابستراكتسيالىق ءمان-ماعىناداعى جانە تەكسiز، ءتۇپ-قيان، نەگiزسiز «قازاقستاندىق ۇلت» دەگەن تەرمينگە باستاۋشىلاردىڭ كوبەيiپ تۇرعانى كەزiندە، قازاق جالپى ۇعىم حالىقتان تولىققاندى ساياسي ۇلت دارەجەسiنە كوتەرiلمەسەك، وندا عالامداستىرۋدىڭ بiزدi جۇتىپ قوياتىنى انىق. ول ءۇشiن دوسقانشىلدىق پەن عاريفوللاشىلدىق­تار­عا جول بەرمەۋiمiز كەرەك.

جاس الاش №102 (15456) 24 جەلتوقسان، بەيسەنبى 2009 جىل